Een loyalist als collega: hoe werkt dat?

Het zesde persoonlijkheidstype van het enneagram wordt aangeduid met de naam teamplayer of loyalist. Oppervlakkig gezien lijkt dit vreemd, daar een teamplayer vooral wordt gekenschetst als iemand die overal gevaar in ziet en niemand durft te vertrouwen. Maar wanneer hij iets onderneemt, heeft hij vooral de bevestiging van anderen nodig, die hem vertellen dat hij op een goede manier bezig is. Hij heeft het nodig zichzelf veilig te voelen en dat kan binnen een groep van gelijkgestemden. Wanneer je bij een groep hoort, deel je immers gemeenschappelijke dingen met elkaar. Je weet wat je aan elkaar hebt en steunt elkaar waar nodig. Er zijn duidelijke afspraken en regels binnen zo'n groep en de teamplayer is loyaal (vandaar de naam loyalist) aan anderen, in de zin dat hij zijn familie, vrienden en collega's door dik en dun steunt, zonder daarbij zelf al te veel op de voorgrond te treden. Hij is van nature bang en ziet bij het samenwerken vooral de problemen die (kunnen) ontstaan.

Wat is de functie van het enneagram?

In het enneagram worden verschillende persoonlijkheden in kaart gebracht. Er worden negen typen onderscheiden, waaronder de loyalist. Elk van deze typen heeft zijn eigen manier van voelen en handelen. Door hierover te lezen kun je niet alleen zelf ontdekken tot welk type jij behoort, maar is het ook mogelijk om anderen te begrijpen. Dit kan handig zijn in relaties of op het werk.
Voor iemand in een leidinggevende functie kan het fijn zijn te weten hoe zijn personeel in elkaar zit. Vaak worden er ook cursussen gegeven voor teams, zodat collega's hun eigen enneatype leren kennen en dat van anderen en daardoor beter kunnen samenwerken.

De loyalist als persoonlijkheidstype

Voor het persoonlijkheidstype loyalist is het heel belangrijk dat hij zich veilig en zeker kan voelen. Hij is een angstig persoonlijkheidstype en heeft al vroeg in zijn leven geleerd dat hij niemand kan vertrouwen, ook zichzelf niet. Daardoor mist hij een zeker basisvertrouwen en is hij voortdurend op zijn hoede voor mogelijk gevaar. Hij denkt daar veel over na en gaat daarbij vooral uit van het slechtste scenario. Wanneer hij bijvoorbeeld met iemand afspreekt om samen een dak te repareren, gaat hij er bij voorbaat vanuit dat de ander de afspraak zal afzeggen of dat hij de ander zal ergeren door zijn onhandige werkwijze.

Zelf zou hij nooit zomaar een afspraak afzeggen. Hij is loyaal aan anderen. Afspraak is afspraak. Wat hij belooft, doet hij. Hij vindt het belangrijk om bij een groep te horen, maar weet niet wie hij kan vertrouwen. Dus stelt hij veel vragen om erachter te komen welk gedrag er van hem verwacht wordt. Wanneer hij dit weet, blijft hij echter twijfelen omdat hij niet zeker weet of het gegeven advies wel juist is (hij vertrouwt immers niemand).

Een loyalist kenschetst zichzelf als een betrouwbaar persoon. Hij betitelt zichzelf als serieus, betrouwbaar, gevoelig en vasthoudend. Wanneer hij samen met een groep een bepaald doel najaagt, doet hij er alles aan om anderen te helpen, het gezamenlijke doel te bereiken. Anderen op hun beurt weten dat ze op hem kunnen rekenen en dat hij doet wat hij belooft.

Voorspelbaarheid is belangrijk

Een teamplayer vindt het fijn om bij een groep te horen. Hij houdt ervan om met anderen leuke dingen te doen en is niet graag alleen. Hij is iemand die zijn vrienden door dik en dun steunt. Zijn grootste angst is dusdanig negatief opvallen dat hij buiten de groep komt te staan. Vandaar dat hij probeert de (ongeschreven) regels binnen de groep voor zichzelf duidelijk te krijgen en zijn gedrag daarop aan te passen. Hij is bang om fouten te maken en houdt niet van onverwachte veranderingen. Hij heeft behoefte aan duidelijke afspraken en regels, zodat hij weet hoe hij zich moet gedragen. Het liefst steunt hij de groep, maar treedt daarbij niet graag op de voorgrond. Wanneer er dan iets fout gaat, kunnen alle ogen immers op hem gericht zijn. Dan voelt hij zich niet veilig meer.

Een piekeraar

Een loyalist kan enorm piekeren over alles wat mis kan gaan. Hij wantrouwt mensen en 'luistert' dus vooral naar de dingen die ze niet zeggen. (Hij vermoedt dat ze een verborgen agenda hebben). Wanneer hij een dagje uitgaat, houdt hij bij voorbaat rekening met treinen die niet rijden en slecht weer. Hij is constant op zijn hoede en ziet overal leeuwen en beren op de weg. Wat verkeerd kan gaan, gaat in zijn ogen ook verkeerd.

Het zal niemand verbazen dat een loyalist angstig in het leven staat. Wanneer je overal gevaar ziet, moet je immers steeds op je hoede zijn. Angst is voor hem een basisemotie. Toch zijn er maar weinig loyalisten, die zich echt bewust zijn van deze angst. Wanneer dingen misgaan, zoeken ze de oorzaak doorgaans niet bij zichzelf, maar bij anderen. Het is allemaal hun schuld. Henzelf treft geen blaam. Ze hebben dit nodig als verdedigingsmechanisme. Het is te confronterend om de eigen tekortkomingen te zien en daarmee te dealen. Ze willen het beeld dat ze van zichzelf hebben als loyale vriend of collega, graag intact houden.

Wanneer hij opziet tegen een taak omdat niet helemaal duidelijk is wat hij kan verwachten, heeft de loyalist de neiging uitstelgedrag te vertonen, bijvoorbeeld door eerst eindeloos over een klus te gaan vergaderen voordat er actie wordt ondernomen.

Twee typen loyalisten

Een loyalist kent doorgaans veel angsten. Hij kan het gevoel hebben letterlijk door angst verlamd te zijn. Wanneer een taak hem te zwaar lijkt en het niet duidelijk is wat er precies van hem verwacht wordt, kan hij verscheurd worden door angst en twijfel omtrent wat hij moet doen en wanneer dat moet gebeuren. Hij kan dan zo besluiteloos worden, dat er niets meer gebeurt, omdat hij domweg niet durft te beginnen. De angst blokkeert hem dan volledig. En er zijn veel dingen waar de gemiddelde loyalist bang voor is. Zomaar een greep uit de vele angsten waar dit persoonlijkheidstype door gekweld kan worden:

• angst voor het onbekende
• angst om fouten te maken
• angst om niet te voldoen aan de verwachtingen van anderen
• angst voor veranderingen
• angst om los te laten
• angst om lief te hebben
• angst om het niet te redden
• angst om alleen te worden gelaten
• angst om buiten een groep te vallen
• angst voor verraad enz...

Als het om angst gaat, zijn er eigenlijk twee typen loyalisten. Soms zijn ze zelfs vertegenwoordigd in één persoon. Je hebt de fobische teamplayer, die er alles aan doet om dat waar hij bang voor is te vermijden. Deze persoon wil zich vooral zeker en veilig voelen en zoekt de goedkeuring van andere mensen.

De counterfobische teamplayer zoekt het gevaar juist op. Dit type persoonlijkheid gaat bergen beklimmen terwijl hij hoogtevrees heeft. Hij zoekt juist de aanval op door als het ware te bewijzen dat er geen gevaar bestaat, door het te tarten. De een vlucht, de ander valt aan. Wat ze echter beiden gemeen hebben, is dat ze dezelfde basisangst kennen.

De loyalist in een werksituatie

De loyalist voelt zich aangetrokken tot beroepen waarbij hij kan samenwerken, het liefst in een team met een duidelijke gezagsstructuur, waarin ieders taken duidelijk zijn. Dit soort teams zie je vaak in ambtelijke functies. Bij gemeentehuizen, banken en verzekeringsmaatschappijen bijvoorbeeld, zie je vaak dat binnen die teams, iedereen zijn eigen taak heeft. De een rekent bijvoorbeeld de te betalen premies uit, de ander zorgt ervoor dat de offertes naar de klanten verstuurd worden.

In een groep die samenwerkt om een gezamenlijk doel te bereiken, voelt de loyalist zich veilig. Hij stelt zich op als een echte teamplayer (vandaar dat hij ook wel zo genoemd wordt) en ziet waar de potenties van anderen liggen. Hij geniet ervan deze samen met de ander te ontdekken en te benutten. Met eigen succes kan hij minder goed omgaan. Succes hebben betekent immers in het middelpunt van de belangstelling staan. Hij kan hier zo bang voor zijn dat hij zijn succes op het laatste moment saboteert, bijvoorbeeld door belangrijke papieren kwijt te raken. Vaak is hij zichzelf niet bewust van dit mechanisme.

Hoewel de loyalist betrouwbaar is, in de zin dat hij altijd op tijd komt en goed werk aflevert, kan hij collega's ook tot wanhoop drijven door overal problemen te zien. Wanneer iemand een goed idee heeft, kan een loyalist de vrolijke stemming behoorlijk temperen door allerlei doemscenario's te berde te brengen. Angst en twijfel kunnen bovendien de oorzaak zijn van uitstelgedrag. De loyalist durft niet aan een taak te beginnen omdat hij er niet zeker van is dat hij hem tot een goed einde zal kunnen brengen.
Hij houdt dan ook van duidelijke procedures en regels binnen een werksetting zodat hij weet wat er wanneer van hem verwacht wordt.

Beroepen of beroepstakken waarin je de loyalist zoal kunt vinden

• Politie
• onderwijs
• brandweer
• zorgsector
• leger
• overheid
• instructeur
• controleur
• op kantoor
• bankmedewerker
• advocaat
• strafpleiter

Waar moet je op letten als je een loyalist in dienst neemt?

De loyalist functioneert doorgaans goed in een team en is een echte teamspeler. Hij ziet alle kanten van iets en weet daar goed op in te spelen. Daarnaast is hij betrouwbaar, analytisch en loyaal. Zijn grootste kracht is dat hij systematisch werkt, overzicht heeft en houdt met betrekking tot het te bereiken doel. Hij weet daarbij mensen te ondersteunen en met elkaar te verbinden. Hij vindt het belangrijk om daarbij transparant te zijn, afspraken na te komen en een duidelijke taakverdeling te hebben binnen het team.
Vertrouwen is bij dit alles van essentieel belang. Vertrouwen dat kan worden opgebouwd binnen een veilige werksituatie. Veiligheid die kan worden gecreëerd door ervoor te zorgen dat de volgende elementen op de werkvloer aanwezig zijn:

• Duidelijke taken, rollen, verantwoordelijkheden en kaders
• Gemeenschappelijkheid en toewijding aan elkaar en de taak die moet worden uitgevoerd
• Alle kaarten op tafel (geen verborgen agenda's). Doe wat je zegt en zeg wat je doet
• Logische systemen (vaste protocollen waarin bepaalde taken worden uitgevoerd)
• Hiërarchische structuur
• Stabiele en loyale omgeving

Een minder aantrekkelijke werksituatie voor de loyalist:

• Snelle veranderingen, die bovendien slecht worden voorbereid
• Verborgen agenda's
• Hoge werkdruk en autoritaire leiding
• Veel eigen initiatief waarbij bovendien niet duidelijk is wat er precies verwacht wordt
• Onzekerheid over doelen, maar ook over gewenst gedrag
• Een oordelende sfeer waarin geen fouten worden getolereerd

Conclusie

In een werksituatie is het vooral belangrijk om duidelijk te zijn. Een loyalist heeft behoefte aan duidelijke afspraken en vindt het fijn om duidelijke informatie te krijgen. Als werkgever is het belangrijk om eerlijk en betrouwbaar te zijn en je afspraken na te komen. Houd vast aan afgesproken doelen en richtlijnen.

Een open houding is belangrijk. Wanneer een loyalist zijn doemscenario's te berde brengt, luister dan en bekijk samen of zijn angst gegrond is. Bagatelliseer zijn denkbeelden niet; dan voelt hij zich niet serieus genomen. Kom met goed onderbouwde tegenargumenten en neem zijn angsten serieus. Toets ze aan de werkelijkheid en neem waar nodig maatregelen om bepaalde problemen te voorkomen (want de doorsnee loyalist mag dan een pessimistische inslag hebben, hij heeft wel gedegen over mogelijke problemen nagedacht). Wanneer een verandering op til is, breng de loyalist dan vooraf op de hoogte, zodat zich erop kan voorbereiden.

Bedenk wel: in een veilige, vertrouwde werksituatie kan een loyalist goed tot zijn recht komen en veel werk verzetten. Door zijn trouw, toewijding en gedegen werkwijze, is hij dan een waardevolle aanwinst binnen een team.