Referendum over de wet associatieverdrag met Oekraïne

Referendum over de wet associatieverdrag met Oekraïne Op 6 april 2016 mag Nederland weer naar de stembus. Dit maal vanwege een referendum over het associatieverdrag tussen de Europese unie en Oekraïne, Moldavië en Georgië. Nederlanders mogen deze aangenomen wet goed- of afkeuren. Wat betekent dit referendum en wat houdt het associatieverdrag precies in?

Wat is dit voor een referendum?

1 juni 2015 is het associatieverdrag goedgekeurd door de Eerste Kamer. Dit wil zeggen dat het verdrag volgens de officiële regelgeving al is aangenomen. Doordat het verzoek tot een referendum is aangenomen is de inwerkingtreding van de wet komen te vervallen. Het referendum wordt vormgegeven naar de in 2014 aangenomen Wet raadgevend referendum. Een raadgevend referendum geeft de burgers de mogelijkheid de wetgevers te adviseren om voorgenomen wetgeving te wijzigen. De uitslag van het referendum is niet bindend. De wetgevers kunnen dus anders besluiten dan de meerderheid van de stemmers beslist.

Hoe is dit referendum tot stand gekomen?

De initiatiefnemers tot dit referendum zijn Geenpeil, het burgercomité EU en het Forum voor Democratie. Het motto van Geenpeil is: ‘Meer inspraak in een democratie van iedereen.’ Geenpeil is opgericht toen de Europese Unie bij de Europese verkiezingen van 2014 het alle landen had verboden om de uitslagen bekend te maken direct na de verkiezingsdag. Dit vonden de medewerkers van Geenstijl te veel bemoeienis vanuit de EU, waarna ze onder de naam Geenpeil stemmen zijn gaan tellen om zo zelf de uitslagen van de verkiezingen in kaart te brengen. Sindsdien is Geenpeil actief om te strijden voor meer democratie in Nederland en de Europese Unie. Hun voornaamste bezwaar tegen het associatieverdrag is dat het een ingrijpende deal is voor Nederland die ‘stiekem’ door de eerste en Tweede Kamer is geloodst. Zij vinden dat de Nederlandse bevolking hier niet genoeg inspraak over heeft gehad. Hiernaast staan ze kritisch tegenover verdere uitbreiding van de EU.

In de wet is bepaald dat voor een referendum 300.000 handtekeningen overhandigd moeten worden aan de kiesraad in Heerlen. Voorafgaand aan deze 300.000 handtekeningen moet een ‘inleidend’ verzoek gedaan worden tot een referendum. Hiervoor zijn 10.000 verzoeken nodig. Hiervoor is er op diverse media fanatiek reclame gemaakt voor deze inzamelingsactie. Met succes, want uiteindelijk zijn er 451.666 handtekeningen aangeleverd bij de kiesraad. Op 14 oktober 2015 maakte de kiesraad definitief bekend dat het referendum er komt.

Wat houdt het verdrag in?

Het associatieverdrag is een dik 300 pagina's tellend verdrag waarin afspraken staan over de politieke en economische verhoudingen tussen de Europese Unie en Oekraïne, Moldavië en Georgië. Dit heeft als doel Oekraïne, Moldavië en Georgië in de Europese Unie te integreren. Vaak gaat zo’n verdrag vooraf aan een lidmaatschap van de Europese Unie. Dit was bijvoorbeeld het geval bij Kroatië dat in 2001 het associatieverdrag tekende en in 2013 lid werd. Volgens Geenpeil leidt dit verdrag daarom tot verdere uitbreiding van de EU. De Europese Unie ontkent dat het verdrag een opstap is naar een volledig EU-lidmaatschap. In het verdrag staan allerlei afspraken die te maken hebben met het aanhalen van de economische en politieke banden tussen de EU en Oekraïne, Moldavië en Georgië, bijvoorbeeld over een het werken aan een vrijemarkteconomie tussen de EU en de eerdergenoemde landen, een (op termijn) visumvrije toegang van burgers uit deze landen naar de EU, en het in de toekomst meer afstemmen van de wetgeving in deze landen naar de wetgeving in de EU. In de Tweede Kamer hebben bijna alle partijen ingestemd met dit verdrag. Alleen de PVV, SP en PvdD stemden tegen.

Standpunten van de politieke partijen

Hoewel de meeste partijen vóór het verdrag hebben gestemd ten tijde dat het in de Tweede Kamer werd besproken, wordt in het algemeen positief op gereageerd op het initiatief tot een referendum. Sommige partijen worstelen met hun standpunt hierover. Vooral de regeringspartijen zijn terughoudend in hun steun voor het referendum. Hieronder vindt u een overzicht van de standpunten van de grootste partijen in de Tweede Kamer:

VVD

De VVD is vóór het associatieverdrag met Oekraïne en tegen het referendum. In augustus 2015 zei VVD-Kamerlid Van ’t Woud in de Telegraaf dat het standpunt van de VVD niet zou wijzigen door het referendum. In zijn ogen zijn de tegenstanders van het associatieverdrag ‘vrienden van Poetin’. Ook Mark Rutte is kritisch over het referendum en heeft nog niet aangegeven of hij de uitslag gaat respecteren.

PvdA

De Partij van de Arbeid is voorstander van het associatieverdrag. Er is geen eendrachtig antwoord van de PvdA op het referendum. Minister Koenders zegt de uitslag heel serieus te nemen, maar er geen uitspraken over te kunnen doen of de PvdA de uitslag respecteert. Tweede Kamerlid Marit Maaij heeft tegenover de camera van Geenstijl gezegd dat de PvdA de uitslag wél zal respecteren.

SP

De SP is tegen het associatieverdrag omdat volgens hen er nog te veel problemen spelen binnen de EU om zich met andere landen uit te breiden of zich te associëren. Volgens SP-Kamerlid Harry van Bommel is het referendum ‘een geweldige kans voor burgers om zich uit te spreken over de toekomst van de EU.’

PVV

De PVV is fel tegenstander van verdere uitbreiding van de EU. Nationale soevereiniteit staat voorop en door dit verdrag wordt de macht van de Europese Unie verder vergroot. Hiernaast vindt de PVV dat EU-bemoeienis met Oekraïne het conflict tussen Oekraïne en Rusland verergert. De PVV is dan ook voorstander van het referendum.

CDA

Het CDA is voorstander van het associatieverdrag. Omdat Oekraïne grenst aan de EU is het belangrijk een goede samenwerking met het land na te streven. Het associatieverdrag leidt volgens Pieter Omtzigt van het CDA ook niet automatisch tot een EU-lidmaatschap. Het CDA is in principe geen voorstander van referenda maar vind wel dat de regering de uitkomst van het referendum moet respecteren.

D66

In eerste instantie gaf D66 geen steun voor het houden van een referendum. Toen het eenmaal vaststond dat het referendum er kwam heeft D66 besloten toch actief campagne te gaan voeren. D66 is een groot voorstander van het associatieverdrag omdat ze vinden dat het bijdraagt aan een sterk Europa. Zij zien Oekraïne als een sterkte handelspartner en zien hierdoor kansen voor de Nederlandse economie.

GroenLinks

GroenLinks is al jarenlang een groot voorstander van referenda en heeft in het verleden vaak gepleit voor referenda over verschillende onderwerpen. Voor het referendum van 6 april gaan ze actief een ja-campagne voeren.

CU

De mening van de ChristenUnie wordt op hun website duidelijk weergegeven: ‘Samenwerking: JA, toetreding: NEE.’ Het standpunt van de ChristenUnie is dat aparte landen zelf moeten kunnen bepalen op welke manier de economische samenwerking met Oekraïne vormgegeven wordt. Zij hebben wel vóór het associatieverdrag gestemd omdat volgens hen het verdrag voldoende ruimte biedt aan landen als het gaat over het invullen van de samenwerking met Oekraïne.

SGP

De SGP heeft in de Tweede Kamer voor het associatieverdrag gestemd. Ook zijn ze in principe geen voorstander van referenda.

Partij voor de Dieren

De Partij voor de Dieren is tegen het associatieverdrag omdat het naar hun zeggen niet goed is voor dier en milieu. Een voorbeeld hiervan is dat legbatterijeieren die in Nederland verboden zijn door dit verdrag toch geïmporteerd mogen worden vanuit Oekraïne. Ook de Partij voor de Dieren steunde Geenpeil en lijsttrekker Marianne Thieme is blij dat het referendum er komt.

Wat gebeurt er na 6 april?

Op woensdag 6 april 2016 mogen alle kiesgerechtigden van Nederland naar de stembus. De vraag die de kiezers mogen beantwoorden luidt: 'Bent u voor of tegen de wet tot goedkeuring van de Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne?'.

Om het referendum te laten gelden, moet er een opkomst zijn van ten minste 30% van de kiesgerechtigde bevolking.
De uitslag van het referendum is een advies naar de regering. Zij zijn niet verplicht de wet in te trekken of uit te voeren. Het kabinet is onduidelijk over wat het met de uitslag gaat doen. In het AD van 25 november 2015 zegt minister van buitenlandse zaken Koenders de uitslag van het referendum ‘heel serieus te nemen’, maar hij geeft ook aan niet toe te kunnen zeggen dat het kabinet het advies van het volk opvolgt.
© 2016 - 2024 Sannie-s, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Raadgevend referendum en het associatieverdrag met OekraïneRaadgevend referendum en het associatieverdrag met OekraïneIn Nederland kun je onder bepaalde condities een raadgevend referendum starten. Met zo’n referendum heeft de Nederlandse…
Wat is een associatieverdrag?Wat is een associatieverdrag?Een associatieverdrag is een overeenkomst tussen de Europese Unie met een land dat geen deel uitmaakt van de EU. In een…
De Oekraïne-crisis: een beknopt overzichtDe Oekraïne-crisis; het begon met de afscheiding van de Krim en escaleerde door het neerstorten van vlucht MH17. Daarnaa…

Verkiezingen: welke politieke partij past bij mij?Verkiezingen: welke politieke partij past bij mij?De Tweede Kamerverkiezingen, een prachtig voorrecht dat vaak wordt onderschat. Steeds meer mensen kiezen ervoor om hun s…
Wie is Jesse Klaver van GroenLinks?Wie is Jesse Klaver van GroenLinks?Jesse Klaver werd op 1 mei 1986 geboren in Roosendaal. Zijn moeder is Nederland-Indisch en zijn vader van Marokkaanse af…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Denzel, Pixabay
  • https://www.geenpeil.nl
  • https://www.eerstekamer.nl/wetsvoorstel/34116_goedkeuring
  • http://www.telegraaf.nl/binnenland/24436719/__Partijen_willen_referendum_negeren__.html
  • https://zoek.officielebekendmakingen.nl/trb-2014-160.html
  • https://d66.nl/faq/referendum-6-april-2016/
  • http://www.wijwillenhetweten.nl/2015/10/sp-zegt-nee-tegen-associatieverdrag-met-oekraine/
  • http://politiek.tpo.nl/2015/09/27/geenpeil-schrijft-geschiedenis-443-000-handtekeningen-voor-raadgevend-referendum/
  • http://geenpeil.nl/missie/
  • https://www.kiesraad.nl/artikel/raadgevend-referendum
  • http://www.ad.nl/ad/nl/1012/Nederland/article/detail/4194842/2015/11/25/Kabinet-neemt-uitslag-referendum-heel-serieus.dhtml
Sannie-s (2 artikelen)
Gepubliceerd: 03-01-2016
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Politiek
Bronnen en referenties: 11
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.