Solidariteit in de verzorgingsstaat

Een samenleving kan niet bestaan zonder een wij-gevoel, maar dat gevoel is de afgelopen jaren behoorlijk op de proef gesteld. Mensen lijken minder voor elkaar over te hebben en meer naar zichzelf te kijken.

Basis

Er is sprake van sociale cohesie als de mensen een wij-gevoel hebben. Samen sta je sterk. Volgens een Afrikaans gezegde: ik ben omdat wij zijn. Sociale cohesie zorgt voor solidariteit, maar die cohesie kan ook te sterk worden als de druk te hoog wordt. De verzorgingsstaat zorgt ervoor dat deze druk afneemt.

Uitwerking

De sociale cohesie in Nederland heeft na 1975 grote veranderingen ondergaan. Dit komt vooral door 3 belangrijke maatschappelijke problemen:

Globalisering

Alles moet tegenwoordig sneller en verder over de wereld. De lagelonenlanden zijn grote concurrentie en veel migranten arriveren op de Nederlandse arbeidsmarkt.

Individualisering

Vroeger wilden mensen zoveel mogelijk bij een groep horen, maar nu wilt iedereen individualistisch zijn. Zijn eigen keuzes maken, vrijheid. Zaken die vroeger structuur en houvast bieden, bestaan nu (bijna) niet meer. Zoals een gezin met een vader, een moeder en hun eigen kinderen.

Ontideologisering

Geloof is achterhaald. Mensen hangen geen grote ideeën meer aan, maar vertrouwen in de wetenschap. Er gaan ook minder mensen naar de kerk en de kerk geeft aan de armen, dus dat wordt ook minder.

Toepassing

In een verzorgingsstaat kun je onderscheid maken tussen formele en informele solidariteit. Formele solidariteit is hoe het wettelijk is vastgelegd. Informele solidariteit is de wijze waarop men zelf met hulpbehoevende mensen omgaat, dat kan passief en actief. Bij passieve solidariteit geef je bijvoorbeeld een donatie aan een goed doel. Bij actieve solidariteit ben je bijvoorbeeld een vrijwilliger of geef je mantelzorg.

Debat

Linkse politici vinden dat de informele solidariteit wordt versterkt door een uitgebreide verzorgingsstaat. Zo wordt er ook gezorgd voor mensen met een beperkt sociaal netwerk. Midden politici denken dat de solidariteit altijd ongeveer gelijk blijft, dus als de formele solidariteit vermindert, zal de informele stijgen. Als de staat de zorg over neemt, zullen de mensen calculerend worden. Ze willen dan profiteren van een uitkering en daarnaast ook nog zwart werk verrichten. Rechtse politici denken dat een uitgebreide verzorgingsstaat de sociale cohesie juist vermindert. Zonder vrijheid, dus onder dwang, zullen mensen niet positief worden gestimuleerd.