Zelfmoord: waarom plegen mensen zelfmoord?

Sommige mensen hebben een allesoverheersende gedachten: "ik wil dood". Het leven is voor deze mensen zo ondraaglijk dat ze nog maar één oplossing zien: zelfmoord. Maar waarom plegen mensen zelfmoord of doen zij een poging tot het plegen van zelfmoord? Welke factoren beïnvloeden suïcidaal gedrag?

Zelfmoordpogingen vs zelfmoord

Allereerst bestaat er een verschil tussen een zelfmoordpoging en daadwerkelijk overlijden aan zelfmoord. Zelfmoordpogingen komen veel vaker voor dan daadwerkelijke zelfmoord. Wanneer iemand daadwerkelijk zelfmoord pleegt is de zelfmoord vaak beter voorbereid, worden er manieren gebruikt die gevaarlijker zijn en er vrijwel altijd voor zorgen dat iemand overlijdt. Een zelfmoordpoging kan eerder gezien worden als een kreet om hulp of een noodkreet. Als iemand een zelfmoordpoging doet, is het vaak een kreet naar de buitenwereld toe: "help, ik kan niet zo verder".

Waarom plegen of willen mensen zelfmoord plegen?

Als mensen zelfmoord willen plegen of als mensen zelfmoord plegen hebben ze hier vaak een motief voor. De vier hoofdmotieven zijn: uitvlucht, wraak, stoppen van bewustzijn en dood. Voor sommige mensen is het leven zo zwaar en zo uitzichtloos dat ze geen andere oplossing zien dan de dood. Het leven is voor deze mensen ondraaglijk lijden. Ze willen dat de gedachten die ze hebben en de emoties die ze voelen ophouden, ze willen dat het bewustzijn stopt. Ze willen weg uit het leven dat in hun ogen vaak veel ellende heeft gebracht. Mensen die zelfmoord plegen zien geen andere oplossingen meer dan de dood.

(Neuro)psychologische factoren die suïcidaal gedrag beïnvloeden

Mensen die emotioneel verwaarloosd zijn in hun jeugd hebben een grotere kans om zelfmoordgedachten te ontwikkelen en daadwerkelijk zelfmoord te plegen. Ook vroege traumatische ervaringen zoals mishandeling, seksueel misbruik of verlies van dierbaren kunnen zorgen voor suïcidaal gedrag. Daarnaast plegen mensen die van nature impulsief zijn eerder zelfmoord of doen zij daar eerder een poging toe. Een laag serotoninegehalte is ook een risicofactor. Even als verslaving, bijvoorbeeld aan alcohol of drugs.

Een psychiatrische stoornis als risicofactor voor suïcidaal gedrag

Mensen die een psychiatrische stoornis hebben lopen ook een verhoogd risico om zelfmoordgedachten te ontwikkelen en zelfmoord uit te voeren. Vooral mensen met schizofrenie, een psychotische depressie, paniekstoornissen, borderline of een anti-sociale persoonlijkheidsstoornis zijn hier gevoelig voor.

Inschatten van de kans op suïcidaal gedrag

Suïcidaal gedrag is voor de meeste mensen geen dagelijks gespreksonderwerp en het kan ook lastig zijn om hier over te praten. Wanneer iemand dreigt met zelfmoord is het toch handig om de kans op suïcidaal gedrag in te schatten, hierbij is het vooral van belang om er op te letten of er ook al concrete plannen zijn gemaakt en of er is nagedacht over de manier waarop diegene het leven wilt beëindigen. Vragen kunnen bijvoorbeeld zijn:

• "Denkt u wel eens, was ik maar dood?"
• "Hoe vaak denkt u wel eens, ik wil dood?"
• "Komen er in uw gedachten bepaalde manieren van suicide naar voren?"
• "Zijn er omstandigheden die u weerhouden van het plegen van suicide?"

Zelfmoord voorkomen: hoop

Niet iedereen die zegt of denkt "ik wil dood", wilt ook daadwerkelijk dood. Vaak zien mensen geen andere oplossing meer dan de dood. Er voor zorgen dat mensen andere oplossingen zien dan de dood is een belangrijk middel om zelfmoord te voorkomen. Hiervoor is vaak hulp van een gespecialiseerde therapeut nodig. Wanneer mensen andere oplossingen zien dan de dood, ontwikkelen zij ook hoop. Hoop is vaak essentieel voor het voorkomen van zelfmoord of een poging daar toe.