De Raad van State: geschiedenis en functie

Soms verschijnt er in het nieuws het advies van de Raad van State aan de regering. Of de uitspraak van de Raad van State over een bepaald onderwerp of rechtsgeding. Deze Raad van State is niet heel opvallend maar heeft toch een groot aanzien en een lange historie in Nederland. Deze Raad van State was er namelijk al voordat de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden bestond.

Oprichting Raad van State

In 1531 richtte Karel V de drie collaterale raden op. Dit waren de Raad van Financiën, de Raad van State en de Geheime Raad. Karel V deed dit met als doel de centralisatie en eenheid van zijn rijk te bevorderen. De Raad van Financiën moest bijvoorbeeld een centraal, eenduidig belastingstelsel ontwerpen. De Geheime Raad zorgde voor eenheid in het rijk op onder meer het gebied van godsdienst: ketters werden vervolgd. De Raad van State had een hele andere functie, namelijk die van advies geven aan de landvoogdes. De raad bestond vooral uit edellieden. Later veranderde dit. Nadat in 1581 de Noordelijke Nederlanden Filips II verwierpen als vorst in het Plakkaat van Verlatinghe, kreeg de Raad van State de taak om de stadhouder te adviseren. In deze tijd verdween ook langzaam de adel uit de raad om plaats te maken voor burgers.

De Franse tijd

Lange tijd had de Raad van State deze functie. In de Franse tijd kende zij echter roerige jaren. In 1795, toen Willem V naar Engeland vluchtte, werd de raad opgeheven. In 1805 werd hij weer opgericht, maar toen Nederland in 1810 onderdeel werd van Frankrijk zelf, werd de raad weer opgeheven omdat Nederland nu bij het Franse bewind hoorde. Toen in 1814 de Fransen weg waren en Willem I koning werd, werd de Raad van State via de grondwet opnieuw ingesteld. De koning beloofde alleen te handelen als hij eerst advies had gevraagd aan de Raad van State. De koning is ook voorzitter van de Raad van State.

Nieuwe grondwet

In 1848 kreeg Nederland een nieuwe grondwet, vooral door toedoen van Thorbecke. In deze grondwet stond dat de koning niet meer buitenom de regering kan regeren. De ministers waren voortaan verantwoordelijk voor het beleid. De functie van de Raad van State veranderde hiermee tot wat de functie nu ook is: de Raad van State moet voortaan niet meer de koning adviseren, maar de ministers. Formeel is de koning nog wel voorzitter. Ook is het de regel dat de aanstaande kroonprins(es) vanaf het achttiende levensjaar ook zitting neemt in de Raad van State. Vooral oud-bestuurders en oud-politici worden benoemd om zitting te nemen in de Raad van State, en een enkele keer een jurist. Een recent voorbeeld van een oud-politicus is oud-minister Donner, die nu vicevoorzitter is van de Raad van State.

Bestuursrechtspraak

Ook is de Raad van State aangewezen als administratieve rechter in bestuursgeschillen. Als er dus een bestuursgeschil is kan een partij die het niet eens is met het vonnis een beroep doen op de Raad van State. Die kan geen oordeel uitspreken, maar kan wel de hele gang van zaken onderzoeken en dan beoordelen of het vonnis goed was of dat de rechterlijke procedure opnieuw moet. Op dit moment heeft de Raad van State dus twee functies. Hun eerste taak is om de regering te adviseren, de tweede taak is om rechtspraak te controleren.

Soms is er kritiek op de Raad van State. Vaak worden hun voorstellen namelijk niet overgenomen door de regering. Toch blijven ze een bepaalde boodschap uitdragen die niet zo veranderlijk is als in het politieke krachtenveld. Ook is het zo dat ze op het gebied van bestuursrechtspraak nog wel grote invloed hebben. Het is dus zeer waarschijnlijk dat de Raad van State voorlopig nog een behoorlijke rol zal spelen in politiek-bestuurlijk Nederland.
© 2015 - 2024 Jewe, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Grondwettelijke rechten van Kroonprinses AmaliaGrondwettelijke rechten van Kroonprinses AmaliaAmalia (volledige naam: Catharina-Amalia Beatrix Carmen Victoria, Prinses van Oranje, Prinses der Nederlanden, Prinses v…
Maatschappijleer: Politieke adviesorganen en hun functiesMaatschappijleer: Politieke adviesorganen en hun functiesIn Nederland kennen we een hoop politieke adviesorganen. Deze adviesorganen bestaan uit verschillende commissies en rade…
De Spanjaarden in de NederlandenVroeger was er in de Nederlanden helemaal geen sprake van eenheid, alles verschilde per gewest. Karel V wilde dit verand…
De Nederlandse WetgevingDe Nederlandse WetgevingIn het Nederlandse juridische systeem staat de wetgeving centraal. Aandacht wordt besteed aan de wet als rechtsbron, aan…

NSB: Afdelingen en nevenorganisatiesDe Nationaal-Socialistische Beweging, beter bekend als de NSB, was in de jaren 1931 tot 1945 een collaborerende politiek…
Het Britse kiesstelsel: vloek of zegen?Na de verkiezingen van 2015 in Groot-Brittannië laait de discussie over het Britse kiesstelsel weer hoog op. Om de discu…
Bronnen en referenties
  • Website: https://www.raadvanstate.nl/over-de-raad-van-state/geschiedenis.html#karel
Jewe (9 artikelen)
Gepubliceerd: 22-05-2015
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Politiek
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.