Het obstakel wat faalangst heet

Als je goed rondkijkt dan merk je pas op dat er relatief veel mensen op meer of mindere manier last hebben van faalangst. Faalangst kan belemmerend werken en kan de mens zelfs in het dagelijks leven stagneren. Behalve dat relatief veel mensen van zichzelf weten dat ze faalangst hebben, onderneemt lang niet iedereen actie. Alsof men er in berust. Een klein voordeeltje is dat het af en toe ook iets positiefs uitkomt.

Wat is het?

Faalangst is de angst om te kort te schieten, te falen in datgene wat je doet. Het gaat hier om verwachtingen van jezelf en/of van anderen. Het kan je belemmeren in je functioneren en afhankelijk van de mate waarin, kan het mensen zelfs lamleggen. Er zijn wel enkele vormen te benoemen zoals:

• Cognitieve faalangst, betreft bijvoorbeeld rijexamen, eindexamen, proefwerken/tentamens.
• Sociale faalangst, betreft bijvoorbeeld het geven van lezingen, spreken in het openbaar.
• Motorische faalangst, betreft bijvoorbeeld leren zwemmen of fietsen, sportwedstrijden.

Wat we niet altijd scharen onder faalangst, maar wat er wel bij hoort is het eigen uiterlijk.

Hoe ernstig kan het zijn?

Er zijn nogal wat gradaties en waar de een met de nodige schroom toch nog over de streep te trekken valt, wordt de ander volledig lamgelegd door de faalangst en kan op dat moment niet meer functioneren. De stress kan desoriënterend werken, waardoor een blokkade ontstaat en het kan nog sterker werken als er aan de uitkomst een beoordeling hangt. Het gaat hier om zaken die hij/zij normaliter prima kan doen. Hoe herken je het ondermeer?

• Geen logische gedachtegang
• Hartkloppingen
• Transpireren
• Slapeloosheid
• Uitstellen van zaken
• Trillende ledematen
• Black out (deels of geheel)

Positief

Een klein positief puntje valt te benoemen in het feit dat sommige mensen door de spanning een extra prikkel krijgen. Het kan mensen op dat moment helderder maken en helpen in de voorbereiding voor iets waar men enorm tegenop ziet. Een kanttekening is wel dat het niet zo werkt bij mensen die een extreme vorm van faalangst hebben.

Hoe kom je er aan én hoe kom je eraf?

Oorzaak

Enerzijds kan een negatief verleden leiden tot faalangst in de toekomst. Logisch wellicht, dat wanneer mensen iets verschillende keren zonder succes gedaan hebben, ze het steeds moeilijker gaan vinden om het opnieuw te doen. Dit kan er toe leiden dat men geen poging meer durft te ondernemen. Maar faalangst ontstaat vaak door de druk die ontstaat in het moeten presteren of de innerlijke drang om te moeten presteren (het gaat hier dus om zowel de buitenwereld als de innerlijke wereld). Verder kan het ook gebakken zitten in het DNA/het karakter.

Oplossing

In extreme vormen is de cognitieve gedragstherapie de beste methode om er vanaf te komen, verder kunnen assertiviteitstrainingen soelaas bieden. Uitgangspunt is dat het vertrouwen in eigen kunnen terug moet komen en soms kan het oefenen van bepaalde zaken helpen in het versterken van het vertrouwen. Op een bepaald moment te moeten presteren, als op toneel of in het examenlokaal, kan ook “even” opgelost worden door een speciaal middel in te nemen. Een middel wat de paniekgevoelens en gedachten doet afnemen. Dit is uiteraard geen structurele oplossing.

Het oefenen van gedachten kan bijvoorbeeld in de vorm van een droomscenario in plaats van een doemscenario te visualiseren. Doe dit zo gedetailleerd als mogelijk in je hoofd. Een andere manier is te luisteren in je omgeving naar mensen die uitspreken in wat ze allemaal niet willen en buig dit om naar wat ze dan dus eigenlijk wel willen. Doe dit regelmatig en laat het een vanzelfsprekendheid worden. Pas het vervolgens op je eigen beelden toe en doe dit doorlopend. Op het moment dat de faalangst de kop op dreigt te steken, ben je mogelijk al meer bedreven in het omdraaien van het proces.

Positiviteit is eigenlijk het toverwoord en om het jezelf eigen te maken, is het goed te kijken naar alle positieve punten. Wat gaat er allemaal goed en wat kan beter, is een positievere instelling dan opsommen wat er allemaal fout gaat. Je laat dan als het ware de dingen die goed zijn gegaan, achterwege. Sommige mensen bouwen deze oefeningen zelfs om naar een soort mantra en herhalen dit te pas en te onpas in het hoofd. Het haakt zich dan als het ware vast in je brein en kan je onbewust helpen op moeilijke momenten.

Tot slot

Faalangst kan verstrekkende gevolgen hebben en je dagelijks functioneren onderuit halen. Dit is zonde, temeer er wat aan te doen is. Afhankelijk van de mate waarin, kan je er eerst zelf mee aan de slag gaan of direct in gesprek met een professional gaan.