De voor- en nadelen van navelstaren

We zijn in deze maatschappij nogal met onszelf bezig, want zonder dat we ons er altijd bewust van zijn, denken we wat af. Wat voor een groot gedeelte dus over onszelf gaat. Waarbij het verder gaat dan af en toe eens nadenken over je persoonlijke ontwikkeling, je toekomst etc. Hoewel niet altijd terecht, heeft navelstaren ook een egocentrische insteek. De volgende vraag is dan meteen, waarom navelstaren niet goed zou zijn.

Betekenis navelstaren

Van Dale is er duidelijk over: ’opgaan in het nadenken over zichzelf’ en de andere woordenboeken komen in dezelfde richting, soms wat meer aangedikt: ’overmatig bezig zijn met zichzelf’ of ’op zichzelf gericht zijn’ of zelfs ’egocentrisch zijn’. Dat laatste heeft wel een erg negatief karakter en wordt niet door iedereen als zodanig gezien.

Het woord navelstaren is afkomstig van het Griekse ‘omphaloskepsis’ en is een historische gebeds- en meditatietechniek. Het wordt ook wel eens vergeleken met yoga.

Waarom navelstaren?

Navelstaren wordt meestal door mensen uitgesproken als ze erg over zichzelf aan het nadenken zijn, wat niet zelden een tobberig karakter heeft. Voor menigeen gaat het zelfs zover dat men in een vicieuze cirkel terecht komt (of dreigt te komen) en je blijft hangen in dit gedrag. Zeker als je gevoelig bent voor de mening van anderen en je opmerkingen van andere mensen heel persoonlijk op jezelf betrekt. Dit kan zelfs gevolgen hebben voor je zelfwaardering en als je dan niet aan de ‘normen’ – meestal opgelegd door de maatschappij en/of jezelf – kunt voldoen, gaat je zelfwaarding richting het putje. Waarbij de moeite, om maar aan het beeld te voldoen, alleen maar meer en meer wordt. Zeggen dat iemand moet relativeren, wat wel zo is, is te gemakkelijk gezegd. Het doen is een andere stap.

De wereld draait door

Een ander nadeel van het navelstaren is het gegeven dat als je zo opgaat in jezelf, er allerlei zaken deels of geheel aan je voorbij gaan. En feitelijk hebben we het dan over de wereld die gewoon doordraait en er continu allerlei zaken gebeuren die je niet opmerkt. De wereld gaat, afhankelijk in wat voor mate je met jezelf bezig bent, aan je voorbij. Dit kan mensen enig moment vervolgens weer terughoudend maken.

Druk die verlammend werkt

Nog een ander nadeel van navelstaren is dat je de druk op jezelf mogelijk te zwaar maakt en je niet meer aan die – zelf opgelegde – eisen kunt voldoen. Dit kan uiteindelijk zelf uitmonden in een soort verlamming. Het is immers frustrerend om maar niet aan die hoge eisen te voldoen.

Beter van niet?

Balans

We hebben geleerd goed naar onszelf te kijken, positief kritisch zijn naar jezelf is goed. Dit maakt dat je jezelf probeert te verbeteren, je zelfbeheersingsniveau stijgt en je jezelf gemakkelijker kunt verplaatsen in die ander. Maar met die focus op onszelf kunnen we ook doorslaan, terwijl je jezelf ook leert kennen als je met dat bezig bent met datgene waar je passie ligt. Het verschil dat je op deze manier de dingen doet die je graag doet en je niet alleen maar in je hoofd zit en er over aan het nadenken bent. Het woord ‘balans’ doemt ook hier op.

Wat kan je nog meer doen?

• Begin met hetgeen je zo vastpakt en je tot navelstaren brengt, vanuit een derde persoon te bekijken. Hang boven de materie en bekijk het alleen, niet oordelen en al helemaal niet veroordelen. Laat op je inwerken wat je gadeslaat zonder enige vorm van classificatie.
• Een andere ondersteuning kan zijn dat je jezelf, voordat je probeert dat navelstaren binnen proportie te brengen, oppept met iets positiefs. In een goede stemming zijn, levert meer resultaat op. Dit is voor iedereen iets anders en waar de een blij wordt van sporten, wordt de ander dit van een gesprek met een goede vriend(in) of speelt even met kinderen of huisdieren.
• Papier (of tegenwoordig de computer) is geduldig. Begin met schrijven en schrijf al je ervaringen die in je hoofd voorbij komen, op. Vooral niet direct proberen te analyseren, maar pas als je een tijdje al je gedachten opgeschreven hebt. De kans dat je de samenhang gaat zien, wordt zo groter. Dit kan weer leiden tot uitkomsten waar je mee verder komt en voorkom je de vicieuze cirkel. Een dergelijke werkwijze wil een professional ook nog wel eens ter hand nemen.

Resumerend

Het is niet verkeerd om naar je zelf te kijken (zelfreflectie) in de zin van je ontwikkeling, je groei, negatieve zaken oplossen. Maar er in verzanden en dus in die vicieuze cirkel terecht komen en niet meer weten hoe er vervolgens uit te stappen. Iets wegstoppen en quasi vrolijk zijn werkt niet en is het andere uiterst. Je moet zaken wel boven tafel halen en oplossen en dat je daar dus op voorhand goed op nadenkt is prima. Vervolgens gaat het er om dat je die volgende stap zet en niet blijft hangen in je gedachten en jezelf zo serieus neemt, dat je niet meer tot die volgende stap komt.