De eerste 100 dagen van het presidentschap van Obama

President Obama werd op dinsdag 20 januari 2009 in Washington DC beëdigd tot 44ste president van de Verenigde Staten. Obama volgde per trein dezelfde route naar de hoofdstad Washington DC af als de 16de president, Abraham Lincoln. De eed werd afgenomen door opperrechter Roberts waarbij dezelfde bijbel werd gebruikt als bij de inauguratie van Abraham Lincoln, in 1861. De eed die Obama aflegde, luidt: 'Ik zweer plechtig dat ik trouw de taken van de president zal uitvoeren, en zo goed als ik kan de grondwet in stand zal houden, zal beschermen en verdedigen'. Obama heeft hierbij zijn volledige naam gebruikt: Barack Hussein Obama.

Premier Balkenende heeft Obama namens de Nederlandse regering gefeliciteerd. In een brief aan Obama wenste Balkenende hem succes. Balkenende heeft, aldus een verklaring van de Rijksvoorlichtingsdienst, de Amerikaanse verkiezingsstrijd ‘met grote interesse’ gevolgd. Balkenende heeft er vertrouwen in dat ook onder de nieuwe president de goede banden tussen de VS en Europa en Nederland zullen blijven bestaan.

De eerste 100 dagen

De eerste 100 dagen zijn zeer van belang voor het presidentschap, want na 100 dagen zal Obama worden beoordeeld door de Amerikaanse media. Obama begint goed voorbereid aan zijn regeerperiode. De laatste democratische president, Bill Clinton, had amper ministers toen hij aantrad. Obama daarentegen heeft bijna alle posten ingevuld en maakte geen grote misstappen tijdens de voorbereidingen op zijn machtsovername. Bovendien kan hij profiteren van de wens van Amerika naar verandering en actie. De financiële crisis heeft de oude bezwaren tegen overheidsbemoeienis in de economie weggevaagd. Dat biedt Obama de ruimte om met plannen te komen voor herstructurering van de economie, voor een andere relatie tussen overheid en burger en om met plannen te experimenteren. Driekwart van de Amerikanen oordeelt positief over Obama.

Een opmerkelijk punt is Irak. Obama was oorspronkelijk van plan om zijn gevechtstroepen binnen zestien maanden na zijn beëdiging terug naar huis te halen, maar inmiddels heeft hij van dit plan afgezien. De gevechtstroepen van het Amerikaanse leger moeten nu het land uiterlijk in augustus 2010 hebben verlaten. Het gaat om ongeveer 100.000 personen. Dit is dus een belangrijk punt, want Obama wijkt hier af van zijn oorspronkelijke plan.

Bovendien staat niet iedereen in Washington achter het economische stimuleringsplan van Obama, dat hij het Amerikaanse Herstel- en Herinvesteringsplan noemt. Het pakket omvat maatregelen ter waarde van 787 miljard dollar en voorziet in het scheppen of behouden van 3,5 miljoen banen. Obama wil de productie van duurzame energie verdubbelen en publieke gebouwen energiezuiniger maken. Ook wil hij wegen, bruggen en scholen die in slechte staat zijn, herbouwen. Verder wil Obama de zorg automatiseren en klaslokalen, laboratoria en bibliotheken moeten gemoderniseerd worden. Bovendien wil Obama dat de belasting voor Amerikaanse werknemers omlaag gaat. Toch zijn er risico’s bij dit economische plan en Obama kent de gevaren.

In Florida zei hij: “Als het niet werkt, als mensen niet het gevoel hebben dat we het land in de juiste richting leiden, dan zullen jullie straks een nieuwe president krijgen.”

Zoals eerder gezegd, staat niet iedereen in Washington achter dit economische stimuleringsplan. Obama is daarom van tactiek veranderd en hij trekt het land in om de Amerikanen zelf te vertellen waarom het belangrijk is om de komende maanden zo veel geld in de economie te investeren. Ook hier is Obama afgeweken van zijn oorspronkelijke plan, omdat hij voorheen de wens had om meer in Washington te zijn en minder onderweg. Maar door het geruzie tussen Democraten en Republikeinen ziet hij zich genoodzaakt om campagne te voeren. Eerst zou het stimuleringsplan meer dan 800 miljard dollar kosten, maar daar waren de Republikeinen fel op tegen. Zij waren bang voor een hoge staatsschuld. Beide partijen zullen de kiezers dan ook de komende maanden en jaren ervan proberen te overtuigen dat het stimuleringsplan een doorslaand succes of juist een mislukking is. De economie kan verder verslechteren, maar ook daar heeft Obama zijn woordje voor klaar. Hij zal dan benadrukken dat ‘het zonder overheidsbemoeienis nog veel erger was geweest.’

Obama is het land ingetrokken om Amerikanen te vertellen over het stimuleringsplan. Op 9 februari 2009 was hij in de stad Elkhart in Indiana, waar de werkloosheid in achttien maanden opliep van ruim vier tot meer dan vijftien procent. In Elkhart drongen de aanwezigen er bij Obama op aan zo veel mogelijk banen te creëren. Obama heeft vrijdag 6 maart 2009 beloofd actie te ondernemen tegen het enorme banenverlies in de Verenigde Staten. Zijn belofte volgde op de bekendmaking eerder op de dag dat in februari 651.000 banen verloren zijn gegaan in de VS. “Vanmorgen leerden we dat nog eens 651.000 banen verloren gingen door het hele land alleen al in de maand februari. Daarmee komt het totaal aantal verloren arbeidsplaatsen door de recessie op een verbazingwekkende 4,4 miljoen. Ik heb een verantwoordelijkheid te handelen en dat ben ik van plan te doen als Amerikaans president”, aldus Obama op een bijeenkomst met politiestudenten in Columbus, Ohio.

Maandag 17 maart 2009 heeft Obama een aanval gedaan op de topfunctionarissen van verzekeraar AIG. Obama kondigde stappen aan om te verhinderen dat het bedrijf tientallen miljoenen aan bonussen zal uitkeren.

President Barack Obama had zijn dochters Malia en Sasha een huisdier beloofd, als hij in november de presidentsverkiezingen zou winnen. De meisjes hebben het hondje Bo genoemd. De president wilde eigenlijk een asielhond, maar Bo is een cadeautje van senator Ted Kennedy. Hij heeft meerdere Portugese waterhonden en stond graag een puppy af aan het Witte Huis. De kans bestond dat de nieuwe hond van de president, een Portugese waterhond, uit Hellevoetsluis zou komen. Dit is de woonplaats van Mariejan en Roxanne. Op internet werd de naam genoemd van een leverancier van de honden, Ellen Rijnbeek-Hagendijk.

Na het presidentschap van Bush komt Obama met andere plannen, die tegenstrijdig zijn met die van Bush. Wij zullen een aantal voorbeelden beschrijven, waaruit blijkt dat Obama andere ideeën heeft op verschillende gebieden. Ten eerste is er de toenadering van Obama tot zijn Russische collega Dmitri Medvedev. In de Telegraaf van 4 maart 2009 stond dat Obama in een geheime brief aan zijn Russische collega heeft aangeboden te stoppen met de bouw van het omstreden raketschild in Polen, in ruil voor Russische steun bij het stoppen van de nucleaire aspiraties van Iran.

Deze toenadering is een aanwijzing dat Obama een andere buitenlandse politiek wil toepassen dan president Bush. In het laatste jaar van het presidentschap van Bush, maakte Bush juist haast met de plannen voor het raketschild.

Daarnaast stimuleert Obama stamcelonderzoek. “We zullen wetenschappers die met dit onderzoek bezig zijn krachtig steunen'', zei hij. Obama ondertekende een presidentieel besluit, zodat hij niet op toestemming van het Amerikaanse parlement hoeft te wachten. Obama wilt dat organisaties voor medisch onderzoek binnen vier maanden nieuwe regels voorstellen. Die moeten duidelijk maken onder welke voorwaarden onderzoek naar stamcellen gesubsidieerd mag worden. Obama maakt hiermee een einde aan de beperkingen die golden onder president Bush. President Bush probeerde het gebruik van menselijke embryo's bij stamcelonderzoek zo veel mogelijk te voorkomen, door financiële steun te beperken. Kort na het aantreden van Obama kreeg een biotechnologiebedrijf in Californië al toestemming voor onderzoek naar stamceltherapie met menselijke embryo’s.

Obama heeft zijn eerste begrotingsplan in het Congres gepresenteerd. De plannen, die bij elkaar 3,6 biljoen dollar kosten, vormen een scherpe breuk met het beleid van Bush. De overheid zal onder Obama een grotere rol spelen en de rijken zullen daarvoor moeten betalen. De begrotingsplannen voor het boekjaar 2010 omvatten o.a. de volgende punten: het opzetten van een nationaal stelsel van gezondheidszorg, het verminderen van de afhankelijkheid van olie en gas voor de energievoorziening en een grotere aandacht voor onderwijs. Om al deze beleidsvoornemens te betalen zullen Amerikanen met een gezinsinkomen boven de 250.000 dollar per jaar en bepaalde bedrijven de rekening voorgeschoteld krijgen.

Obama maakt ook handig gebruik van alle hedendaagse communicatiemiddelen: televisie, radio, e-mail en YouTube. Geen enkele president deed dat tot nog toe zo. Deze strategie lijkt te werken, maar er zijn ook schaduwzijdes, menen sommigen. Het blad Politico noemde Obama al de ‘Everywhere President’, de leider die dag en nacht in het nieuws lijkt te zijn. “Mensen kunnen gaan denken dat Obama al zijn tijd besteed aan communiceren in plaats van aan besturen.” Tevens maakte Obama een fout bij de talkshow van komiek Jay Leno, waar hij te gast was. Obama zei dat hij net zo goed kon bowlen als deelnemers aan de Special Olympics, de spelen voor mensen met een verstandelijke handicap. Obama belde Tim Shriver, voorzitter van de Special Olympics, na de uitzending om sorry te zeggen. Volgens Shriver was het niet de bedoeling van de president om de ‘bevolking te vernederen’ of mensen in verlegenheid te brengen. Obama heeft dus, gedurende zijn 100 dagen presidentschap, van alles meegemaakt. Uiteraard hebben wij niet al de gebeurtenissen kunnen beschrijven.

Eind april was het dan eindelijk zover, de eerste 100 dagen van Obama waren gepasseerd. Een belangrijk rapportcijfer komt van het Amerikaanse volk: 64% van de Amerikanen vindt dat hun nieuwe president goed bezig is. Een andere pluspunt: op het moment van zijn aantreden meende slechts 26% van de Amerikanen dat hun land goed op koers lag. Inmiddels is dat cijfer opgelopen tot 48%. Voor het eerst in jaren is het aantal Amerikanen dat denkt dat het land de goede kant op gaat weer groter dan het volksdeel dat meent dat het land de verkeerde kant op gaat. De afgelopen weken heeft Barack Obama volgens de website Politifact, die met een speciale Obamameter bijhoudt of de president zijn beloften wel nakomt, 27 beloften gehouden en er tot nu toe zes verbroken. Een van de belangrijkste beloften, die hij is nagekomen, is het stimuleringspakket voor de economie.