Omgaan met suïcide

Mensen die suïcide zijn willen niet perse dood, maar willen zo niet verder. Zelfdoding is dus een soort uitweg. Dit artikel beschrijft hoe de omgeving van een suïcidaal persoon hier het best mee om kan gaan.

Aanloop

Men realiseert vaak niet dat bijna een half miljoen mensen aan suïcide denken. De definitie van suïcidaliteit luidt als volgt: geneigd zich in gedachten en/of woorden en/of daden bezig te houden met levensbeëindiging. Dus het uitvoeren of poging tot uitvoeren valt in een andere categorie. Die categorie noemt men suicidale ideatie, het actief overwegen en denken aan zelfdoding. Mensen die aan suïcide denken voelen zich vaak niet begrepen en denken dat ze alleen staan. Het is vaak niet in de omgeving bekend dat iemand aan suïcide denkt.

Poging tot suïcide

Suïcide = zelfdoding

1. Gedrag met dodelijke afloop
2. Gevolg van door de persoon geïnitieerde en uitgevoerde handeling
3. Handeling ondernomen in wetenschap of verwachting van de afloop
4. Handeling bedoelt voor gewenste verandering

Suïcidepoging

1. Gedrag zonder dodelijke afloop
2. Verwonding, innemen van te veel medicatie
3. Handeling ondernomen in wetenschap of verwachting van de afloop
4. Bedoelt voor gewenste verandering

• 410.000 mensen denken aan suïcide
• 94.000 mensen doen een suïcidepoging
• 9.200 mensen worden opgenomen met letsel
• 1.600 mensen doen een geslaagde suïcide

Aanleidingen tot suïcide

Suïcide komt niet zonder reden. Er is altijd een aanwijsbare aanleiding of een combinatie van verschillende aanleidingen. Vaak komt het door stress, veel veroorzaakt door geldproblemen en problemen in de relationele sfeer. Een lijstje met veelvoorkomde aanleidingen:

• Geen (goed)betaalde baan
• Laag inkomen
• Drukte/stress van de grote stad (geen sociale controle)
• Negatieve gebeurtenissen
• Emotioneel instabiel
• Minder sociale steun
• Stemmings-, angst-, of alcoholstoornis
• Eerdere suïcidale gedachten/poging
• Psychische stoornis

Vermoedens

Wanneer je vermoedens heeft dat iemand suïcidaal is, is het zaak dit niet te negeren. Wel is het handig om eerst een aantal zaken te checken:

• Ga na waarom je denkt dat iemand suïcidaal is.
• Waar komt dat gevoel vandaan?
• Zijn er ook concrete signalen? Of is het intuïtie?
• Vraag collega’s of vrienden of zij ook ongerustheid voelen.
• Ga het gesprek aan.
• Schakel zo nodig iemand in die meer bekwaam is dan jij zelf.

Mensen die suïcidaal zijn hebben baat met een gesprek daarover. Zo hebben deze mensen het idee dat ze gehoord/begrepen worden. Durf je zelf het gesprek niet aan, schakel dan professionele hulp in. Veel mensen aarzelen om zo'n gesprek aan te gaan, zij zijn bang dat het gesprek iets oprakelt of suïcidale ideeën stimuleert. Het is lastig om zo'n gesprek te beginnen en te voeren. Wat is nou de beste manier?

Het gesprek

Zelf het gesprek starten wordt als zeer lastig bevonden. Hieronder een goed overzicht van verschillende vragen en houdingen om het gesprek te starten:

• Vraag of je bij iemand mag komen zitten en begin.
• Neem ruim de tijd.
• Toon interesse en luister.
• Vertel over je idee dat patiënt het moeilijk heeft.
• Vraag naar de suïcide gedachten (hoelang, hoe sterk).
• Help bij verwoorden van gevoel.
• Accepteer zijn gevoelens.
• Sluit gesprek af en zeg, indien gewenst, dat je een afspraak voor hem maakt met dokter, om verder te praten.

De specialist zal min of meer de volgende onderwerpen en handelingen uitvoeren:

• Contact opnemen met een arts.
• Vraag om een spoedconsult.
• Blijf rustig en vriendelijk.
• Leg uit waarom je bij de patiënt blijft.
• Houd contact met de patiënt.
• Neem z.n. beschermende maatregelen.
• Informeer familie.
• Vang naasten op.
• Vraagt naar mogelijke aanleiding en achterliggende gedachten.
• Regel hulp voor naasten.

Poging

Als het zover komt dat iemand een poging tot zelfdoding pleegt, dien je zo snel mogelijk de specialist of alarmdienst te raadplegen. Bij acuut geval kan je zelf ook van waarde zijn:

• Plaats patiënt in het zicht.
• Houd contact.
• Overleg met psychiater en andere professionals over veiligheidsmaatregelen.
• Tref beschermende maatregelen bij bewusteloosheid, delirant, intoxicatie zoals: vergrendelen raam of balkondeur, fixeren, bed in laagste stand, bedhekken, verwijderen van kabels en snoeren e.d., verwijder gevaarlijke voorwerken zoals scherpe dingen (glas, mes), geen medicatie in eigen beheer, lichtje aan laten.
• Directe naasten inlichten.

Wanneer het iemand betreft die dicht bij je staat, bijvoorbeeld in de familiare sfeer, kan je na de poging zelf van grote waarde zijn. Belangrijke zaken zijn:

• Extra aandacht, bijvoorbeeld door middel van korte gesprekjes.
• Schakel andere disciplines in.
• Geef afleiding en zorg voor prettige activiteiten.
• Schakel zo nodig en indien mogelijk activiteitenbegeleiding in.