Hoe zie je dat iemand liegt: de leugenaar ontmaskerd

We hebben geleerd dat we niet mogen liegen, maar toch vertelt iedereen wel eens een leugentje om bestwil. Bijvoorbeeld wanneer je vriendin naar de kapper is geweest en je vindt het niet mooi, dan zeg je dat je het leuk vindt staan. Dit doe je omdat je iemand niet wil kwetsen. Sommige mensen gaan verder met liegen. Zij gebruiken leugens ten koste van een ander om er zelf beter van te worden. Er zijn een aantal verbale en non-verbale signalen die je kunt herkennen bij een leugenaar. Een veelvoorkomend signaal is dat iemand nerveus is tijdens het liegen.

Leugentje om bestwil

Als kind zijnde leerde je al dat liegen niet mag. Maar in werkelijkheid liegt bijna iedereen wel eens. Het gaat vaak om een leugentje om eigen bestwil omdat je iemand niet wilt kwetsen en om de goede vrede te bewaren. Als iemand vraagt of je die nieuwe jurk mooi vindt staan en je vindt hem lelijk, dan zeg je soms toch dat je het erg mooi vindt. Vele alledaagse leugentjes komen nooit aan het licht. Sommige mensen willen liever niet liegen, proberen er alles aan te doen om de werkelijke leugen te omzeilen en draaien erom heen. Daarom zullen deze mensen vaak geen direct antwoord geven op de vraag. Maar er zijn ook andere redenen waarom iemand liegt. Zo kan het zijn dat iemand liegt om iets te krijgen wat hij graag wil of omdat hij verantwoording wil ontlopen.

Leugenaar ontmaskeren

Wanneer je een directe vraagt stelt aan een leugenaar, zal deze proberen er omheen te praten. Hij liegt ook over het feit dat hij liegt. Om er achter te komen hoe iemand zich gedraagt wanneer hij liegt, dan moet je het gedrag vergelijk met een situatie wanneer er niet wordt gelogen. Stel een vraag waarvan je weet dat het antwoord de waarheid is. Observeer het gedrag nauwlettend en vergelijk het gedrag dat er wordt vertoond als je een vraag stelt waarvan je denkt dat het een leugen is. Wanneer het gedrag anders is, dan is er een kans dat er een leugen is verteld. De signalen kunnen verbaal zijn, maar ook non-verbaal.

Quasi-ontkenningen

Een leugenaar bereidt zich voor op het vertellen van een leugen. Hij probeert niet te overtuigend over te komen, want dat zou het vermoeden kunnen bevestigen dat hij liegt. De leugenaar zal zijn antwoord proberen te verbloemen door onzekerheid, bijvoorbeeld door te zeggen “ik weet het niet zeker” of “ik kan het mis hebben”. Soms worden er boodschappen toegevoegd om een juiste kwalificatie te geven, zoals “voor zover ik weet, heeft hij er niets mee te maken” of “zij zal volgens mij nooit vreemdgaan”. De leugenaar gebruikt vaak ook verzachtende woorden. Onschuldige mensen zullen vaak zeggen dat iemand die steelt keihard aangepakt moet worden, terwijl de leugenaar het meer zal bekijken als een vergissing.

Veel voorkomende leugens die worden gebruikt zijn:

• Ik ben er over vijf minuten
• Het spijt me, maar ik kon de telefoon niet opnemen
• Je ziet er fantastisch uit
• Ik lieg niet!
• Om heel eerlijk te zijn….

Stresssignalen

Het is moeilijker om te kijken naar de non-verbale kant. Het is moeilijk om signalen op het gezicht te herkennen dat iemand liegt. Er zijn een paar dingen waar je op kunt letten als je wilt achterhalen of iemand liegt. Het vertellen van een leugen kan spannend zijn, waardoor er stress ontstaat. De hartslag stijgt, de bloeddruk gaat omhoog en de ademhaling wordt oppervlakkiger. Vooral beginnende leugenaars kunnen er moeite mee hebben. Ze komen zenuwachtig over en gaan van het ene op het andere been staan. Wees je ervan bewust dat iemand ook last van stress kan hebben om een andere reden.

Andere non-verbale tekenen van liegen kunnen zijn:

• Oogcontact willen vermijden, of juist gaan staren omdat de leugenaar erg zijn best doet om zijn leugen te verbergen en oprecht wil overkomen. Een leugenaar knippert minder vaak met de ogen tijdens het liegen.
• Ja zeggen, maar ondertussen nee schudden met het hoofd.
• Tuiten van de lippen. Dit heeft ook met de versnelde ademhaling te maken.
• Afstand houden door veel persoonlijke ruimte in te nemen.
• Friemelen, vooral kinderen doen dat.
• Teveel details benadrukken om de focus op wat anders te leggen dan de leugen.
• Het aanraken van de neus.
• Aarzeling tijdens praten, keel schrapen, hoesten en een pauze houden in het gesprek.
• Omhoog of naar beneden kijken.
• Antwoorden geven op vragen die niet zijn gesteld.
• Zichzelf verdedigen.
• Andere toonhoogte in de stem.
• Neplachen.
• Formeel taalgebruik.
• Snel van onderwerp willen veranderen.

Geen bewijs

Ook al zie je de tekenen die passen bij iemand die liegt, toch hoeft het geen bewijs te zijn dat iemand een leugenaar is. Wanneer je meerdere tekenen tegelijk herkent, is de kans groter dat iemand niet eerlijk is. Er zijn ook mensen die kunnen liegen, zonder een enkel teken te tonen. Ook zijn er mensen die van nature zenuwachtig zijn en daardoor ook tekenen vertonen terwijl ze eerlijk zijn. Er zijn ook mensen die wel eerlijk zijn, maar bang zijn dat een ander hem niet gelooft en daardoor nerveus worden.

Pathologische leugenaar

Er zijn ook mensen die een onbedwingbare drang hebben om te liegen. Deze ziekelijke vorm van liegen wordt ook wel pathologisch liegen genoemd. Dit ziekelijke gedrag is een psychische stoornis en iemand brengt zichzelf hierdoor in de problemen. Er kan sprake zijn van een psychische aandoening, zoals een gedragsstoornis, persoonlijkheidsstoornis of het onvermogen om impulsen te beheersen. Meestal is er psychiatrische hulp nodig.