Hoe kun je het beste omgaan met een zieke

Als je te horen hebt gekregen dat een dierbare ernstig ziek is, staat je wereld waarschijnlijk op zijn kop. Naast je eigen gevoel, wil je ook zo goed mogelijk met de zieke omgaan door er voor hem te zijn en de beste steun te geven. Wat moet je wel doen en wat juist niet? Als je op bezoek gaat bij de zieke vraag je jezelf misschien af wat je moet zeggen en zie je tegen het bezoek op. Moet je doen alsof er niets aan de hand is, of moet je juist veel medelijden hebben? Dit zijn een van de vele vragen die je misschien wel hebt. Hoe kun je het beste omgaan met een zieke dierbare?

Diagnose

De zieke heeft te horen gekregen dat hij of zij ernstig ziek is. Als het je partner betreft, sta je erg dichtbij en ben je zelf net zo van slag. De informatie moet misschien allemaal nog wel bezinken en dat heeft soms tijd nodig. Je wilt het liefst zeggen dat alles goed komt, maar misschien is dat wel niet zo. Het kan zijn dat je met duizenden vragen zit. Als er sprake is van een chronische ziekte of een dodelijke ziekte, is de afloop waarschijnlijk niet zoals je had gehoopt. Het doet pijn als je ziet dat de zieke ineens alles moet opgeven en verdriet heeft. Dit is voor zowel de zieke als zijn omgeving een moeilijke situatie.

Vragen stellen

Veel mensen willen precies weten wat voor een ziekte de patiënt heeft en stellen allerlei vragen. Als je bij de zieke op bezoek bent, kun je beter eerst vragen of het goed is om zoveel vragen te stellen. Niet iedereen wil het er uitgebreid over hebben. Laat het aan de zieke zelf over in hoeverre er over gesproken wordt. Mocht het niet duidelijk zijn, kun je bijvoorbeeld de volgende directe vragen stellen: “Wil je dat ik vandaag vraag hoe het met je gaat?” of “Wil je het er over hebben?” Als de zieke al vele mensen heeft gesproken, heeft hij waarschijnlijk geen zin meer om alles opnieuw uit te leggen. Vraag het in dat geval aan de partner of zorgverlener. Ieder mens heeft andere behoeften, zo wil elke zieke anders behandeld worden.

Je wilt misschien wel van alles weten over de ziekte en hoe de patiënt zich voelt. De juiste manier van vragen stellen is bijvoorbeeld: “Hoe gaat het nu met je?” of “Hoe voel je je vandaag?” Dan laat je de keuze bij zieke zelf om er uitvoerig op in te gaan of juist niet. Probeer gesloten vragen waarop alleen het antwoord “ja” of “nee” gegeven kan worden zoveel mogelijk te vermijden. Hiermee kun je de indruk geven dat je geen uitgebreid antwoord wilt horen. Je kunt ook vragen stellen zoals: “Kan ik wat voor je doen?” of “Waarmee kan ik je helpen?” Doe dit alleen als je het echt meent en een ander echt wilt helpen.

Laat van je horen

Misschien vind je het moeilijk om contact te zoeken en heb je al wel tien keer op het punt gestaan om te bellen, maar durf je niet zo goed. Je weet namelijk niet wat je moet zeggen. Wees eerlijk, bel op en zeg: “Ik weet niet precies wat ik moet zeggen.” Dat is altijd nog beter dan helemaal niets van je laten horen. Je kent de zieke waarschijnlijk al lange tijd, dus het hoeft niet eng te zijn. Als je belt, hoef jij niet alleen maar degene te zijn die praat. Sommige zieken zijn blij dat ze het even van zich af kunnen praten. De kans is aanwezig dat je alleen maar hoeft te luisteren. Probeer het telefoontje niet uit te stellen, daarmee doe je de zieke geen plezier. Als je het gevoel hebt dat je ongelegen belt of misschien wel te vaak, vraag er dan naar.

Andere vormen van iets van je laten horen zijn bijvoorbeeld een kaartje sturen met een lieve tekst, een mail of een SMS. Sommige mensen die de hele dag op bed liggen vinden het fijn om een geschreven brief te ontvangen. Het is persoonlijk en de die zieke kan er steeds naar kijken of nogmaals lezen. Het geeft een gevoel dat er aan hem wordt gedacht en dat hij er niet alleen voor staat. Een kaart of brief kan worden bewaard en worden gekoesterd. Als je het moeilijk vindt om iets op te schrijven, besef dat het goed is om je ware gevoelens te uiten. Complimenteer de zieke bijvoorbeeld met zijn doorzettingsvermogen of andere goede eigenschappen. Voor sommigen is het gemakkelijker om iets op te schrijven dan iets te vertellen.

Geef aandacht

Iedereen vindt het prettig als hij af en toe zijn hart kan luchten. Vooral voor de zieke kan het een opluchting betekenen. Soms hoef je alleen maar een schouder aan te bieden en geef aan dat het niet erg is, dat jij er voor hem bent en dat je wilt helpen. Een glimlach of een omhelzing kunnen grote wonderen verrichten. Als de zieke wil huilen, laat hem dan uithuilen. Je kunt aangeven dat je het erg vindt en met de zieke meeleeft. Loop er niet voor weg en ook al weet je niet hoe je er mee om moet gaan, je aanwezigheid wordt meer gewaardeerd dan ervoor weglopen.

Wat je niet moet doen

Geef de zieke geen oplossingen of ongevraagd advies waar hij niets aan heeft, zoals een bepaald dieet of dat hij meer moet gaan bewegen. Een pasklare oplossing die voor de zieke toch niet uit te voeren is, kan een kwelling zijn. Het geeft de zieke het gevoel alsof hij niet wordt gehoord of wordt gerespecteerd. Als je niet weet wat je moet zeggen, doe dan niet net alsof er niets aan de hand is of dat het allemaal wel meevalt. Als de zieke er ziek uitziet, ontken dat niet als er over gesproken wordt en wees eerlijk. Breng de boodschap wel met respect, omdat de zieke zich al onzeker en kwetsbaar voelt. Reageer niet overdreven dramatisch, omdat de zieke dan het gevoel heeft dat jij getroost moet worden. Zeg niet dat het allemaal goed komt, als je weet dat het niet meer goed komt.

Op bezoek bij de zieke

Het ligt eraan hoe dicht een persoon bij je staat. Je gaat op bezoek bij de zieke en je wilt graag helpen. Als het bij iemand thuis is, kun je misschien wat eten meenemen of een boek. Misschien vraag je jezelf wel af wat een goed cadeau is om te geven. Wil je iets anders geven dan een fruitschaal of bosje bloemen, zijn er genoeg andere mogelijkheden. Is de zieke een goede vriend, bedenk dat wat hij leuk vindt. Als hij van puzzelen houdt, geef dan een puzzelboekje. Houdt hij van gezelligheid, ga dan bijvoorbeeld samen een spelletje doen of een film kijken. Je kunt ook voor de zieke koken of eten meebrengen. Als de patiënt erg ziek is, kun je het bezoek vaak beter beperken tot een kort bezoekje. Soms heeft de zieke helemaal geen behoefte aan bezoek. Informeer van tevoren of je bezoek op prijs gesteld wordt en respecteer het als het nog even niet kan.

Als de zieke overlijdt

Het is heel moeilijk als de patiënt zo ziek is dat hij zal overlijden. Je ergste vermoedens zijn misschien wel uitgekomen. Als je de kans krijgt om afscheid te nemen, geef dan aan wat je gevoelens zijn. Het hoeven niet altijd veel woorden te zijn. Als de patiënt is overleden, kun je er met de andere dierbaren over praten. Zo kun je aangeven dat je de persoon nooit zult vergeten, dat je hem zult missen en hoe erg het is. Geef bijvoorbeeld aan dat je wilt helpen, wilt praten en probeer het verlies voor jezelf een plek te geven. Het is niet erg als je moet huilen en het is goed om toe te geven aan je verdriet.

Omgaan met verdriet

Het verwerken van een verlies van een dierbare is heel persoonlijk en is erg moeilijk. De een heeft behoefte door er veel over te praten, terwijl een ander het er liever niet vaak over heeft. Geef toe aan je verdriet, erken dat het je is overkomen en probeer er een positieve gedachte aan te geven. Denk bijvoorbeeld aan de mooie herinneringen die je hebt, wat voor een mooie tijd jullie hebben gehad, hoe jullie samen gelachen hebben of dat jullie tijdens de ziekte nog zulke fijne gesprekken hebben gehad. Probeer een uitlaatklep te hebben voor je frustraties en verdriet. Sommigen moeten daarvoor flink huilen, terwijl anderen zich storten op hun werk of hobby.