Als je moet stelen voor je leven

Het klinkt niet aanvaardbaar “stelen voor je leven” en eigenlijk kan het ook niet. Toch is het van alle tijden dat mensen heel ver gaan om te kunnen blijven leven. Niet voor het luxe leven, want die “boeven” vind je in iedere laag van het milieu, maar om überhaupt te kunnen blijven leven. We zitten dan op een zeer primair niveau. Toch is het niet iets wat we alleen in de sloppenwijken van arme landen tegenkomen.

Norm verlegging

Je moet in feite loslaten wat de reden is dat mensen niet in hun eigen onderhoud kunnen voorzien. Hebben ze zelf erg ruim geleefd en moeten ze nu “op de blaren zitten”, dan kennen we een vangnet in Nederland en kun je na de schuldhulpverlening weer een bestaan opbouwen. Overigens is een dergelijk traject verre van “ruim”. Het is ook een vorm van op een houtje bijten, maar je kunt het overleven zonder te moeten stelen. Tel er de voedselbanken bij op en je hebt normaal te eten.

Verder kan het zijn dat je na een ruim inkomen terugvalt in de WW en later in de bijstand en dat is slikken. Als je in je “goede” tijd niet veel opgebouwd hebt, zal je ook terug moeten naar de basis. Je ontdoen van al die lekkere luxe is niet gemakkelijk, maar kan je helpen door een financieel moeilijke periode.

Helaas halen nogal wat mensen hun eigenwaarde uit andere zaken dan de persoon die ze zijn en als het grote huis, auto, vakanties, kleding etc. opzij gezet moet worden, kan het dus verder gaan dan “slechts” financiële problemen. Zo’n 40% geeft dit toe, maar men schat het percentage vele malen hoger.

De definitie van menswaardig

Toch zijn er veel mensen die zeggen dat het met een minimum geen “menswaardig bestaan” is, maar is afgezet tegen de westerse maatschappij. Een die in de loop der jaren, zeker vanaf de zestiger jaren, steeds meer luxe heeft gekend en wat we als normaal zijn gaan vinden. Als je daar met een minimaal inkomen niet aan kunt voldoen, dan is het geen “menswaardig bestaan” meer. Respondenten geven ook aan dat men met name ook met kinderen “in de problemen” komt. Kinderen wijzen naar elkaar als ze niet aan “de norm” kunnen voldoen. Hoewel dit absoluut vervelend kan zijn voor een kind, is het niet levensbedreigend.

Verder valt voor veel mensen onder menswaardig dat je eens “een dagje weg kunt”. Natuurlijk moet een mens opladen, maar vakantie is lang niet altijd “normaal” geweest en ook nu zijn er nog genoeg mensen die niet echt met vakantie gaan en er niet slechter van worden. Hetgeen de respondenten aangeven, heeft meer te maken met wat de laatste pakweg 40 jaar is opgebouwd als norm, dan dat het een basisvorm is om te leven.

Al er echt niets is

Men heeft de hypothetische situatie neergelegd dat wat als er echt geen geld is? In Nederland moet je dan buiten de boot vallen, om wat voor reden dan ook. Eigenlijk geeft dat nooit het recht om te stelen, maar de respondenten geven in grote getallen (zeker 75%) aan dat men wel iets in die richting gaat ondernemen als er letterlijk geen brood meer op de plank komt. Het is zo’n basale levensbehoefte dat men duidelijk is en er echt alles te zullen doen. De groep mensen die zonder kinderen is, zit met name in de overige 25% en dat is verklaarbaar. Je kroost in leven houden is je “soort” in stand houden. Hoewel het wel heel primair is, is dat in de mens niet anders geworden door de eeuwen heen.

Waar ben je geboren?

Spreekt voor zich dat daar waar je geboren bent, een groot verschil maakt. Bijvoorbeeld in Zuid Amerika is veel meer echte armoede. Iedereen die er op vakantie is geweest kent wel de bedelende kinderen die nog enige meelij wekken en waar met name vakantiegangers aan geven. Maar het onderzoek strekt zich ook uit tot Brazilië en daar is de cultuur wezenlijk anders. Er is een middelgrote stad genomen en men heeft een doorsnee van de bevolking genomen.

Het gemak waarmee wordt aangegeven dat als er niets meer te eten is, dat men wel zorgt dat er te even valt, zegt iets over de mens. In volgorde geeft men aan te zullen handelen:

• Een baantje zoeken
• Spullen voor werk uitruilen
• Bedelen
• Stelen
• Stelen met geweld

Het is logisch te noemen, maar maar liefst 78% geeft aan aldus te zullen gaan handelen als het niet anders kan. We noemen onszelf geciviliseerd en in zekere mate is dat ook zo, maar dit brengt de mens weer op heel basaal en primair niveau.

Tot slot

Het is moeilijk aan te geven dat als je echt honger zou lijden, je niet gaat stelen. Natuurlijk zijn er genoeg mensen die dit zullen doen, maar misschien zijn er toch meer mensen die gaan stelen dan dat we denken. Willen leven is zo primair, dat de kans dat je er echt alles voor doet, best groot is … zo blijkt.