Agressie: Wat zijn de oorzaken van agressief gedrag?

Met agressie wordt veelal bedoeld dat men gewelddadig handelt met als doel iets of iemand schade toe te brengen. Agressief gedrag kent meerdere oorzaken. Bij vrijwel alle vormen van agressie spelen emoties als woede, verdriet en angst een grote rol. Welke vormen van agressie zijn er? Wat maakt dat de ene persoon ergens op een agressieve manier mee om gaat en de andere persoon hier heel anders op reageert?

Uitingsvormen van agressie

Agressie wordt vaak in een adem genoemd met fysiek geweld. Dit kan samengaan, maar er zijn ook andere manieren om uiting te geven aan agressie. De meest voorkomende uitingsvormen van agressie zijn: intimidatie (al dan niet seksueel), discriminatie, schelden, cynisme, chantage, bedreigen, pesten, manipulatie en het toepassen van fysiek geweld.

Mogelijke oorzaken van agressie

Er is geen eenduidige reden te benoemen waarom iemand agressief gedrag vertoont. Er is sprake van een samenspel tussen meerdere oorzaken, waaronder:

• De aanleg
• De persoonlijke beleving
• De opvoeding
• De eigen verantwoordelijkheid

Aanleg voor agressief gedrag

Een mens is een wezen dat direct na de geboorte moet zien te overleven in een wereld die hij niet kent en niet begrijpt. Daar zijn grofweg twee manieren voor. De eerste is je verbinden met de mensen om je heen en door je aan te passen bij een groep te horen. De tweede manier is je afzetten van de groep en je eigen weg inslaan. Mensen die de tweede manier hanteren, zullen zich vaker bedreigd voelen en zich genoodzaakt zien om zich te verdedigen tegen dreigend gevaar. Zij zullen hun vermogen tot agressie sneller aanspreken. Bij welk type persoon iemand is, dus het groepsdier of degene die zijn eigen ding doet, liggen genetische en hormonale processen ten grondslag.

De persoonlijke beleving

Sommige mensen beschikken niet over het vermogen om zich uit te spreken wanneer ze zich ergens aan ergeren. Wanneer de frustratie ontstaat, is er een innerlijke onvrede. Of de andere persoon nu werkelijk iets doet wat tot ergernissen leidt of dat het enkel de beleving van de gefrustreerde persoon is, doet er qua gevoel niet toe. Door de ergernis niet uit te spreken, blijft dit van binnen aan je knagen, totdat er een druppel komt die de emmer doet overlopen. En op dit punt is agressief gedrag het gevolg.

De opvoeding

De kinderjaren zijn de basis voor je verdere leven. Wanneer je bent opgegroeid in een veilige omgeving, waarin je hebt geleerd om contact te leggen met anderen en een positief zelfbeeld hebt opgebouwd, zal je je wanneer je ouder bent goed kunnen verbinden met andere mensen en kun je je makkelijker aanpassen in de wereld. Wanneer je je jonge jaren niet als positief hebt ervaren, kunnen je zelfvertrouwen en zelfbeeld hier flink onder lijden. Je bent angstiger in het algemeen en je kunt het gevoel hebben dat je er niet toe doet. Contacten leggen vormt een probleem en je bent niet goed van vertrouwen. Het kan een logisch gevolg zijn om in een wereld waarin je je niet gehoord voelt en je anderen niet vertrouwt, om je heen te schoppen en slaan om jezelf te beschermen of om wél gehoord te worden. Doordat ook hier woede en angst een grote rol spelen, zal ook hier naar alle waarschijnlijkheid agressie als verweer worden gebruikt.

De eigen verantwoordelijkheid

In welke mate iemand agressief wordt, hangt af van de manier waarop hij de situatie ziet en ervaart en hoe hij besluit hierop te reageren. Is hij bereid om verantwoordelijkheid te nemen voor zijn gedrag? Wanneer er drank en drugs in het spel zijn, is de drempel om agressief te worden aanzienlijk lager. Is agressie echt noodzakelijk of is er ook een alternatief voor handen, zoals weglopen? In welke mate is iemand bereid om te willen veranderen? Als dit niet op eigen kracht lukt, zoek hier dan hulp bij. Er zijn veel agressieregulatieprogramma’s en cursussen op dit gebied die kunnen helpen met het op een andere manier omgaan met emoties.