Neurose en neurotisch karakter, symptomen

Een neurose, een neurotisch karakter of een dwangneurose. Wat is het verschil tussen deze drie? Ze horen in ieder geval alle drie tot de neurosen. Een neurose is een psychische aandoening die wordt veroorzaakt door nare ervaringen of gebeurtenissen in de jeugd of op latere leeftijd. Kinderen die tijdens hun jeugd nare ervaringen niet goed kunnen verwerken hebben een grotere kans om een neurose te krijgen. Dit kan al op jeugdige leeftijd ontstaan maar ook pas op volwassen leeftijd tot uiting komen. Symptomen zijn angsten (fobieën), dwanghandelingen, lichamelijke klachten en onzekerheid. Gelukkig is behandeling mogelijk.

Wat is een neurose?

Neuro staat voor zenuwen en hersenen. Zo houdt neurologie zich bezig met aandoeningen met betrekking tot de zenuwen, hersenen en ruggenmerg. Een neurose heeft echter niks met een lichamelijke aandoening te maken, maar is een psychische aandoening. Iemand met een neurose kan innerlijke conflicten niet verwerken, en gaat daardoor anders met problemen om.

Oorzaken

Een van de meest voorkomende oorzaken is een conflictsituatie vanuit de jeugd. Er is in de jeugd iets vervelend gebeurd dat verdrongen wordt. Het negatieve wordt dus niet goed verwerkt en het kind krijgt ook geen hulp bij het verwerken hiervan. De negatieve ervaring wordt verdrongen en vergeten. Vaak weet het kind op latere leeftijd ook niet meer wat er gebeurd is of waarom het zich op een bepaalde manier gedraagt. Maar door het wegstoppen van deze gebeurtenis ontstaat er wel een neurose. Hierdoor ontstaat er soms vreemd gedrag op bepaalde situaties.

Ook een ziekte of het verlies van een dierbare kan tot een neurose leiden. Hierbij valt er iets belangrijks in het leven weg, bijvoorbeeld de steun van de geliefde of het eigen functioneren. Niet wetende hiermee om te moeten gaan, worden gevoelens hierover weggestopt. Ook dan kan er een neurose ontstaan.

Neurotisch karakter

Sommige mensen bezitten een neurotische persoonlijkheid. Deze mensen hebben dit altijd al in zich gehad. Met de juiste opvoeding en in de juiste omgeving leidt dit niet tot een neurose. Maar bij een verkeerde omgeving, opvoeding of indrukken is de kans op een neurose zeker aanwezig.

Een neurotisch karakter is de manier waarop de neurotische mens omgaat met de symptomen. Zo kan de beleving van deze persoon anders zijn, bijvoorbeeld hij ziet de mensen om zich heen als verzorgers en niet als familie. Vaak heeft de patiënt wel last van de symptomen maar ziet dit niet in als een probleem.

Symptomen

Ieder mens heeft wel eens iets neurotisch in zich. Dit is een normaal verschijnsel en heeft niks te maken met de daadwerkelijke neurose. Zo wordt er ook gezegd dat iedereen narcistische trekjes vertoont, terwijl het merendeel van de mensen geen narcist is. De meeste neurotische patiënten hebben last van een of meerdere symptomen. Ze weten dat dit lastig is voor henzelf en voor de omgeving, maar weten ook dat ze hier niets aan kunnen doen. Dit in tegenstelling tot het neurotische karakter, waarbij de patiënt de omgeving in een ander daglicht kan zien.

Een veel voorkomend neurotisch verschijnsel is angst. Deze angst kan voor een voorwerp, een gebeurtenis of een dier staan. Ook een combinatie is mogelijk. De angst is groot en vaak ongegrond. Voor buitenstaanders is het moeilijk te begrijpen waarom en zoveel angst is voor iets dat geen direct gevaar vormt. Angstneurosen worden ook wel fobieën genoemd. Er zijn de meest uiteenlopende fobieën bekend zoals angst voor kleine diertjes, voor vervuilde lucht, voor pleinen of de straat, voor boeken, voor bloedneuzen, voor groenten etc.

Onzekerheid of onzeker gedrag is ook een symptoom van neurose. Dit kan al tot uiting komen bij kinderen maar zal op volwassen leeftijd meer vorm aannemen. Dan wordt ook duidelijk dat dit problematisch is. De onzekere persoon kan te hoge eisen aan zichzelf stellen, de lat te hoog leggen. Vaak wordt er veelvuldig naar bevestiging gevraagd. Dit kan gaan om prestaties, maar ook om aandacht.

Hysterie, nog een neurotisch symptoom. Hierbij kan de zelfbeheersing verloren gaan in meer of mindere mate. Hysterie kan als gevolg van een grote angst ontstaan maar kan ook op zich aanwezig zijn. De patiënt kan zijn eigen gedrag moeilijk onder controle brengen. Paniek bij hysterie is hier een voorbeeld van: er wordt ongecontroleerd gedrag vertoond.

Conversieverschijnselen treden doorgaans ook bij een neurose op. Het gaat hier om lichamelijke klachten als gevolg van een psychische aandoening. Dit kunnen slikklachten zijn, buikpijn, rugpijn, misselijkheid en braken. Vaak is hier geen duidelijk aanwijsbare (lichamelijke) oorzaak voor te vinden.

Dwangneurosen zijn neurosen die gepaard gaan met dwanggedachten of dwanghandelingen. Hierbij heeft de patiënt gedurende de dag een bepaald beeld en denkwijze waar hij/zij niet vanaf komt en ervan overtuigd is, hoe verkeerd deze ook kan zijn. Dwanghandelingen zijn het dwangmatig uitvoeren van bepaalde handelingen, bijvoorbeeld de deurklink drie keer omlaag doen en altijd rechts om een paaltje lopen. Het gaat zelfs zo ver dat wanneer de patiënt toch linksom is gelopen of hieraan twijfelt, deze de gehele weg terug zal lopen om alsnog rechts om het paaltje te lopen. Ook het overslaan van bepaalde stoeptegels of voegen is een bekend voorbeeld van een dwangneurose.

Behandeling

Een neurose is te behandelen. Wel moet de patiënt hier ook zelf achter staan. Veel neurotische patiënten erkennen hun probleem wel, maar zijn van mening dat ze hier niks mee Kunnen of niets aan kunnen doen. Behandeling vindt plaats door middel van psychotherapie. De therapie is erop gericht om realistisch en in een helder beeld voor zichzelf te gaan denken, en problemen ook realistisch te bekijken. Hier kan enige maanden tot jaren overheen gaan, afhankelijk van de problematiek. Dwanghandelingen, dwanggedachten, fobieën of conversieverschijnselen zullen hierbij afnemen.