Rouw, confrontatie met verlies

Rouw, confrontatie met verlies "Alsof het leven stilstaat", is een veelgehoorde regel wanneer er een einde is gekomen aan het leven van een dierbare. Rouw doet pijn. Jaarlijks overkomt het honderdduizenden Nederlanders die veelal lijden in stilte. Een rouwproces kan een slopende ervaring zijn die een leven zonder hobbels op zijn grondvesten doet schudden. Mensen in rouw reizen in een emotionele achtbaan en vragen zich af wanneer het in hemelsnaam eens ophoudt. Dat doet het, maar het kost tijd.

Het leven staat stil

Rouw is het geleidelijk verwerken van het verlies van een dierbare. Direct na het overlijden zijn de achterblijvers dikwijls in een roes. Het leven elders gaat door, maar het leven van de achterblijver(s) is stil komen te liggen. Er is een sfeer van ontwrichting en verbijstering. De gebeurtenissen volgen elkaar snel op, maar de geest kan het niet bijhouden. Er moeten veel praktische zaken worden geregeld voor begrafenis of crematie. Er komen mensen langs, er worden vragen gesteld, er moeten keuzes worden gemaakt. Deze periode is onwerkelijk. Voor sommigen voelt het als een nachtmerrie, anderen ontkennen het gebeuren omdat het te pijnlijk is en proberen daarmee zichzelf te beschermen. Weer anderen zijn totaal ontredderd of juist uiterst kalm. Er zijn ook mensen die hun gevoel op slot zetten en niets voelen.

Heftige gevoelens

Zodra de eerste schok achter de rug is volgt de verdrietigste periode als langzamerhand het verlies doordringt. Er komt besef van de betekenis van dit overlijden voor de rest van het leven. Dit gaat met heftige gevoelens gepaard, gevoelens die ook tegenstrijdig kunnen zijn. Verdriet, wanhoop, eenzaamheid, hulpeloosheid en leegte gaat samen met agressie, woede, teleurstelling en schuldgevoel. De pijn is bijvoorbeeld zo groot zijn dat men boos kan zijn op artsen, op God, of zelfs op de buren. Zij zijn nog gelukkig, en jij niet! Er kan ook een bevrijdend gevoel zijn waar de rouwende zich schuldig over voelt. In het algemeen is de rouwende neerslachtig, verward, rusteloos en vermoeid. Rouwen kost ook lichamelijke energie. Er wordt slecht of niet geslapen en de eetlust is verdwenen. Dit is slopend, en in deze omstandigheden liggen lichamelijke klachten op de loer.

Ontkenning

Soms is de pijn zo groot dat de nabestaanden het verdriet blijvend ontkennen. De tafel wordt nog steeds voor de overledene gedekt en er wordt nog gesproken tegen de dode. Maar zoals bij alle drama's in het leven, moet het gevoel niet worden weggestopt omdat daarmee het proces van rouwen wordt verstoord, maar moeten deze worden erkend en bewust gevoeld, hoe akelig ook. Dit hoeft niet zichtbaar te zijn voor anderen, je kunt ook in je eentje rouwen. Belangrijk is dat je het gevoel laat 'zijn' en je reactie erop ook laat gebeuren. Verdriet ondergaan is nodig om het uiteindelijk te verwerken. Doe je dit niet, dan is er een vergroot risico op gezondheidsproblemen maar ook overspannenheid.

Waarom?

De rouwperiode wordt gewoonlijk ingevuld met voortdurende gedachten aan de overledene, dromen over hem of haar en steeds weer de 'film' van de laatste uren of dagen voor je zien. Rouw kan ook samengaan met bizarre symptomen, zoals denken de overledene te horen, te zien of zelfs te voelen. Soms komt de overledene 'langs' in de nacht, in de vorm van een geest. Ook kan het zijn dat de achterblijver(s) de dode gaan 'zoeken' of stellen zichzelf voor dat hij zo wel weer thuiskomt. Bij heel heftige rouw kunnen er gedachten aan suïcide opkomen die angstaanjagend zijn. Men kan erge 'pijn'scheuten voelen, een psychologische pijn die optreedt als de overledene dusdanig wordt gemist, dat je denkt gek te worden. Ondraaglijke huilbuien die weinig opluchten volgen elkaar op. Het leven is zinloos geworden en de 'Waarom?' vraag dringt zich elke minuut op.

Verlies van rol

Een verlies van een dierbare betekent ook verlies van een stuk van je eigen identiteit. Als je partner altijd zorg droeg voor de contacten met anderen en deze valt weg, dan sta je daar voortaan alleen voor. Als je als moeder je echtgenoot verliest, gaat de opvoeding van de kinderen nog steeds door, maar dan alleen. De vrouw die haar moeder verliest, kan niet meer elke dag even bijbabbelen. Kinderen die hun laatst overgebleven ouder verliezen, zijn opeens 'wees' en hebben niemand meer die de vragen over hun vroegste jeugd beantwoordt. De man die weduwnaar is geworden komt elke avond in een leeg huis en bij een overleden kind is de moederrol en vaderrol verleden tijd. Rouwen gaat niet enkel over het leven van de overledene dat beëindigd is, maar voor een groot deel over de grove onderbreking van de verwachtingen van jouw leven met die ander. Je rouwt om 'wat had kunnen zijn', wat je nog allemaal had kunnen doen met de overledene, en kunnen zeggen tegen hem of haar. Waar het leven ooit eindeloos leek, wordt je opeens geconfronteerd met de eindigheid ervan en je eigen plaats hierin. Elk verlies confronteert je met jezelf, dat het leven broos is, en dat je eigen rollen van beperkte duur zijn.

Aanvaarding

Op een gegeven moment, meestal na vele maanden, volgt er een rustiger fase waarbij de nabestaanden weer voorzichtig plannen gaan maken voor de toekomst, nieuwe contacten gaan leggen, een hobby of studie gaan doen of zelfs gaan verhuizen. De intensiteit van de emoties wordt minder. Er is weer plaats voor leven en nieuwe energie.

Dit is een proces van aanvaarding en aanpassing aan de nieuwe situatie. Dit betekent niet dat het verlies geen rol meer speelt, want tijden van emoties vinden nog steeds plaats, maar worden afgewisseld met periodes dat het leven weer de moeite waard lijkt. Het leven wordt niet langer beheerst door het verdriet. Er kunnen nog steeds moeilijke momenten zijn.

Bijvoorbeeld op feestdagen, verjaardagen, met oudjaar, vaderdag en moederdag, terugkeren van een vakantie of een bruiloft van een kind waar een van de ouders dan ontbreekt. Dergelijke feestelijke gebeurtenissen zijn er om bekend dat ze erg moeilijk zijn voor achterblijvers en emoties op dergelijke dagen, ook na jaren, zijn beslist niet vreemd. Kenmerkend voor rouw is dat het geheel onverwacht weer tot uiting kan komen ook al dacht je dat het verlies geaccepteerd was.

Niets is abnormaal

Veel mensen denken dat hun reactie op het verlies van hun dierbare abnormaal is. Dat de rouw te lang duurt, of te hevig is, of dat ze juist helemaal geen blijk geven van verdriet. Maar hoe je je ook erover voelt, vrijwel elke reactie is normaal, of je nu veel wilt praten over de overledene en samen met anderen naar oude foto's wilt kijken, of je juist terug wilt trekken en helemaal alleen met de spulletjes van de overledene bezig wilt zijn. Er zijn ook mensen die het verdriet proberen weg te stoppen en hard gaan werken, sporten of klussen. En of je nu de kamer van de overledene intact wilt houden en alles wilt bewaren of juist alles weggooit om 'schoon schip' te maken: Het zijn allemaal methodes om uiteindelijk met het verlies om te gaan.

Schuldgevoel na de rouw

Sommige mensen voelen schuld als ze na verloop van tijd een nieuwe partner vinden, een nieuwe vriend krijgen of een kind krijgen. Het voelt als verraad aan de overledene. Jezelf nieuw geluk gunnen gaat met vallen en opstaan. Natuurlijk weten de achtergeblevenen wel dat ze recht hebben op geluk, maar gevoelsmatig loopt dat nog achterop. Dit kan vele moeilijke momenten geven en een stempel drukken op het nieuwe leven, ondanks het feit dat deze gevoelens normaal zijn. Het geeft aan dat je veel om de overledene hebt gegeven en belang hecht aan zijn of haar mening.

Invloed van relatie en omstandigheden

De relatie tot de overledene en de omstandigheden van het overlijden bepalen voor een groot deel in hoeverre de rouwperiode kan worden 'afgesloten' en hoe heftig de emoties zullen zijn. Hoe dichter je bij de dierbare stond, hoe ingrijpender de emoties zullen zijn. Dit geldt met name voor de dood van een partner of kind. Bij verlies van een kind valt tevens een belangrijk deel van de toekomst en levensvervulling van de ouders weg. Een verlies is voorts moeilijker te aanvaarden als de overledene op een gewelddadige manier is gestorven, of zelfmoord heeft gepleegd. In het geval er geen mogelijkheid tot afscheid nemen is, is ook dan het rouwproces zwaarder. Ook in het geval van ouderen die hun partner verliezen, terwijl deze de praktische en financiële zaken regelde, zal de aanpassing aan de nieuwe situatie moeilijk zijn en gepaard gaan met boosheid omdat hij of zij 'in de steek is gelaten'. Anderzijds kan een rouwperiode lichter zijn als het gaat om een overleden vader of moeder die al op leeftijd was.

Rouw kost tijd

Rouw is een omslag in het leven van de nabestaanden, een hervorming. De fases van rouw lopen soms door elkaar heen en elke rouwperiode is uniek. Het is niet zo dat na een jaar de rouw over zou moeten zijn. De werkelijkheid is dat de heftige gevoelens uit de beginfase afzwakken om uiteindelijk over te gaan in een stabielere episode die nog steeds ups en downs kent. Voor een rouwproces wordt in elk geval meestal enkele jaren gerekend, want rouw kost veel tijd. Uiteindelijk wordt een nieuwe zingeving aan het leven gegeven en krijgt het leven weer wat kleur, ondanks de wond die achterblijft.

“Tears shed for another person are not a sign of weakness. They are a sign of a pure heart.” ~ José N. Harris

Lees verder

© 2008 - 2024 Astrid-d-g, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Rouwverwerking bij het verlies van een kindRouwverwerking bij het verlies van een kindEr zijn meerdere manieren om rouw te omschrijven. Rouw is verdriet om het verlies van iemand vanwege de dood. Ook word r…
Rouw bij kinderenRouw bij kinderenEen kind dat een dierbare verliest, moet net als ieder ander een rouwproces door. Een rouwproces verloopt bij iedereen a…
Rouwverwerking: hoe omgaan met rouwRouwverwerking: hoe omgaan met rouwVoor iedereen komt het moment dat men sterft en bij de één gebeurt dit helaas op een jonge leeftijd en bij de ander op e…
Pathologische rouw: Langdurig en intens rouwprocesPathologische rouw: Langdurig en intens rouwprocesEen normaal rouwproces rond het verlies van een geliefde is voor iedereen weer anders. Bij pathologische rouw (gecomplic…

Bitterzoete wraakBitterzoete wraakIs jou ernstig onrecht of leed aangedaan en droom je ervan het leven van die ander te verwoesten? Heb je visioenen over…
Rijangst de baasRijangst de baasRijangst komt in alle gradaties voor bij maar liefst 1 miljoen Nederlanders. In de huidige tijd waarin mobiliteit belang…
Bronnen en referenties
Reacties

Josje, 28-10-2012
Sinds enkele maanden heb ik kennis aan een nieuwe vriend die anderhalf geleden zijn vrouw verloren is ( Ikzelf heb 8 jaar geleden mijn man verloren.) Mijn nieuwe vriend en ik hebben veel gesproken over zijn overleden vrouw totdat ik hem er over aansprak dat hij steeds maar weer over haar begon en ik er moeite mee kreeg dat er nog spullen van haar in huis waren. Jassen aan de kapstok, persoonlijke spullen in het nachtkastje, pasjes in zijn portemonnee, parfums in de badkamer enz. enz.
Ik vraag me af of het niet te vroeg voor hem is een relatie aan te gaan en of hij het verlies wel verwerkt heeft. Reactie infoteur, 29-10-2012
Hi Josje, de verwerking kan jaren in beslag nemen. Hoe ver jouw vriend is in dat rouwproces is niet duidelijk, maar dat hij zich nog 'vasthoudt' aan allerlei spulletjes van zijn vrouw geeft aan dat hij haar nog niet wil loslaten. Misschien troost het hem zelfs dat ze zo nog een beetje om hem heen is. De kans is groot dat als hij te vroeg een nieuwe relatie begint hij zich schuldig zal voelen ten opzichte van zijn vroegere vrouw. Dat bevordert een nieuwe relatie natuurlijk niet, behalve dat de eenzaamheid tijdelijk wordt opgelost. Hij kan beter meer tijd uittrekken voor de rouwverwerking dan hij nu gedaan heeft. Grt, A.

Charlotte, 08-10-2012
In amper 3 jaar tijd heb ik mijn bedrijf en beide ouders verloren, vooraf gegaan met diverse ernstige ziektes. Nu is mijn schoonvader terminaal en ook hij zal binnenkort overlijden. Mijn zwager vond dat hij het drie keer zwaarder heeft in vergelijking met mij, omdat hij 15 jaar samen met zijn vader (mijn schoonvader) een bedrijf heeft gehad. Rouw kun je toch niet vergelijken of wel? Het doet mij ontzettend veel pijn dat iedereen aan mijn verlies voorbij gaat (het is pas 8 weken geleden). Eenzaamheid en rouwen in stilte is wat ik nu doe. Zie ik dit alles verkeerd? Reactie infoteur, 09-10-2012
Hi Charlotte, nee hoor. Laat je zwager gerust denken dat hij 'het zwaarder heeft dan jij' als hij zich met die opmerking kennelijk beter voelt. Vergelijkingen gaan inderdaad niet op, iedereen beleeft het op een andere manier. Zo te horen zit je in een omgeving waar alle aandacht nu uitgaat naar je schoonvader, en men niet toekomt om ook aan jou te denken. Echter, dit kun je niet afdwingen. De levenspartner (als je die hebt) is de aangewezen persoon om je te steunen. Daarnaast kunnen lotgenoten belangrijk zijn, mensen die je voorheen niet eens kende. Ze zeggen wel eens dat je je ware vrienden leert kennen als je het moeilijk hebt. Probeer niets te verwachten van anderen, want uiteindelijk is iedereen in meer of mindere mate individualistisch. Zo is de hele maatschappij. Sterkte, A.

Chris Gout, 04-09-2012
Een waardevol artikel. Mijn lieve Kathe, mijn vrouw is overleden op 26 april 2011 na een ziekbed aan kanker. Ze is rustig ingeslapen. Ik heb enorm veel verdriet gehad en dacht na 14 dagen het te hebben verwerkt. In juli 2011 had ik weer een vriendin.
Mijn vrouw zag ik regelmatig op de snelweg naast mij rijden of zitten op weg naar mijn werk. Altijd met een glimlach en ze zei dat het goed was. 14 dagen geleden heb ik de relatie met mijn vriendin beeindigd omdat ik haar ging vergelijken met mijn overleden vrouw. Wij (mijn vrouw en ik) waren elkaars "spiegel" en haar spiegel is nu gebroken en ik denk dat ik nooit meer zo'n vrouw als zij zal ontmoeten. Mijn gevoel en verstand zitten opeens weer niet meer op een lijn, er is geen balans meer.
Echt suicidaal ben ik niet, maar als ik dood zou gaan zou ik het niet erg vinden en dat verontrust mij. Ik zeg mijn vrouw weer welterusten voordat ik ga slapen en het gebeurd mij nu weer regelmatig dat ik haar naast mij voel liggen en ik zie haar ook weer regelmatig. Vrienden heb ik niet meer na het overlijden want velen zagen mij als een soort bedreiging omdat ik nu alleen ben. Het contact was eenzijdig, het moest altijd van mij uitgaan en uiteindelijk heb ik deze vriendschappen laten doodbloeden. Ik klampte mij vast aan vriendin. Zij had nog familie en hun band is heel innig onder elkaar, maar voor mijn gevoel was het niet goed en daarom heb ik deze relatie beëindigd. Ik vraag mij nu af of ik toch iets moet doen met professionele rouwverwerking want ik kan toch niet zo doorgaan. De huilbuien zijn weer terug gekeerd, niet zo heftig als na haar overlijden maar toch… ik voel mij bij tijd en wijle intens verdrietig, schuldig en verlang weer naar warmte en geborgenheid, iemand die er voor mij is en ik voor haar. Het is erger geworden na 1 juli 2012 omdat ik met vervroegd pensioen ben gegaan. Ik doe 2x per week vrijwilligerswerk maar denk er vaak aan hoe mooi ons leven had kunnen zijn nu ik niet meer hoef te werken.
Met mijn vrouw ging ik iedere avond een uur wandelen voordat we naar bed gingen en in de weekenden maakten we samen langere wandelingen. Wandelen doe ik niet meer, iedere brug en duiker is een confrontatie omdat wij dan elkaar intens en gemeend kusten. Ik liep op zo'n wandeling te janken en ik doe het nu niet meer. De fut is er uit. Verstandelijk weet ik dat ik door moet, maar gevoelsmatig hoeft het niet meer van mij. Als ik nieuwe mensen ontmoet dan ben ik weer enthousiast en ga ik er ook voor, dan heb ik weer zin in het leven. Nu heb ik heel pril contact met een een weduwvrouw, zij is op zoek naar een man die weduwnaar is, een gelijk gestemde, die begrijpt hoe het in elkaar zit en dan niets hoeft uit te leggen als ze er weer mee zit. Hetgeen ik mij afvraag is of het wel eerlijk is of het niet weer een vlucht is… ik weet het niet meer. Ik heb nergens meer zin in. Ik houd mijzelf maar voor dat dit tijdelijk is en dat het weer beter wordt. Maar deze gemoedstoestand steekt de laatste tijd wel erg vaak de kop op en dat verontrust mij. Reactie infoteur, 10-09-2012
Hi Chris, zie: http://mens-en-samenleving.infonu.nl/psychologie/9198-reactieve-depressie.html
Omdat je nu vaker alleen bent, krijgen verdrietige gevoelens meer kans om naar buiten te komen. Dit is niet erg, maar gun jezelf ook de gelegenheid om van de mooiere dingen van het leven te genieten. Dit betekent 'leven in het nu'. Want een mens heeft drie mogelijkheden om te leven: leven in het verleden (mijmeren, verlangen naar vroeger), in het nu (genieten van het moment), of in de toekomst (dromen over later). Wie enkel in het verleden leeft door het verleden te idealiseren, maakt zichzelf onnodig depressief. Je mist hierdoor het leven wat je nu leidt. Gewoon omdat je er niet veel van maakt. Nu is het in een rouwproces natuurlijk moeilijk om de draad weer op te pakken, daarom kun je dat het best stap voor stap doen en niet teveel van jezelf eisen. Simpele dingen kunnen vooralsnog voldoende zijn. Een boek lezen, een tv programma bekijken, een gesprek hebben met iemand, een hobby uitoefenen, etc. Beschouw de dag niet als verloren of nutteloos als het in jouw ogen te weinig voorstelde. 'Genieten van het leven' kun je helaas niet bestellen, maar dit komt vanzelf… of het komt niet. In dat geval moet je niet wanhopen maar juist steeds blijven hopen. Hoop doet leven! Bedenk ook wat je vrouw jou zou gunnen. Gun jezelf dat vervolgens ook. Pieker niet over het waarom van jouw omgang met die gelijkgestemde, maar sta er meer onbevangen, onbezorgd en open in. Ook zij heeft haar verhaal, en is waarschijnlijk blij dat iemand naar haar luistert en haar begrijpt. Dat is een gift die jullie elkaar kunnen geven, de kracht van het 'lotgenootschap'. Nog gecondoleerd met het grote verlies, en veel sterkte. A.

Ria van Waard, 08-08-2012
Heel mooi artikel. Bij mij is het vandaag 4 jaar geleden dat mijn man is begraven. Is 64 jr. geworden. In deze maatschappij moet alles maar zo snel mogelijk over zijn. Daar loop je steeds tegen aan. Maar het heeft tijd nodig. Daarom vind ik deze site zo prima. Reactie infoteur, 09-08-2012
Hi Ria, hartelijk dank voor deze reactie. Mvg, A.

Patricia, 02-08-2012
Mijn vader is afgelopen december plotseling overleden, gevolg van een hartstilstand. De dag daarvoor was zijn verjaardag en zijn we met het hele gezin nog uit eten geweest. 's ochtends is hij van zijn fiets gevallen, anderhalf uur later stond de politie pas voor de deur. Mijn moeder was zonder iets te zeggen tegen mij en mijn zus, want wij lagen nog te slapen, al gaan zoeken, dus deed ik de deur open. Hij was al gedottert in het ziekenhuis, maar werd niet meer wakker uit zijn coma, hij was hersendood en overleed 5 dagen later. Ik had nooit verwacht mijn vader te verliezen op mijn 18e. Ik dacht al volwassen en zelfstandig te zijn, maar door het verliezen van mijn vader besef ik dat ik dat nog helemaal niet aankan. Ik had graag nog zoveel met mijn vader willen meemaken, ik kan het gewoon niet accepteren. Telkens als ik alleen thuis ben, krijg ik huilbuien, vaak de hele dag door. Gelukkig heb ik een hele lieve moeder, zus, vriend en een fijne familie en vrienden waar ik bij terecht kan, maar het verdriet wordt helaas niet minder. Sterkte aan al mijn lotgenoten, liefs Patricia Reactie infoteur, 03-08-2012
Hi Patricia, je hebt mijn medeleven. Wat een schrik moet dit geweest zijn. Door het plotselinge van alles kan het best zijn dat de rouwperiode ook langer duurt. Je hebt immers amper aan het idee kunnen wennen. Daar bovenop ben je geconfronteerd met het verdriet van je moeder en andere familie, waardoor het allemaal extra zwaar valt. Alle gezinsverhoudingen zijn opeens anders nu er die leegte is. Verwacht niet te vroeg dat je leven weer in normaal vaarwater komt, want misschien gebeurt dat voorlopig wel helemaal niet. Bedenk steeds wat je vader voor jou had gewild en gehoopt. En probeer daarnaar te handelen. Vergeet dus niet om nog gewoon 18 te zijn, met alles wat daarbij hoort. Veel kracht, A.

Gerda, 16-07-2012
Mijn man is in januari plotseling overleden. Hij was 41 jaar. Hij kreeg een bloeding aan de hersenstam. Ik, 38 jaar, blijf achter met een tweeling van net 4 jaar. Ik herken veel van wat er geschreven wordt. Pas sinds kort voel ik een beetje de echte pijn, het echte gemis. Het is echt definitief. Ik heb maanden in de "overlings-stand" gezeten en de emoties niet echt toegelaten. Wat ik momenteel heel moeilijk vind, is dat ik merk, dat het begrip eigenlijk na een half jaar weg begint te vloeien bij mensen. Terwijl ik nu pas echt het begrip "nodig" heb. Mijn werkgever begint te pushen. Vind dat ik maar eens met iemand moet praten die zij hebben uitgekozen zodat deze persoon aan hun kan uitleggen wat het dan zo moeilijk maakt en waarom ik nog niet aan het werk ben. De put wordt door dit soort woorden alleen maar dieper lijkt het. Ik vind het moeilijk uit te leggen hoe het voelt en hoe het is om je partner zo maar te verliezen en achter te blijven met ook nog eens 2 rouwende kleine meisjes. Sterkte aan allen die met verlies te maken hebben! Reactie infoteur, 17-07-2012
Dank je Gerda, en ik wil je veel kracht toewensen. Zoals je al merkte kan een rouwproces ook pas later 'toeslaan'. Mensen vinden dat je de draad nu wel weer kunt oppakken, alsof de rouwperiode nu voorbij is. Maar wie bepaalt eigenlijk wanneer zoiets begint of afgelopen is! Dat bepaal jij alleen. Je werkgever werkt zoals velen met een bedrijfsarts of bedrijfspsycholoog, wat niet verkeerd is. Waarschijnlijk krijg je het advies om gedeeltelijk weer te beginnen met werken. Niet speciaal omdat de baas dat wil, maar omdat het voor jezelf wellicht ook beter is. Dat betekent overigens niet dat je daarmee dan zegt dat de rouwfase wat jou betreft afgerond is, want het zal regelmatig blijven opspelen. Overweeg het. Veel sterkte, ook voor jullie dochters! A.
… "If the people we love are stolen from us, the way to have them live on is to never stop loving them."… ~The Crow, written by James O'Barr, David J. Schow, and John Shirley, 1994

Tjeu, 11-06-2012
Mijn echtgenote is op 17 mei, Hemelvaartdag, op 56 jarige leeftijd overleden aan de gevolgen van een hersenaneurysma, waar zij op 14 mei door getroffen werd. 19 uur voor het overlijden van mijn echtgenote, overleed haar 86 jarige moeder, die in een verzorgingstehuis verbleef. Het verdriet en de pijn over dit dubbel verlies is groot.
Helaas ben ik wat het rouwen betreft "ervaringsdeskundige" want 15 jaar geleden verloren mijn echtgenote en ik onze oudste dochter op 20 jarige leeftijd na een zwaar ziekbed. Het rouwproces wat wij na het overlijden van onze dochter 15 jaar geleden moesten verwerken, was zeer langdurig en hevig. Toch zijn wij er als gezin, wij hebben nog een dochter, uiteindelijk sterker uitgekomen, dankzij lieve mensen in onze naaste familie en vriendenkring. Ik weet hoe diep de put is en hoe hevig rouwen kan verlopen, toch heb ik ondanks alle tegenslagen, hoop dat wij ook nu weer sterker uit zullen komen. Ik voel mij niet zielig, en zit zeker niet te wachten op medelijden, en ben ontzettend blij met mensen die met met ons meeleven.Hetgeen ons is overkomen kan ik niet anders omschrijven dan domme pech. Ik wens mijn lotgenoten veel sterkte bij het verwerken van hun verlies. Reactie infoteur, 12-06-2012
Gecondoleerd Tjeu, met dit grote verlies. En hartelijk dank voor de waardevolle toevoeging. Mvg, A.

Uri, 11-04-2012
Ik was op zoek naar houvast in een verdrietige periode van rouw, nu anderhalf jaar na het overlijden van mijn 84 jarige moeder. Het helpt niet echt om in uw artikel te lezen:
'Anderzijds kan een rouwperiode lichter zijn als het gaat om een overleden vader of moeder die al op leeftijd was'. Hartelijk dank. Lees a.u.b. het boek: "Als onze oude ouders sterven". De schrijfster heeft een hele andere mening hierover. Reactie infoteur, 12-04-2012
Tot uw dienst, en veel sterkte met het verlies van uw moeder. A.

Olga, 07-04-2012
Mijn dochter van 11 is 3 weken geleden omgekomen bij het busongeval in Zwitserland. Nu heb ik nog steeds dat "onwerkelijke gevoel", verdriet overvalt me soms maar de rest van de dag gaat het redelijk goed. Veel van de andere ouders die hun kind bij dit ongeval hebben verloren voelen hetzelfde, zijn we nog in een soort shock? of zou het iets anders kunnen zijn?
Verstandelijk weet ik dat zij en de andere kinderen voorgoed weg zijn, maar het gevoel wil nog niet mee. Reactie infoteur, 11-04-2012
Hi Olga, allereerst gecondoleerd met dit enorme verlies. Ik denk dat je je gevoel deels uitgeschakeld hebt, een proces dat in werking treedt als gebeurene te groot is om te verwerken. Een soort verdedingsmechanisme van het lichaam. De confrontatie met de werkelijkheid speelt zich dan af in 'stukjes', vandaar dat je af en toe wordt overvallen door verdriet, en op veel andere momenten niet. Dit betekent geenszins dat je onvoldoende van je kind gehouden zou hebben, of dat er iets mis is met het rouwproces. Maak je daarover dus beslist geen zorgen. Ik hoop dat je contact kunt houden met andere ouders, juist om over dit soort dingen te praten. Heel veel kracht en moed toegewenst, A.

… “If ever there is tomorrow when we’re not together… there is something you must always remember. You are braver than you believe, stronger than you seem, and smarter than you think. But the most important thing is, even if we’re apart. I’ll always be with you.”… ~ Winnie the Pooh.

Corina, 02-04-2012
Hallo anderhalve week is mijn vader plotseling overleden, en nu heb ik het gevoel dat andere om me heen denken dat het mij niks boeit omdat ze niet zien/merken dat ik het moeilijk heb. Ik heb zelf niet het gevoel dat ik ben het rouwen, omdat ik er niet over praat of eens goed huil. Misschien komt het omdat ik afleiding heb van mijn kinderen of het nog niet helemaal besef, want ik had een hele goeie band met mijn vader. Wie kan mij helpen? Reactie infoteur, 03-04-2012
Hi Corina, het is nog te kort geleden. In de fase vlak na de dood van een naaste kun je nog 'verdoofd' zijn, het niet beseffen, of het gewoon niet geloven. Rouw komt dan pas later. Soms in beetjes, soms ineens. Je hoeft je dus nergens zorgen om te maken, want er is geen rouwproces gelijk. Sterkte, A.

Ankie, 17-03-2012
Hallo, Vorig jaar is mijn ex-man overleden.Hij was alcoholist, daarom ging ik van hem scheiden na 14 jaar getrouwd te zijn geweest.Ik dacht dat ik niet echt meer van hem hield maar "rouwde"toch om het feit dat ik niet samen met hem oud zou worden.Terwijl dit "rouwproces"nog liep, overleed hij aan een gesprongen slokdarm door overmatig drankgebruik.Dit na 3 maanden opvang in een verslavingskliniek.Dus bovenop het feit dat ik nog "rouwde"om onze scheiding, kwam er een ander"rouwproces.Het definitief afscheid nemen! Ik weet dat ik na al die 14 jaren zorg voor hem waarin ik met hulp van familie, kennissen en instanties hem van zijn drankprobleem af heb proberen te helpen, me niet schuldig hoef te voelen.Hij koos zelf iedere keer voor "dat gif ".Dus jarenlang heeft hij zichzelf "verfiftigd "toch? (zelfmoord gepleegd).Toch zit ik met een schuldgevoel en met vragen die alleen hij had kunnen beantwoorden.Ik had hem nog graag vast willen houden voor zijn overlijden en iets aardig.s willen zeggen.Helaas! Geert, rust zacht! Reactie infoteur, 18-03-2012
Hi Ankie, begrijpelijk!
"No one ever really dies as long as they took the time to leave us with fond memories." (Chris Sorensen). Sterkte, A.

Ik, 18-01-2012
Ik had een hele goede band met mijn oma, zij was meer een soort van moeder voor mij (ik heb een moeder waar ik heel goed mee kan praten) mijn oma is nu 4 weken geleden overleden. Ik heb het er ontzettend moeilijk mee de laatste week gaat het overdag beter ik heb mn hoofd weer bij mijn werk maar als ik savonds thuiskom dan begint het weer ik ben erg emotioneel ben ook graag alleen en kan wel de hele avond alleen maar huilen. Ik heb nadat mijn oma overleden is ook lichamelijke klachten ik heb het veel koud, ben erg moe, af en toe als ik even heb gezeten en dan weer opsta ben ik duizelig en zie ik licht flitsjes voor mn ogen ook lijkt het alsof ik niet zoveel energie meer heb. Kunnen deze klachten met rouwen te maken hebben? Alvast bedankt voor een reactie. Reactie infoteur, 19-01-2012
Hi Ik, rouw is zeer vermoeiend, en je ziet dan ook vaak dat mensen na het overlijden van een dierbare ziek worden. Je klachten zijn dan ook niet verwonderlijk en ontstaan vermoedelijk door spanning, angst en tal van andere emoties, evenals een gebrek aan slaap. Nu is het wel de bedoeling dat het straks weer beter gaat, maar gun jezelf tijd. Een aantal weken, maanden of zelfs jaren 'ontregeld' zijn kun je wel als normaal beschouwen. Sterkte! A.

Rina Kuhlman, 16-06-2011
Wat een mooi en geruststellend artikel, ik denk dat ik op de goede weg ben. Reactie infoteur, 17-06-2011
Hi Rina, dat vind ik heel fijn om te horen :). Veel kracht toegewenst, A.

Kenneth, 06-12-2010
Wat moet je doen bij het overlijden van je zwager en zijn vrouw heeft na nog geen twee maanden later een relatie met een onbekende, die haar man toen niet in huis wilde hebben en na een maand of 4/5 het bed reeds deelt die manlief toen deelde met haar 27 jaar lang. Ik kende mijn zwager al vanaf zijn achtste jaar en heb hem zich zien ontwikkelen tot een pracht vent. Bij mij was zijn overlijden een brandende pijn in mijn hart en zijn vrouw overigens een leuk klein slanke vrouw, die geen probleem zou hebben om een waardige man te vinden na een redelijke rouw periode. Ik heb rouw en confrontatie met verlies doorgenomen. Voor mij is deze vrouw een oneerbare slet en een slecht voorbeeld voor haar kinderen en ze heeft naar mijn mening nooit van mijn zwager gehouden. Ik heb dit ook verteld en je praat tegen een soort geluiddempende muur.
Wat vinden jullie hiervan Uw artikel was duidelijk maar niets van toepassing op haar
vriendelijke groet, Kenneth Reactie infoteur, 07-12-2010
Hi Kenneth, dit is haar eigen verantwoordelijkheid en haar eigen keus. Waarschijnlijk is het een vluchtreactie om haar verdriet te onderdrukken, maar het kan ook om iets serieuzers gaan. In elk geval kun je er helemaal niets mee en moet je - voor je eigen gemoedsrust - haar besluiten proberen te respecteren. Groetjes, A.

Van der Linden-Broer, 01-09-2009
Het klopt inderdaad wat er geschreven staat, je kunt door rouwverwerking echt gezondheids klachten krijgen. Ik heb de ziekt van crohn, de dokter snapte maar niet waardoor hij de ziekte niet onder controle kreeg. Toen hij verder ging vragen hoe het verwerken ging, na het overlijden, klapte ik totaal dicht. Totaal onverwachts er naar vragen, brengt zo'n paniek bij me los, dat ik echt dacht dat is niet normaal hoor. En stopte het weg, fout dat had ik nooit moeten doen. Ik ben nu op zoek naar iets wat bij mijn het gevoel moet geven dat is normaal. Hier kan ik echt iets mee doen. Dank hiervoor. Reactie infoteur, 05-09-2009
:). Ik wens u veel sterkte. A.

Astrid-d-g (270 artikelen)
Laatste update: 15-07-2015
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Psychologie
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.