De competitieve persoonlijkheid in een werksituatie

Je hebt mensen voor wie het hebben van succes bij de uitvoering van een taak voorop staat. Al in hun jeugd ontdekten ze dat ze positieve aandacht kregen als het hen lukte om te presteren en zichzelf te bewijzen. Het succesvol zijn in hun werk, in de sport of op het gebied van relaties, is voor hen een doel op zich geworden. In hun werk zijn ze vooral resultaatgericht. Ze werken efficiënt en gaan recht op hun doel af. Ze hebben een hekel aan langdurige vergaderingen waarin meer wordt gepraat dan besloten. Ook hebben ze niet veel geduld met collega's, die tijdens het werk verzanden in details, die in hun ogen weinig met het doel te maken hebben. Wanneer ze merken dat ze ergens niet goed in zijn, of als een taak hen geen succes oplevert, laten ze die graag aan iemand anders over.

De competitieve persoon als persoonlijkheidstype

De competitieve persoonlijkheid ook wel winnaar, presteerder of harde werker genoemd, is gefocust op de presentatie van succes. Wat hij doet moet meer dan goed zijn. Hij wil niet 'gewoon' zijn, maar boven het maaiveld uitsteken. Opvallen, en bewonderd worden door anderen. Om dat te bereiken is hij bereid om keihard te werken teneinde zijn doelen te realiseren. Hij gaat recht op zijn doel af, details kunnen later worden ingevuld. Zijn werktempo ligt hoog en hij houdt ervan zijn tijd zo efficiënt mogelijk te gebruiken. Hij ontbijt in de auto op weg naar zijn werk, vergadert tijdens de lunch en kijkt een informatief programma op televisie terwijl hij ondertussen traint op zijn hometrainer. Hij heeft een hekel aan mensen, die kostbare tijd verknoeien met, in zijn ogen nutteloze bezigheden. In een werksituatie kan hij slecht tegen mensen, die de boel vertragen, blijven twijfelen over iets of niet gemotiveerd zijn en de kantjes ervan aflopen. Hij verwacht namelijk van anderen dat ze net zo hard werken als hij, want alleen dan kan het doel: succes hebben in wat je doet, worden gehaald. Wanneer zijn werk hem geen succes of bevrediging geeft, is hij er snel klaar mee.

Al heel jong heeft de competitieve persoonlijkheid geleerd dat zijn waarde bepaald werd door wat hij deed, niet door wie hij was. Hij merkte dat zijn ouders en andere mensen hem bewonderden en waardeerden op de momenten dat hij iets presteerde. Hij merkte dat het 'er goed uitzien', de juiste uitstraling hebben, hoge standaarden om te presteren en voldoen aan de verwachtingen van anderen, een beloning opleverden in de vorm van bewondering en respect. Hij groeide op in een klimaat waar doorgaans werd gevraagd wat hij die dag gedaan had, niet hoe hij zich gevoeld had.

Het gevoel van onzekerheid (gaat het wel lukken, doe ik het wel goed?) leerde hij ver weg te drukken. Hij wilde er niet aan denken en nam emotioneel afstand van anderen. Om succesvol te kunnen zijn, moest hij immers niet gehinderd worden door onzekerheid, maar gefocust zijn op het bereiken van zijn doelen. Hij wil niet stilstaan bij zijn angst om te falen, want dat zou in zijn beleving tot enorm gezichtsverlies lijden.

Hij heeft een volgeboekt leven, wat tot het maximum geleefd moet worden. Zelfs zijn vrije tijd is 'ingepland'. Hij gaat tot het uiterste om de zichzelf gestelde doelen, te bereiken. Hij kan daarbij zijn gevoelens uitschakelen en zich aanpassen aan hoe de ander hem het liefst ziet. Wanneer hij, bijvoorbeeld tijdens een receptie, praat met een beroemd professor kan hij zich ineens heel belezen voordoen. Of, wanneer hij verliefd wordt op een succesvolle zakenvrouw, weet hij zijn kledingstijl en manieren zo te presenteren, zodat zij dat graag ziet. Dat hij daarbij 'zichzelf vergeet' en voorbij gaat aan wie hij zelf is, is daarbij voor hem van minder belang. Belangrijker is het hebben van succes: een goede baan, een relatie waarop een ieder jaloers kan zijn. De gedachte dat hij zich helemaal niet tevreden voelt in de schijnwereld die hij zelf heeft opgebouwd, drukt hij het liefst ver weg.

De sterke kanten van de competitieve persoonlijkheid in een werksituatie

Een competitieve persoonlijkheid vindt geen bevrediging in banen, die hem weinig geld en succes opleveren. Een zekere status is voor hem heel belangrijk. Een mooi koophuis, een dure auto voor de deur. Want daaraan is zijn immers zijn succes af te meten. Hij focust zich dus op banen waarin hij kan doorgroeien en resultaten kan behalen. Dat zijn vaak 'snelle banen' in de sport, reclame en marketing, public relations, verkoop, acteren, organiseren, sponsorwerving of journalist. Kortom: beroepen waarmee je 'in the picture kunt staan'.

Belangrijk is het dat hij in zijn werk zichzelf en zijn kwaliteiten volledig kan ontplooien. Dat alles aanwezig is, om in zijn werk succesvol te kunnen zijn. Hij is in zijn element in een functie waarin hij zichzelf kan profileren. Hij kan hard werken en is in staat meerdere dingen tegelijk te doen en zich tegelijkertijd helemaal op het doel te focussen dat hij zichzelf heeft gesteld. Werkdruk bezorgt hem geen stress, maar helpt hem juist om snel en recht op zijn doel af te gaan. Hij voelt zich als een vis in het water als het doel wat hij wil bereiken, helder is. Hij neemt de kortste weg naar dat doel en vindt effectiviteit en tijdsbesparing daarbij het meest belangrijk.

Een aantrekkelijke werksituatie bevat voor hem de volgende elementen

• winnaars-atmosfeer: concreet resultaat is belangrijk
• duidelijke, helder omschreven doelen
• beslissingen moeten snel genomen kunnen worden
• eigen verantwoordelijkheid en initiatief
• prestige - werk waarmee je bewondering kunt oogsten (op een verjaardag/receptie)
• competitief
• resultaten moeten meetbaar zijn en succes worden beloond
• groeimogelijkheden

Een baantje met weinig prestige en uitstraling, waarmee bovendien weinig verdiend wordt (postbode) is voor hem in het geheel niet aantrekkelijk. Hij moet kunnen doorgroeien in zijn werk, erkenning kunnen verwerven van anderen en promotie kunnen maken. Tijdens verjaardagen wil hij graag kunnen 'opscheppen over zijn baan' en trots kunnen wijzen naar zijn 'auto van de baas', die op de oprijlaan staat te pronken. Zelf doet hij er alles aan om 'er goed uit te zien'. Menig 'winnaar' brengt uren door in de sportschool en let op wat ie eet, teneinde zijn goede figuur te behouden. Verder hebben mensen met een winnaars mentaliteit vaak een positieve uitstraling en charisma. Ze doen het vaak ook goed als er geld bij elkaar gesprokkeld moet worden voor een goed doel.

Valkuilen

Een competitieve persoonlijkheid is een 'doener'. Hij is in zijn element als zijn bordje vol ligt met werk, waardoor hij flink aan de slag moet. Gericht op prestatie werkt hij hard, doelgericht en goed georganiseerd. Hij moet daarbij wel het gevoel hebben dat hij succes kan hebben, anders laat hij het werk liever aan anderen over. Hij houdt ervan om snel te communiceren en heeft er een hekel aan als mensen te laat op afspraken verschijnen of verzanden in oeverloze details. Met gevoelens kan hij weinig. Hij verliest al snel zijn geduld met mensen die bij hem komen uithuilen. Hij vindt het moeilijk om diep emotioneel bij iemand betrokken te zijn, heeft zelf bovendien een actief en arbeidzaam leven, waarin weinig rust is ingebouwd. Hij is bovendien bang voor zijn eigen emoties, die kunnen bovendrijven wanneer hij zich teveel bezighoudt met die van anderen. Emoties leiden hem immers af van het bereiken van zijn doel. Wanneer hij zijn angst om te falen zou toelaten, zou hij wellicht nooit meer durven presteren. Hij is veel bezig met zijn uiterlijk. Tijdens zijn werk zal hij er altijd representatief uitzien.

In een werksituatie kan hij teveel bezig zijn met het doel op zich. Wanneer hij samenwerkt met anderen, kan dat voor zijn collega's niet gemakkelijk zijn. Die hebben soms het gevoel dat er niet naar hen geluisterd wordt en dat ze met een slavendrijver vandoen hebben.

Een competitieve persoonlijkheid dient in een werksituatie dus rekening te houden met de volgende valkuilen. Hij kan:

• teveel belang hechten aan de taak op zich en zich dusdanig richten op het resultaat dat hij de persoonlijke wensen van anderen over het hoofd ziet. Dit kan weerstand oproepen.
• zichzelf genadeloos opjagen, maar ook van anderen verwachten dat ze net zo hard werken.
• erop staan dat de dingen op zijn manier worden gedaan.
• teveel nadruk leggen op kortetermijnresultaten om daarmee goed voor de dag te komen.
• bereid zijn de snelste en kortste weg te nemen, ook al gaat dit ten koste van de kwaliteit
• van mening zijn dat het doel de middelen heiligt.
• moeite hebben met het toegeven van missers
• arrogant en oppervlakkig overkomen.
• niet snel bereid zijn onzekerheid en onrust toe te geven.

Eenzaamheid ligt op de loer

Wanneer een competitieve persoonlijkheid alleen maar bezig is met het najagen van succes en prestaties neerzetten, kan hij het contact met zichzelf en zijn omgeving helemaal kwijtraken. Zijn status van de succesvolle zakenman met zijn mooie huis en luxe auto, is belangrijker dan wie hij zelf is. Op financieel gebied kan hij alles hebben en ook op andere gebieden kan het hem voor de wind gaan. Een mooie vrouw, twee gezonde kinderen, alom bewonderd en gerespecteerd worden. Diep vanbinnen kan hij zich echter diep ongelukkig voelen. Hij bedriegt zichzelf en anderen om het gewenste succesvolle imago uit te stralen, terwijl hij eigenlijk doodsbang is om te falen en zijn onzekerheid te moeten laten zien. Hij zou liever zijn tong afbijten dan zichzelf kwetsbaar opstellen. Daardoor is het voor hem moeilijk om intieme relaties aan te gaan. Mensen die dichtbij hem staan, merken dat ze geen wezenlijk contact met hem kunnen krijgen. Hij kan zichzelf zelfs gehaat maken door de arrogantie die hij uitstraalt omdat hij anderen voortdurend laat weten hoe geweldig hij is. Dat dit alles slechts een masker is, wordt door velen niet gezien. Hierdoor kan iemand met prestatiedwang in zijn hart erg eenzaam zijn.

Kwaliteiten positief gebruiken

Wanneer een competitieve persoonlijkheid in staat is, op een positieve manier contact te leggen met anderen, kan er in de samenwerking met collega's juist veel bereikt worden. Een succesvol werker is er immers op gericht een van te voren gesteld doel te bereiken. Wanneer hij daarbij zijn competitiedrang kan loslaten en er niet volledig op is gericht om zelf succes te hebben, kan hij heel motiverend zijn als er gewerkt wordt aan een gemeenschappelijk doel.

Hij heeft dan de dwang om zelf te presteren los gelaten en kan zich beter afstemmen op anderen omdat hij geduldiger kan zijn. Hij is vol zelfvertrouwen en weet anderen te enthousiasmeren en te inspireren om gezamenlijk het eerder gestelde doel te bereiken. Wanneer er bijvoorbeeld sponsors moeten worden geworven voor een goed doel, stimuleert hij anderen, beschikbare bronnen te activeren, efficiënt te zijn en te volharden om de gewenste resultaten te bereiken. Wanneer zij daarin succesvol zijn, vergeet hij niet hen een compliment te geven en aandacht te hebben voor hun speciale talenten. Zelf zit hij natuurlijk ook niet stil, hard werken zit nu eenmaal in zijn aard. Maar nu is hij zowel bezig met zijn eigen behoefte om resultaat te bereiken als met het positief stimuleren van zijn collega's om dit ook te doen. Nu kan hij genieten van alles wat ze samen bereiken. Dat levert ook hem een bron van positieve energie op.

Wat anderen kunnen doen om een competitieve persoonlijkheid in zijn werk te laten groeien

De directie van een resultaatgericht bedrijf kan veel baat hebben bij competitieve medewerkers. Iedereen gaat immers voor het eindresultaat. Succes is daarbij belangrijk: het maken van winst een doel op zich. Als baas wil je optimaal gebruik maken van de kwaliteiten van jouw werknemers, dus probeer je jezelf te richten op de sterke kanten, waarbij je rekening houdt met de valkuilen. Bij de competitieve persoonlijkheid zijn dat drang om (te) hard te werken en daarbij te weinig oog te hebben voor de behoeften van anderen. De uitdaging ligt hierin dat je een werkklimaat schept, waarin de op succes gerichte medewerker zich ten volle kan ontplooien, wat ook jou als werkgever weer ten goede komt. Want succes is immers het gemeenschappelijk doel.

Wat men kan doen op het werk

• Creëer een goed georganiseerde omgeving met duidelijk omschreven doelen.
• Bied de competitieve werknemer mogelijkheden om door te groeien en promotie te maken
• Beloon zijn successen - (zet hem in het zonnetje).
• Beperk hem niet door allerlei bureaucratische regeltjes.
• Rem hem af, wanneer hij geneigd is te snel te werken. Wees bereid hem een halt toe te roepen en eventuele problemen eerst in kaart te brengen voordat die later voor complicaties gaan zorgen.
• Zorg voor uitdagende doelen.
• Stel grenzen aan de hoeveelheid werk die hij verricht om stress en een burn-out te voorkomen.

Tot slot

Een competitieve werknemer kan een enorme aanwinst zijn voor een bedrijf, daar hij gericht is op het behalen van succesvolle resultaten en bereid is, daar hard voor te werken. De keerzijde is dat hij bij het streven naar succes tot het uiterste kan gaan, waarbij hij voorbijgaat aan de behoeften van anderen en hun inbreng negeert. Hij kan dan arrogant en betweterig overkomen, wat de samenwerking bemoeilijkt. Belangrijk is dus, een werkklimaat te scheppen waarin de positieve kanten van de competitieve werknemer volledig tot ontplooiing kunnen komen en er aandacht is voor de valkuilen, zodat deze tijdig ondervangen kunnen worden en de weg naar succes niet in de weg zullen staan.