Zien is onthouden

We kennen het allemaal wel, je komt ergens voor het eerst en de navigatie heeft je er feilloos naar toe gebracht. Ideaal … en toch lukt het menigeen niet een volgende keer zonder navigatie de route foutloos te rijden. Reden? We hebben het niet gezien, niet echt. Je hebt de route niet in je opgenomen, zoals je dat doet als je met een ouderwets kaartje naast je in de auto zelf zoekt, op bordjes kijkt, nog een rondje maakt en dan op de plaats van bestemming aankomt. Écht kijken dus.

Wat zie je?

Het begint met het gegeven dat kijken eigen altijd subjectief is. Je ziet wat je wilt zien en als je bijvoorbeeld denkt ergens een wit kunstwerk in een voortuin te hebben gezien, en je richt je daar ook daadwerkelijk op, dan kan je dat gezien hebben (in je hoofd). Toch kan blijken dat als je er later nog een keer langs rijdt, het geen wit kunstwerk is, maar bijvoorbeeld een grote witte lamp in de voortuin. Je ziet wat je wilt zien.

Daarnaast moet je zaken echt zien, om het te kunnen onthouden en om er vervolgens nog iets mee te kunnen doen. Neem het bewust in je op, anders maakt de geest er mogelijk iets anders van of je bent het totaal vergeten. Dat laatste zie je regelmatig gebeuren.

Werken de oren minder dan de ogen?

Mensen zijn over het algemeen visueel ingesteld en dit impliceert dat je iets het beste kunt onthouden als je het ook echt gezien hebt. Daarmee worden de oren niet uitgeschakeld, maar zien zet – aldus verschillende onderzoekers - beter vast in het brein. Soms is een hulpmiddel daarbij handig om het vast te “haken” in je hersenen (denk hierbij aan het boodschappenlijst maken).

Voorbeelden waar beelden een rol spelen

• Je moet boodschappen gaan doen en je partner roept enkele zaken. Kans is relatief groot dat je het vergeet. Schrijf je vervolgens de boodschappen één voor één op een boodschappenlijstje en kijk je naar de woorden die je opschrijft dan is de kans al groter dat het beklijft. Echter, als je in de kast de betreffende verpakking ziet staan, dan is de kans dat je het gaat onthouden, nog groter.
• De eerdergenoemde routebeschrijving werkt ook hetzelfde. Als je zelf moet navigeren kijkt je om je heen en van een kaartje naar een daadwerkelijke straat en je neemt van alles in je op. Een navigatiesysteem wijst je dan weer links en dan weer rechts en meer dan dat doe je niet. Je kijkt dus niet echt wat je in je omgeving ziet. Voor het verkeer veiliger, maar de kans is groot dat je het een volgende keer niet zonder navigatie kunt vinden.
• Je komt ergens en je denkt “dit ken ik”, terwijl het toch echt de eerste keer is in je gedachten. Mogelijk ben je vele jaren geleden geweest en zit die herinnering niet meer in je hoofd, maar wel de omgeving. Dan heb je de omgeving – om wat voor reden dan ook – eerder goed in je opgenomen en/of was de impact groot.
• Je moet iets doen wat je nog nooit gedaan hebt en iemand legt het je netjes uit. Dan ga jij het doen en blijkt het plots toch allemaal wat complexer. Ga je echter aan de slag met naast je de man of vrouw die het je uitlegt terwijl je ziet wat je zelf aan het doen bent, dan de kans van slagen veel groter is.
• Bewust iets in je opnemen, zoals in een grote omgeving als het bos, kan herkenning opleveren terwijl het daar allemaal groen is. Iemand legt de te volgen route uit of je gaat achter op de fiets om de route te rijden. Echter, als je herkenningspunten in het bos bekijkt, volg je de route ook en beter dan achter op de fiets bij degene die het je uit wilt leggen. Herkenningspunten kan van alles zijn, denk aan een sterk afwijkende boom met vreemd blad zijn, een grillige boom waar een tak van afgebroken is of een plek op de grond waar mooie paddenstoelen een oude boomstronk opsieren. Een prima navigatiemanier.

Op het netvlies gebrand

Dat lijkt er daadwerkelijk te hebben plaatsgevonden. Je kijkt ergens bewust naar, dus met je hersenen erbij, en het lijkt in je hersenpan te worden opgeslagen als een foto die je op op kunt roepen. Dit kan in feite voor alles werken en als je bepaalde zaken op wilt roepen, bijvoorbeeld je boodschappenlijstje, dan zou je dit feilloos kunnen doen zonder daadwerkelijk papiertje. Maar daar is wel een goede concentratie voor nodig en dat lukt vaak niet in de supermarkt.
Veel mensen om je heen en/of continue angst dat je toch maar niets gaat vergeten, maakt dat je je hoofd niet kunt “leegmaken” en kunt focussen op datgene wat je komt doen en de foto’s in je hoofd als het ware de revue laat passeren.

Tot slot

Daarmee niet gezegd dat alle mensen een fotografisch geheugen hebben, maar deze vorm van herkenning helpt wel heel nadrukkelijk in het proces van onthouden. Wat dus weer wel kan helpen als je moet studeren voor je examen. Ondersteun je studiemateriaal dus met voldoende foto’s die je ook daadwerkelijk in je opneemt.
Pas de methode toe waar je denkt er iets aan te hebben, maar combineer het altijd met voldoende concentratie, anders kunnen die foto’s net zo snel weer vervagen.