De perfectionistische persoonlijkheid in een werksituatie

De perfectionistische persoonlijkheid in een werksituatie Elk mens is uniek. Geen twee mensen zijn hetzelfde, daar is iedereen het over eens. Toch zijn er wel bepaalde typen mensen te onderscheiden. Wanneer je de dingen graag goed doet en daarbij consciëntieus en nauwgezet te werk gaat en niets aan het toeval overlaat, ben je wellicht een perfectionist. Fouten maken vind je heel vervelend en in je werk leg je de lat erg hoog. Niet alleen voor jezelf, maar ook voor anderen. In werksituaties worden perfectionisten vaak gewaardeerd vanwege hun accuraatheid en vermogen tot plannen en structureren. Daarbij zijn ze eerlijk en betrouwbaar en ziet het afgeleverde werk er keurig uit. Minder leuk is dat mensen met een perfectionistische persoonlijkheidsstructuur soms erg star en pietluttig kunnen zijn.

De perfectionist als persoonlijkheidstype

Iemand die perfectionistisch is, wil vooral dat de dingen goed gebeuren. Vaak heeft hij heel jong al geleerd dat het niet oké was om fouten te maken. Wellicht werd hij uitgelachen of bekritiseerd en kreeg hij als kind de boodschap mee dat het gewaardeerd werd als hij zijn (school)werk serieus nam.

Alles moet goed gaan

De dingen tot een goed einde moeten brengen, wordt uiteindelijk een levensdoel. Fouten maken is uit den boze. De perfectionist legt de lat voor zichzelf erg hoog: het kan altijd beter. Zijn 'to do'-lijstjes zijn lang; meestal lukt het hem, ze af te werken, maar tijd is daarbij zijn grootste vijand. In een werksituatie heeft hij de neiging al het werk naar zich toe te trekken; hij kan moeilijk delegeren omdat zijn angst dat anderen cruciale fouten zullen maken, hem er van weerhoudt het werk uit handen te geven. Lanterfanten van anderen kan hij maar moeilijk accepteren. Voor zichzelf legt hij de lat immers ook hoog dus verwacht hij ook van anderen dat ze hun werk serieus nemen. Plezier maken mag pas, als het werk gedaan is. Zijn grootste kwaliteit is dan ook zijn zelfdiscipline. Wat hij opstart maakt hij ook af en het werk dat hij aflevert ziet er perfect uit. Zolang hij eraan bezig is, werkt hij hard, nauwgezet en gedisciplineerd.

Sterke en zwakke kanten

Net als ieder ander heeft iemand met een perfectionistische persoonlijkheidsstructuur zijn sterke en zwakke kanten. De perfectionist vindt het belangrijk om goed voor de dag te komen. Hij eist van zichzelf als het ware dat hij goed werk aflevert en onderdrukt zijn natuurlijk impulsen om ook eens uit de band te springen of iemand die zijn afspraken niet nakomt (wat hij heel erg vindt), eens goed de mantel uit te vegen. Woede past namelijk niet in zijn zelfbeeld, waarin eigenschappen als serieus zijn, verantwoordelijkheid nemen, zorgvuldigheid en volmaaktheid hoog in het vaandel staan.

Om dit te bereiken moet de perfectionist zijn emoties onder controle houden. Hij vindt het lastig om bijvoorbeeld boosheid te voelen en probeert dit ook te onderdrukken. Boosheid naar anderen toe zal hij niet snel uiten, maar veeleer opkroppen. Omdat hij zich naar anderen soms erg kritisch uitlaat en door de opgekropte woede gespannen kan overkomen, voelen anderen die boosheid toch, als een beschuldiging. De perfectionist kan bovendien in een slachtofferrol kruipen. Alles is dan de schuld van anderen en hij is niet voor rede vatbaar. Hij heeft een hard oordeel, is fel in zijn kritiek naar anderen en een 'controlfreak', die alles zelf in de hand wil houden. Want een ander doet het nooit goed genoeg.

Sterke kanten

Wanneer je samenwerkt met een perfectionist, kun je ervan op aan dat het werk goed gebeurt. Hun kwaliteiten zijn namelijk:
  • Bereidheid tot inspanning
  • Eerlijkheid
  • Zeggen wat ze doen, en doen wat ze zeggen
  • Enorm verantwoordelijkheidsgevoel
  • Grote zelfdiscipline
  • Gericht op verbetering
  • Grote ijver
  • De lat ligt hoog: het afgeleverde werk moet kwalitatief (zeer) goed zijn
  • Houdt niet van lanterfanten, maar zweept zichzelf op, zich nog meer in te spannen
  • Zelfvertrouwen (ik kan dit wel tot een goed einde brengen)
  • Hoge moraal
  • Wanneer ze strijden voor hun ideaal, zijn daar ook heel gedreven in.
  • Pietje precies, niets wordt aan het toeval over gelaten

Valkuilen

Wanneer je van jezelf weet, dat je een perfectionistische persoonlijkheid bent, zijn er ook diverse valkuilen waarmee je rekening kunt houden. Iemand die perfectionistisch is, verwacht dit ook van anderen en kan hierin doorslaan. Hij kan daardoor erg star zijn in zijn reacties en op anderen zuur en verongelijkt overkomen. De perfectionist is dan geen prettige persoon in de omgang en wekt bij anderen veel irritaties op. Iemand die doorslaat in zijn perfectionisme, kan bij anderen de volgende, negatieve indruk achterlaten:
  • Kortzichtigheid - alleen mijn manier is de juiste. Ik ben niet bereid om 'out of the box' te denken.
  • Zelfkritiek - ik doe het zelf ook nooit goed genoeg. Het moet nog beter.
  • Laag werktempo - pas als het voorgaande perfect is, kan ik verder. Ik verlies erg veel tijd met het steeds nakijken van mijn werk.
  • Woede-uitbarstingen - hoewel ik uitingen van woede ten alle tijden probeer te vermijden, kan de druk zo hoog oplopen dat mijn woede als een vulkaan naar buiten komt. Anderen snappen vaak niet eens waarom ik zo uit mijn plaat ga vanwege, in hun ogen, een kleinigheidje.
  • Muggenzifterij
  • Haatdragendheid - fouten van anderen vergeet ik niet gauw.
  • Rancuneus
  • Te perfectionistisch - pietluttig precies
  • Belerend - te pas en te onpas spreek ik mensen corrigerend toe.
  • Streng
  • Boos
  • Moralistisch
  • Oordelend

Wanneer een perfectionist goed in zijn vel zit, kunnen anderen veel profijt hebben van zijn sterke punten. Een perfectionist die onder stress staat, kan soms erg dwangmatig worden in zijn hang 'het allemaal perfect te doen'. Bij perfectionisten zie je vaak dat ze hun leven in alle facetten onder controle willen houden. Veel mensen met een dwangstoornis hebben dan ook een perfectionistische persoonlijkheidsstructuur. (Alles moet perfect opgeruimd zijn, of brandschoon). Ook de eetstoornis anorexia nervosa komt bij deze groep nog weleens voor. Gewichtsbeheersing en letten op wat je wel en vooral niet eet, heeft immers ook alles met controle te maken. Soms kan het zichzelf eten onthouden ook een vorm van straf zijn, omdat het hen niet lukt, de dingen in hun eigen leven en dat van anderen (voor wie ze zich sterk verantwoordelijk voelen) onder controle te krijgen en perfect te laten verlopen.

Het belang van goed functioneren in een werksituatie

Natuurlijk kan de perfectionist elk beroep uitoefeningen, maar net als ieder mens zal hij toch zoveel mogelijk dat beroep kiezen, waarin hij zijn talenten en kwaliteiten optimaal kan benutten. Daarbij doen we als mens graag dat werk wat we leuk vinden en dat is toch het werk waar we goed in zijn. Dit geldt ook voor de perfectionist. Ook hij zal bij voorkeur een passend beroep zoeken.

Mogelijke beroepen voor een perfectionist

  • wetenschapper
  • rechter
  • tandarts
  • chirurg
  • specialist
  • accountant
  • leraar
  • inspecteur

Aandachtsgebieden

Het spreekt voor zich dat perfectionisme onontbeerlijk is wanneer je bijvoorbeeld werkzaam bent als chirurg. Juist dan kun je het jezelf immers niet permitteren om fouten te maken. Omdat veel perfectionisten vertrouwen hebben in hun eigen kunnen, gaan ze deze uitdaging graag aan. Het maakt hun werk boeiend en ze kunnen hun ei kwijt in het afleveren van 'vakwerk'. Toch moet een perfectionist alert zijn en blijven met betrekking tot de volgende aandachtsgebieden:
  • Te kritisch en rechtlijnig zijn
  • Zichzelf en anderen aan onrealistisch hoge doelen houden
  • Te lang stilstaan bij kleine fouten; deze worden uitvergroot
  • Te streng zijn voor zichzelf en anderen; veel zelfkritiek
  • Het vastlopen in details
  • Te langzaam zijn waar snelheid nodig is
  • Moeite hebben om leiding boven zich te accepteren en orders aan te nemen
  • Te controlerend bezig zijn
  • Het moeilijk vinden met anderen samen te werken en werk uit handen te geven
  • Niet snel bereid om ongelijk toe te geven.

Een goed aansluitende werkomgeving is belangrijk

Iemand met een perfectionistische persoonlijkheidsstructuur functioneert niet goed in een chaotische werkomgeving, waar iedereen 'maar wat doet' en er weinig regels zijn. Zolang het werk maar gebeurt, is de redenatie. In zulke bedrijven ontbreekt een eenduidige richting en dat is iets waar de perfectionist niet tegen kan. Soms laat de service te wensen over of worden inferieure producten afgeleverd. Wanneer het personeel daar werkt 'omdat men nu eenmaal moet werken' en er de kantjes vanaf loopt, zal de perfectionist het daar zeker niet naar zijn zin hebben en zich voortdurend ergeren aan de laksheid van zijn collega's. Binnen de groep zal hij zeker niet populair zijn, omdat zijn 'flierefluitende collega's' hem een zeur en muggenzifter vinden. Een perfectionist moet zeker geen geestdodend werk doen, maar werk waarin hij zijn perfectionisme en kwaliteiten goed kwijt kan.

Een aantrekkelijke werksituatie daarentegen, biedt:
  • Een goed geleide organisatie
  • Een duidelijke taakomschrijving en structuur
  • Duidelijke formele procedures en regels
  • Exact en secuur werk
  • Een duidelijk en deskundig beleid waarin de perfectionist zijn eigen vastomlijnde taak heeft.
  • Een ordelijke werkomgeving
© 2016 - 2024 Sigrid1968, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Burnout of overspannen: de verschillenBurnout of overspannen: de verschillenOverspannenheid en burnout worden vaak als eenzelfde aandoening gezien. Beide situaties zijn zeer vervelend, maar er zit…
De dienstverlenende persoonlijkheid in een werksituatieDe dienstverlenende persoonlijkheid in een werksituatieGeen twee personen zijn gelijk, daar is een ieder het over eens. Ieder mens is immers uniek. Toch kun je mensen wel onde…
De competitieve persoonlijkheid in een werksituatieDe competitieve persoonlijkheid in een werksituatieJe hebt mensen voor wie het hebben van succes bij de uitvoering van een taak voorop staat. Al in hun jeugd ontdekten ze…
Werk en Stress - CopingWerk en Stress - CopingStress en Werk. Stress en psychi-sche klachten vormen voor werk-nemers in het bedrijfsleven een belangrijke reden voor a…

(Her)ontdek jezelf met niets doen(Her)ontdek jezelf met niets doenDe mens is steeds meer op zoek naar zichzelf. Op zich ook wel logisch. Door de hectiek waarin we leven en het gegeven da…
De psychologie tussen mens en omgevingDe psychologie tussen mens en omgevingEr zijn twee manieren waarop je mensen in relatie tot het milieu kunt bekijken. Aan de ene kant heeft het milieu invloed…
Bronnen en referenties
  • http://www.aan-de-basis.nl/prgk_oktEnneagramType1.html
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Enneagram
  • http://www.spiridoc.nl/enneagramtypen.htm
  • http://123management.nl/0/040_mensen/a400_mensen_15_teamrol_enneagram.html
  • Enneasleutels – Rita van der Weck-Capitein
Sigrid1968 (74 artikelen)
Laatste update: 16-05-2017
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Psychologie
Bronnen en referenties: 5
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.