Probleem of stoornis: Somatisatiestoornis

Mensen met een somatisatiestoornis worden geteisterd door een bijna ongeloofwaardig aantal lichamelijke symptomen waarbij zo goed als elk orgaansysteem betrokken is. Deze aandoening is in wezen een manier om via medische symptomen uiting te geven aan een psychisch lijden.

Definitie en beschrijving

Het leven van de betrokkene draait geheel om de aanhoudende medische klachten. Er gaat geen jaar (of maand of misschien zelfs maar een dag) voorbij zonder dat een of andere symptoom pijn of hinder veroorzaakt die zich niet door medisch onderzoek laat verklaren.

Gewoonlijk begint de eindeloze en frustrerende medische odyssee in de adolescentie en blijft vrij ononderbroken het hele volwassen leven bestaan. Mensen met de somatisatiestoornis ziet men voornamelijk in het medische circuit; dikwijls zijn zij op hun tenen getrapt wanneer ze naar een psychiater worden verwezen omdat ze het gevoel hebben hiermee te worden afgescheept.

Omdat er sprake moet zijn van een langdurige geschiedenis van veelsoortige onverklaarde symptomen, is de somatisatiestoornis onder de algehele bevolking betrekkelijk zeldzaam (misschien 1%), maar in een medische setting treft men haar veel vaker aan. Nog groter is het aantal patiënten dat wel enigszins aan het beeld beantwoordt maar niet helemaal omdat hun lichamelijke klachten duidelijk omschreven zijn en zich beperken tot een (of slechts enkele) orgaansyste(e)m(en). Om geheel onduidelijke redenen zal een somatisatiestoornis zich veel eerder ontwikkelen bij vrouwen dan bij mannen.

De lichamelijke symptomen verschijnen en verdwijnen. Ze verergeren dikwijls tijdens perioden van emotionele stress (zoals een crisis op het werk of na het verbreken van een relatie), als de betrokkene een recidiverende psychiatrische stoornis heeft (zoals depressies of angstaanvallen) of als er tevens problemen zijn als gevolg van een medische aandoening.

In stabielere tijden kan de betrokkene periodes hebben waarin hij volkomen vrij is van lichamelijke symptomen, maar deze episodes zijn gewoonlijk vrij kort. Denkt u eraan dat deze diagnose alleen gesteld wordt wanneer de betrokkene een lange geschiedenis van een zeer groot aantal onderscheiden en onverklaarde lichamelijke symptomen achter zich heeft.

Diagnostiek DSM VI

Volgens het diagnostisch handboek is er sprakevan een somatisatiestoornis als er sprake is van het volgende:

• Er is een geschiedenis van vele lichamelijke klachten die zich niet volledig laten verklaren door een bestaande algemene medische kwaal of door het rechtstreeks effect van een of ander middel. De klachten moeten rond het dertigste levensjaar begonnen zijn en vele jaren blijven optreden.
• De symptomen betreffen allerlei verschillende delen van het lichaam en zijn ernstig genoeg om het functioneren te belemmeren, een arts te doen raadplegen of tot geneesmiddelengebruik te nopen. Volgens het meest kenmerkende beeld treden de symptomen op volgens het volgende patroon:
1. Vier (of meer) pijnsymptomen (bijvoorbeeld in hoofd, buik, rug, gewrichten, extremiteiten, borstkas of rectum, of pijn tijdens de menstruatie, seks of het plassen).
2. Twee (of meer) gastrointestinale symptomen (zoals misselijkheid, opgeblazenheid, braken buiten de zwangerschap, diarree of een niet kunnen verdragen van ettelijke verschillende voedingsmiddelen).
3. Een (of meer) symptomen op seksueel gebied (zoals geen of weinig interesse voor seks, problemen met de erectie of ejaculatie, onregelmatige menstruatie, buitensporig hevige menstruatie, braken gedurende de gehele zwangerschap).
4. Een (of meer) conversiesymptomen waarbij het zenuwstelsel betrokken lijkt (zoals aangetast coördinatievermogen, verlammingen, moeite met slikken, verlies van de tastzin, dubbel zien, blindheid, doofheid, toevallen).