De verschillende menstypen volgens het Structogram

Mensen gedragen zich allemaal anders. Toch herken je vast in je nabije omgeving diverse soorten mensen. De een is een dominant en impulsief type. Een ander type mens vind je koel en rationeel overkomen. En een derde type persoon is instinctief en gericht op de relatie. Mensen kunnen in een identieke situatie, op grond van hun gedragsvoorkeuren, op manieren reageren. Er zijn vele psychologische testen om de persoonlijkheid in kleuren, cijfers en/of generieke gedragingen weer te geven. Door Structogram International, die ook in Nederland actief is, wordt aan de hand van vragenlijsten een persoonlijkheidsprofiel opgemaakt. Hiermee worden je eigen persoonlijke drijfveren, je uitdagingen in het leven, je valkuilen en je eigen kwaliteiten op basis van de werking van de drie hersendelen bloot gelegd. Hierdoor krijg je meer inzicht in jezelf, begrijp je andere mensen beter en kun je jezelf verder ontwikkelen.

Triune Brain Theory

De Amerikaanse professor Dr. Paul D. MacLean (1913-2007) heeft na de Tweede Wereldoorlog zijn evolutionaire Triune hersenstheorie (Triune Brain Theory) opgesteld. Vanuit zijn vakgebied als medicus en neurowetenschapper kwam hij met de these dat de menselijke hersenen niet uit één deel bestaat, maar in werkelijkheid uit drie delen en dat die daarbij drie verschillende functies vervullen. Deze drie verschillende hersendelen c.q. -systemen communiceren onderling en werken samen als een ‘drie-eenheidbrein’ (Triune Brain). Elk hersendeel doet dat volgens zijn eigen specifieke structuur, functie en taak. Het gaat hierbij om de hersenstam (reptielhersenen), de tussenhersenen (limbisch systeem) en de grote hersenen (neocortex).

De hersenstam

De denk-, verwerkings- en besluitvormingsprocessen in de hersenstam zijn gericht op het verleden (bouwen op het vertrouwde, handelen uit ondervinding en vermijden van radicale veranderingen) en zelfbehoud, en behelzen zaken als intuïtie en instincten. In relatie tot andere mensen zijn de hersenstructuren gericht naar contact. Dit wil zeggen: streven naar menselijke nabijheid, gevoel hebben voor mensen en gericht op algemene sympathie. De denk- en werkwijze kan men samenvatten met "bespeuren". Hierbij staan intuïtie en fijngevoeligheid, betrouwbare ‘eerste indrukken’ en fantasie centraal. In één woord wordt het in de theorie samengevat met ‘ervaring’.

De tussenhersenen

De tussenhersenen zijn gericht op het heden, op zelfbevestiging, spontaniteit en emoties. In de oriëntering in de tijd staat het heden centraal. Hierbij horen gedragscomponenten als ‘grijpen van het ogenblik’ en ‘impulsief handelen’. De denk- en werkwijze is gericht op ‘aanpakken’. Dit betekent concreet en praktisch denken, snel kunnen beoordelen of een taak uitvoerbaar is en de neiging tot improvisatie. De relatie tot andere mensen is te kenmerken met streven naar superioriteit, natuurlijke autoriteit, neiging tot wedijver en dominantie.

De grote hersenen

De grote hersenen hebben een duidelijk andere functie dan de hersenstam of de tussenhersenen. In tijdsdenken zijn ze gericht op de toekomst in plaats van verleden of heden. Dit uit zich in het nadenken over consequenties van bijvoorbeeld het eigen doen en het aanbrengen van een exacte tijdsindeling van het eigen bestaan. De denk- en werkwijze is gericht op systematisch en logisch denken, een neiging tot perfectie en het tonen van een hoog abstraherend vermogen. In relatie tot andere mensen staat 'afstand' centraal. Hierbij kun je denken aan het streven naar creëren van een veilige afstand, terughoudendheid en neiging tot geslotenheid. Beredenering staat bij de grote hersenen centraal.

Biostructuuranalyse

De Duitse socioloog en antropoloog Dr. Rolf W. Schirm heeft in samenwerking met Paul MacLean door wetenschappelijk onderzoek op basis van de Triune Brain Theory typische persoonlijkheidskenmerken of gedragspatronen geïdentificeerd en gedefinieerd. Deze biostructuuranalyse is een methode om individuele en genetisch vastgelegde grondpatronen van de persoonlijkheid en van het daarbij behorende gedrag vast te stellen. Op basis hiervan is een vragenlijst ontwikkeld om op een snelle maar effectieve wijze kennis van de basisstructuur van je eigen persoonlijkheid helder in kaart te brengen. Dit betekent het inzicht krijgen in de eigen sterke kanten, maar ook je zwakke kanten. Het Structogram is daarbij een gevisualiseerd resultaat van de biostructuuranalyse.

Het Structogram maakt gebruik van drie kleuren om de drie verschillende hersendelen aan te geven. Groen voor de hersenstam, rood voor de tussenhersenen en blauw voor de Grote hersenen. Het gebruik maken van kleuren is om de complexe materie snel begrijpbaar te maken.

Een voorbeeld

Stel dat uit de biostructuuranalyse blijkt dat je een sterke dominantie van blauw hebt, en bijna gelijke wijze groen en rood. Bij blauw is de basisbehoefte afstand. Hoe groter de blauwe component, hoe groter de behoefte aan een 'veilige afstand' ten opzichte van de omgeving. Er is een sterke neiging tot terughoudendheid. De grootste kans voor blauw is het via een systematische denkwijze overtuigen van anderen. Het grootste risico is de neiging tot perfectionisme en het distantiëren van anderen waarbij het gevaar dreigt dat men in een isolement geraakt.

Alleen een smurf is blauw

Omdat alleen een smurf blauw is, zijn ook de andere hersendelen van groot belang en daarbij vooral de combinatie en samenwerking tussen de drie hersenhelften. Blauw in combinatie met de groene component kan bijvoorbeeld leiden naar het streven naar hoge esthetische eisen in plaats van het produceren van statistische cijferreeksen (boekhouden). Grootste risico bij blauw in combinatie met groen is de handhaving van de eigen belangen. De grootste kans bij blauw met als tweede component rood is de combinatie van systematisch en logisch denken met hoge energieke eigen betrokkenheid en doorzettingsvermogen. Een risico dat hierbij kan ontstaan is dat iemand waardering op zijn vakgebied krijgt, echter dat sympathie door anderen ontbreekt.

Het dagelijks leven

Het Structogram kan mensen een goed inzicht verschaffen in het eigen handelen, zijn of haar sterke kanten en daarbij de zwakke kanten (valkuilen) waarmee rekening gehouden kan worden in het dagelijks leven.