NSB: Afdelingen en nevenorganisaties

De Nationaal-Socialistische Beweging, beter bekend als de NSB, was in de jaren 1931 tot 1945 een collaborerende politieke partij in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het hoofd van de partij was Anton Mussert. De NSB wilde zoveel mogelijk populariteit verkrijgen, dus had de partij vele afdelingen en organisaties om een zo groot mogelijk deel van de bevolking te bereiken. Binnen de NSB bestonden meerdere afdelingen met elk een eigen functie:
  • Nationaalsocialistische Vrouwenorganisatie (NSVO)
  • Nederlands Arbeidsfront (NAF)
  • Nationale Jeugdstorm (NJS)
  • Nederlandsche Nationaal-Socialistische Studentenfederatie (NNSS)
  • Weerafdeling (WA)
  • Nederlansch Nationaal Socialistische Uitgeverij (Nenasu)

Nationaal-Socialistische Vrouwenorganisatie (NSVO)

De NSVO is een door Mussert in het leven geroepen organisatie die bedoeld was om vrouwen voor te bereiden op hun toekomstige leven in een nationaalsocialistisch Nederland. Adriana van Hoey Smith-van Stolk kreeg de leiding. Deze organisatie hield zich echter niet bezig met de politiek, dit vond men niet geschikt voor vrouwen in die tijd. Dit werd ook sterk benadrukt. De slagzin van de NSVO luidde: ‘Het hartvuur heilig’. De NSVO was, net zoals veel onderdelen van de NSB, geïnspireerd door een Duitse variant: Nationalsozialistische Frauenschaft. Als Adriana van Hoey Smith-van Stolk zich in 1937 na heftige radicalisering afmeldt bij de NSVO, wordt zij opgevolgd door Elisabeth Keers-Laseur.

Afdelingen binnen de NSVO

Binnen de NSVO bestonden 9 verschillende afdelingen. Elk van deze afdelingen had een eigen functie. De afdelingen waren als volgt:
  • Organisatie en Personeel
  • Financiën en Administratie
  • Propaganda
  • Vorming
  • Moederdienst
  • Volks- en Gezinshouding
  • Hulp en Bijstand
  • Meta’s
  • Pullen

Organisatie en Personeel

Deze afdeling gaat voornamelijk over de nieuwe leden. Onder andere zorgt deze afdeling ervoor dat een nieuw lid een lidmaatschapsbewijs kreeg.

Financiën en Administratie

Zoals de naam al aangeeft ging deze afdeling van de NSVO over de financiën en administratie van de organisatie. De afdeling beheerde de kas en had een overzicht van alle leden.

Propaganda

De propaganda-afdeling van de NSVO verheerlijkte het nationaalsocialisme onder vrouwen en probeerde leden naar zich toe te trekken.

Vorming

Dit is vooral de afdeling die het nationaalsocialisme bij de leden er in probeerde te stampen. Eén van de zaken die vaak naar voren kwam hierbij was het nationale belang.

Moederdienst

De Moederdienst werd gezien als de belangrijkste afdeling binnen de NSVO. Deze afdeling organiseerde cursussen zoals koken, naaien en EHBO. De Moederdienst leerde vrouwen hoe het leven als huisvrouw was.

Volks- en Gezinshouding

De Volks- en Gezinshouding lijkt vrij veel op de Moederdienst. Ook deze afdeling leerde de vrouwen allerlei huishoudelijke taken.

Hulp en Bijstand

Deze afdeling verleende hulp en steun aan huishoudens die daar behoefte aan hadden. Het hoefde niet per se om NSB-huishoudens te gaan, al kregen zij wel voorrang.

Meta’s

De NSVO had eerst ook een eigen jongerenorganisatie. Toen deze opgedoekt werd konden de jonge NSB vrouwen lid worden van de gewone NSVO, dan kwamen ze terecht in de afdeling Meta’s.

Pullen

De Pullen zijn jonge kinderen (ook jongens) die klaargemaakt worden voor de jeugdstorm.

Nederlands Arbeidsfront (NAF)

Het Nederlands Arbeidsfront is een op 1 mei 1942 opgerichte vereniging voor werknemers. De organisatie was bedoeld om andere grote vakbonden zoals het NVV (Nederlands Verbond van Vakverenigingen), de CNV (Christelijk Nationaal Vakverbond) en het RKWV (Rooms-Katholiek Werkliedenverbond) over te nemen. Voormalig commissaris van het NVV was benoemd als leider van het Arbeidsfront.

Het uiteindelijke doel was om alle arbeiders en werkgevers onder te brengen in één organisatie. Het NAF nam alle bestaande vakbonden en vakcentrales en bezittingen over. Voordat het NVV werd overgenomen, had een groot deel van de bestuurders afgesproken ontslag te nemen in het geval het Arbeidsfront opgericht zal worden. Ondanks dat zij dit ook daadwerkelijk deden stapten alsnog circa 100.000 leden over naar het NAF. Bij deze leden zaten relatief veel boeren. Doordat de landbouw seizoensgebonden is was de kans op werkloosheid in de winter zeer groot. Hierdoor was een werkloosheidsuitkering van groot belang.

Erg veel succes had het NAF echter niet. Van de in totaal 700.000 leden voor de samenvoeging van alle vakbonden zijn bleven er sinds de oprichting van het NAF nog maar 100.000 over. Dit komt vooral doordat de Duitse bezetter de loonhoogte bepaalde. Hierdoor had het Arbeidsfront het zeer moeilijk met het behartigen van de belangen van de werknemers. Ook was door slechte boekhouding en fraude de organisatie niet meer bevoegd om werkloosheidsuitkeringen te verstrekken. Omdat er niet akkoord gegaan werd met totale gelijkschakeling veranderde de vakbeweging in een politieke vijand van de bezetter.

Nationale Jeugdstorm (NJS)

De Nationale Jeugdstorm, kort gezegd Jeugdstorm, was de jongerenafdeling van de NSB. De Jeugdstorm is geïnspireerd door de Duitse Hitlerjugend. Kinderen tussen de 10 en 18 jaar konden hier lid van worden. Met name kinderen van NSB’ers werden lid. De leider van deze organisatie is bekend NSB’er Cornelis van Geelkerken.

Doordat de overheid een lidmaatschapsverbod voor ambtenaren op de NSB had ingesteld, werd Van Geelkerken op 1 mei 1934 ontslagen. Nog diezelfde dag begon hij de Jeugdstorm. De organisatie hield nog geen 2 jaar stand, want op 1 februari 1936 besloot de Hoge Raad dat de Jeugdstorm onwettig was. Snel na deze uitspraak werd de Jeugdstorm opnieuw opgericht, de naam was echter een klein beetje veranderd: Vereniging Nationale Jeugdstorm. Vergeleken met andere jeugdorganisaties stelde de Jeugdstorm tot aan het begin van de oorlog vrij weinig voor. Ze had slechts een kleine 2000 leden. En ook nu hield de vereniging het niet lang vol: in 1939 werd de Jeugdstorm wettelijk verboden. Na het verbod werden er af en toe nog bijeenkomsten gehouden (vaak onder een andere naam), maar veel stelde het niet meer voor. Vanaf 1940 veranderde dit echter. Nederland werd overgenomen door de Duitsers en de Jeugdstorm kwam weer tot leven. Circa 16.000 nieuwe leden meldden zich aan en gingen, beschermd door de WA, de straat op. Zaken zoals liefde voor het vaderland speelden nu nog maar een kleine rol. Ras was nu veel belangrijker. Voorwaarden om lid te mogen worden van de Jeugdstorm waren dat je van het Arische ras moest zijn, en je mocht niet joods zijn. En kwam er een nieuwe groep bij: de Pullen. Dit waren de kinderen van 8 tot 12 jaar.

Leden van de Jeugdstorm noemden zichzelf de ‘Meeuwen’. Dit verklaart ook de naam van hun tijdschrift ‘De Stormmeeuw’, welke één keer per maand verscheen. Ook op de uniformen die de Meeuwen droegen was dit duidelijk zichtbaar.

Nederlandsche Nationaal-Socialistische Studentenfederatie (NNSS)

De Nederlandsche Nationaal-Socialistische Studentenfederatie was een studentenorganisatie, opgericht op 2 juni 1934. Aan het begin telde de NNSS circa 300 leden. De organisatie werd geleid door J.C.F. Hellwig. Ook had de federatie een eigen tijdschrift: ‘De Wig’. Halverwege het jaar 1935 verminderden de activiteiten, en ook het tijdschrift ‘De Wig’ verdween.

Weerafdeling

De Weerafdeling, ook wel WA, is opgericht in 1932. Volgens Mussert was de WA bedoeld om het weerbaarheidsgevoel van het volk te verkondigen. Ook was een belangrijke taak om de NSB-leden te beschermen tegen aanvallen van politieke tegenstanders. Ze beschermde de leden bijvoorbeeld bij vergaderingen en andere bijeenkomsten. In 1941 was het voor mannelijke NSB’ers van 18 tot 40 jaar verplicht om zich aan te melden voor de WA. Dit moest om een grotere eenheid te krijgen. Dit plan is echter niet geslaagd, aangezien veel mannen weigerden deel te nemen.

Organisatorische structuur

Een groep binnen de weerafdeling noemde men een Ban. Zo’n ban stond onder leiding van een banleider of hopman. Verder waren er een staf en 4 Vendels. Elk van deze vendels bestond uit ongeveer 120 man en had zijn eigen vlag. Vaak stond op deze vlag het wapen de stad of de provincie. Een vendel stond onder leiding van een opperhopman of opperkompaan. Ook een vendel kan weer opgedeeld worden in 2 groepen. Zo’n groep heet een schaar. Ook een schaar was weer onder te verdelen in 2 groepen: de wachten. Een wacht bestond uit ongeveer 9 man.

Onderdelen van de WA

De WA bestond uit meerdere onderdelen. Deze zouden later bewapend worden maar dit is nooit gebeurd. De onderdelen zijn:
  • Normale Weerafdeling (WA). Wapens: karabijn.
  • Stootafdeling (STOWA). Wapens: automatisch machinegeweer.
  • Gemotoriseerde afdeling (MOTWA). Wapens: automatisch machinegeweer.
  • Leden van politieke organisaties die als reserve weermannen fungeren. Wapens: pistolen.

Uniformen

De uniformen van de WA waren zwart. Hieronder werd dan een zwarte broek gedragen met een brede riem. Door de kleur van de uniformen werd de Weerman dan ook Zwarte Soldaat genoemd (evenals het weekblad van de WA). Echter werden de uniformen door een wet verboden op 15 september 1933. De wet luidde dat het verboden was om ‘in het openbaar kledingstukken of opzichtige onderscheidingstekenen uitdrukkende een bepaald staatkundigstreven te dragen’. Tijdens de bezetting verviel deze wet.

Nederlandsche Nationaal-Socialistische Uitgeverij (Nenasu)

De Nenasu was de uitgeverij van de NSB, opgericht in 1934 door Mussert. Leider van de Nenasu was Reinier van Houten. De opbrengsten van onder andere het blad Volk en Vaderland waren belangrijke inkomsten voor de NSB. Bij de uitgeverij kwam genoeg geld binnen om het volledige personeel, Mussert en Van Geelkerken te betalen. In de Nenasu werden zowel bladen als brochures gedrukt.
© 2015 - 2024 Joost01, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
De Nationaal Socialistische Beweging (NSB)In 1932 werd de Nationaal Socialistische Beweging (NSB) opgericht. Leider van de beweging was Anton Mussert. Het partijp…
Het antisemitisme van de NSBHet antisemitisme van de NSBVeel boeken over de NSB geven geen erg negatief beeld van Mussert en zijn beweging. Mussert zou een onbenullige Nederlan…
Het fascisme van Mussolini in NederlandHet fascisme van Mussolini in NederlandBenito Mussolini was de grondlegger van het Italiaans fascisme en publiceerde zijn gedachtegoed in 1932 in de Encicloped…
De foutste Nederlander tijdens WOII: Henk FeldmeijerDe bezetter benoemde hem tijdens de Tweede Wereldoorlog tot de voorman van de Nederlandse ss. Henk Feldmeijer maakte bli…

De BilderbergconferentiesDe BilderbergconferentiesJaarlijks wordt de Bilderbergconferentie gehouden om de belangrijkste trends in de wereld te bespreken. De deelnemers ko…
De Raad van State: geschiedenis en functieSoms verschijnt er in het nieuws het advies van de Raad van State aan de regering. Of de uitspraak van de Raad van State…
Bronnen en referenties
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Nationaal-Socialistische_Beweging
  • http://gvda2013.wordpress.com/het-hartvuur-heilig-het-haardvuur-veilig/
  • Zonneke Mattheé – Voor Volk en Vaderland: Vrouwen in de NSB 1931-1948 ISBN: 9789050188173
  • www.hinkepink.nl
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Nationale_Jeugdstorm
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Nederlandsche_Nationaal-Socialistische_Studentenfederatie
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Weerbaarheidsafdeling
Joost01 (13 artikelen)
Gepubliceerd: 25-05-2015
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Politiek
Bronnen en referenties: 7
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.