Zelf een politieke partij oprichten

Veel mensen weten niet dat het voor iedereen mogelijk is om zelf een politieke partij op te richten. Het oprichten van een partij klinkt als een ingewikkeld proces, maar in feite zijn er slechts een paar stappen die doorlopen moeten worden.

Wanneer mag je een politieke partij oprichten?

In principe mag ieder persoon, ongeacht leeftijd of nationaliteit, een eigen politieke partij beginnen.

Het vormgeven van een politieke partij

Allereerst is het natuurlijk goed om voor ogen te hebben waar je toekomstige partij voor staat. Bedenk je dat er in Nederland al talloze politieke partijen actief zijn: in welk opzicht is jouw partij uniek? Welke denkbeelden wil je uitdragen, wat zijn de doelen die je zou willen bereiken, wat zijn de standpunten? Kortom: wat zou jouw partij bijdragen aan de huidige politieke omgeving?
De antwoorden op deze vragen zijn natuurlijk ook afhankelijk van welke richting je op wil met je partij. Wil je uiteindelijk meedoen met de landelijke verkiezingen, of wil je met je partij actief zijn in je eigen gemeente? Aan de hand van deze aandachtspunten kun je eventueel een kort fictief verkiezingsprogramma opstellen, om meer inzicht te krijgen in wat je wil, hoe je het wil en waarom je het wil.

Het oprichten van een politieke partij

Heb je goed voor ogen hoe je partij vormgegeven moet worden? Dan is het tijd om de partij daadwerkelijk op te richten! Om dit officieel vast te leggen, moet je een akte bij de notaris opstellen. Hierin dienen ook de partijstatuten, oftewel de grondregels van je partij, opgenomen te worden. Zo moeten de naam van je partij, de plaats van oprichting en het doel van je partij worden vastgelegd. Ook moet vastgelegd worden van de rechten en plichten zijn van de leden van je partij, hoe de Algemene Ledenvergadering vorm krijgen en hoe bestuurders aangesteld en ontslagen kunnen worden. In de kieswet is precies terug te vinden aan welke regels je partij specifiek moet voldoen.
Wanneer je de oprichting officieel hebt laten vastleggen, dien je je te registreren bij de Kamer van Koophandel. Hierbij heb je je notariële akte die je eerder hebt laten opstellen nodig. Gefeliciteerd, je eigen politieke partij is een feit!

Meedoen aan verkiezingen

Hoewel je politieke partij nu weliswaar bestaat, betekent dit niet dat je automatisch meedoet met verkiezingen. Om over passief kiesrecht te beschikken, dus om verkiesbaar te kunnen zijn, dien je aan twee voorwaarden te voldoen: je moet minimaal 18 jaar oud zijn en je moet de Nederlandse nationaliteit hebben.

Als je wil meedoen aan de landelijke verkiezingen, dien je jouw partij te registreren bij de Kiesraad. Hiertoe dien je wederom je notariële akte en je inschrijving bij de KvK te overhandigen. Bij de aanvraag van registratie betaal je een borgsom; dit geld krijg je weer terug als je een kandidatenlijst hebt ingeleverd. Nadat je deze aanvraag hebt gedaan aanvraag bepaalt de Kiesraad of je naam en partij geschikt zijn om deel te nemen aan de landelijke verkiezingen.
Daarnaast moet je je registreren bij elk van de 20 kieskringen in Nederland: ook hiervoor moet je je kandidatenlijst indienen. De lijst mag voor elke kieskring anders zijn, maar je mag ook overal dezelfde lijst indienen. Per kieskring dien je tevens minstens dertig mensen bereid te vinden om een ondersteuningsverklaring bij de gemeente te ondertekenen. Alleen de twintigste kieskring, die bestaat uit de kiesgerechtigden in het Caribische deel van Nederland, dienen er slechts tien ondersteunigsverklaringen ondertekend te worden. In totaal heb je dus 590 ondersteuningsverklaringen nodig om in alle kieskringen vertegenwoordigd te zijn. Als je dit allemaal geregeld hebt, kun je deelnemen aan de Tweede Kamerverkiezingen. Je betaalt hiervoor ook een waarborgsom, die je terugkrijgt als je minstens 75% van de kiesdeler behaalt.

Ook als je wil meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen dien je je partij te registreren bij het centraal stembureau van de gemeente waarin je wil deelnemen aan de verkiezingen. Ook dien je, net als bij deelname aan landelijke verkiezingen, ondersteuningsverklaringen te laten ondertekenen door kiesgerechtigden uit de gemeente waarin jij je verkiesbaar laat stellen. Het aantal benodigde ondersteuningsverklaringen is afhankelijk van het aantal te verdelen zetels; dit kan dus per gemeente verschillen. Ook dien je bij deelname aan de verkiezingen een waarborgsom te betalen, die je terugkrijgt als je partij minstens 75% van de kiesdeler behaalt.

Campagne voeren

Als je voorgaande stappen succesvol hebt doorlopen, doet je partij mee met de verkiezingen! Nu is het belangrijk dat je ervoor zorgt dat er daadwerkelijk mensen op je stemmen: dit doe je door campagne te voeren. Campagne voeren kan op veel verschillende manieren: bedenk een strategie die bij de partij past. In alle gevallen is het belangrijk dat je als partij zichtbaar bent: immers, hoe meer mensen je partij kennen, hoe meer potentiële stemmers je hebt.

Tot slot

• Het oprichten van een politieke partij is in theorie niet heel moeilijk, maar kost wel ontzettend veel tijd en geld. Bedenk je van tevoren hoe je je plannen wil gaan financieren: de leden van je partij betalen contributie, maar het is slim om daarnaast actief op zoek te gaan naar sponsors. Je moet je realiseren dat je waarschijnlijk zelf ook veel zal moeten investeren: de registratie van je partij, de waarborgsommen als je verkiesbaar gesteld wil worden en het voeren van campagne kosten handenvol geld.
• Dit artikel is slechts een beknopte uiteenzetting van zaken die komen kijken bij het oprichten van een partij. Als je je plannen serieus wil voortzetten, is het aan te raden je goed in te lezen en informatie op te vragen bij de gemeente waarin je woont en/of de overheid.