Wanneer spreken we van “fascinatie”?

Je hoort het mensen wel eens zeggen dat ze gefascineerd zijn door iets of iemand. Maar zeggen we dat niet te gemakkelijk of interpreteren mensen het woord “fascinatie” op de juiste wijze en zo ja, hoe kom je tot een bepaalde fascinatie. Overkomt het je, vinden er andere processen plaats in je hoofd en wanneer wordt iets mogelijk een obsessie?

Waar komt het woord “fascinatie” vandaan?

Zoals zoveel woorden uit onze taal komt ook “fascinatie” uit het Latijn. “Fascinare” wil “snoeren of bundelen” zeggen. Wanneer ons iets fascineert, wil dat feitelijk zeggen dat het onze - meer dan gemiddelde - belangstelling heeft. We spreken dan over een intense belangstelling of interesse en we koesteren datgene waar we gefascineerd door zijn of zijn er door betoverd.

Wat is het en hoe ontstaat het?

Letterlijk zegt het woordenboek er dit over:

• verblinding
• betovering
• fixatie
• boeiend
• belangstelling

Deze woorden doen vermoeden dat het een iets ruimere vorm van interesse is. In de psychiatrie wordt er door de verschillende professionals een heftiger benaming c.q. uitleg aan gegeven.

Psychiatrie

Als we er ondermeer Freud op naslaan is het een soort extreme bewustzijnsvernauwing en worden we niet zelden plots overgeleverd aan dat exclusieve object (mens of ding). Gefascineerde en fascinatie-object zijn op dat moment aan elkaar geketend en er is geen enkele vorm van objectiviteit meer te herkennen bij gefascineerde. Waarbij deze laatste ook in een soort weerloze staat verkeerd c.q. de persoon wordt gegrepen door het object (mens of ding).

Hoewel niet iedere vorm van fascinatie “ernstig” te noemen is*, zijn er sommige die gekoppeld worden aan bepaalde stoornissen. Of eigenlijk omgedraaid, dat bepaalde stoornissen de kans op fascinatie doen vergroten. Vaak heeft het ook te maken met vervormingen van de mens tot cultuur tot de natuur.

* Soms wordt het uitgelegd als een manier om in een steeds complexer wordende wereld, iets meer aandacht te geven.

Gevolgen

Het is maar net in wat voor mate je gefascineerd bent of en zo ja wat voor gevolgen het kan hebben. Door bijvoorbeeld een bepaalde vorm van kunst gefascineerd zijn hoeft op zich niet ernstig te zijn. Het is een vorm van bewondering, het pakt je, je kunt het waarderen. Anders wordt het als je die vorm van kunst om je heen moet hebben. Als je vind dat je er altijd naar moet kunnen kijken en je mogelijk geld uit gaat geven, wat je niet hebt. Of erger, je neemt het zonder betalen mee.

Verplaats je het laatste voorbeeld naar een mens, dan ben je nog erger bezig. Zeker als die betreffende mens gaat tegenstribbelen. Je vorm van fascinatie is dan van dien aard, dat je er door verblind kunt raken en mogelijk dingen gaat doen die verder gaan dan wat je als rationeel mens ooit zou doen. Je fascinatie kan zomaar een obsessief karakter krijgen.

Obsessief

Je fascinatie kan vervolgen in obsessief gedrag en dat is dwangmatig. Je hebt op een dergelijk moment geen beheersing meer over je eigen gedrag. De obsessieve man of vrouw is meestal enorm perfectionistisch en dingen moeten zoals hij of zij het in het hoofd hebben. Je bent als het ware geprogrammeerd en niet in staat de flexibiliteit te hanteren die een mens normaal wel heeft. Intern heerst er vaak een soort brandje, want men is ook angstig om fouten te maken en de twijfel kan zomaar toeslaan.
De obsessieve man of vrouw komt dus ogenschijnlijk beheerst over, maar de binnenbrandjes kunnen ernstig zijn.

Tot slot

Ergens door “gegrepen zijn” zoals men het wel eens noemt kan heel boeiend zijn. Je wilt ergens meer van weten, je verdiept je er in en gaat misschien wel verzamelen. Dat kan een mooi proces zijn. Echter, op het moment dat het je leven - je natuurlijke zijn - beheerst, kan je net een stap te ver gaan en wordt je als het ware overgenomen. Niet zelden zal de persoon in kwestie zich hier niet bewust van zijn, maar de omgeving merkt het vaak wel veel eerder. De praktijk wijst helaas uit dat er toch wel een bepaalde schroom is, daar iets mee te doen. Dit onder het motto “ieder heeft zijn eigen leven” of “als volwassene bepaal je je eigen leven” etc. Als het echter invloed gaat hebben, is het zinvol het niet naast je neer te leggen en op zijn minst een vertrouwenspersoon te raadplegen.