Terrorist of vrijheidsstrijder?

Het is een bekend cliché: terrorist of vrijheidsstrijder? Toch is het een vraag die anno 2013 nog steeds relevant is. Zoals ook in Syrië in 2013 zijn de meeste lokale conflicten ondoorzichtig voor de buitenstaander. Wie is een terrorist? Wie is verantwoordelijk? Wat zijn de objectieven? En wat zijn de belangen? Eenduidige antwoorden op deze vragen blijven vaak uit. De term ´terrorist´ is dan ook problematisch, want wie bepaald wie een terrorist is en wie niet?

De staat vs de terrorist

Een monopolie op geweld

In feite bepaalt de staat wie een terrorist is. De staat heeft namelijk een monopolie op het gebruik van geweld. Geweld klinkt vrij heftig, maar hiermee wordt bedoeld het leger en de politiemacht. Het gebruiken van geweld door de staat is één van de twee vormen om de macht te handhaven, de tweede vorm is door middel van ideologie. Een staat kan een regio of volk onderdeel maken van zijn territorium door het gebruik van geweld, of door er voor te zorgen dat de rebellerende regio of volk de ideologie van de staat overneemt en zodoende zijn positie als buitenstaander opgeeft.

Legitiem geweld

Het geweld van de staat is per definitie legitiem omdat het de continuïteit van het bestaan van de staat waarborgt. Het geweld van de terrorist is illegitiem, de terrorist heeft immers geen monopolie op geweld binnen de staat en zijn poging invloed te winnen is een directe bedreiging voor de macht van de staat. De geïdentificeerde terrorist is dus altijd anti-staat.

Gerechtvaardigde oorlog?

Daarnaast wordt vaak het concept van een ´gerechtvaardigde oorlog´ gebruikt, of in het engels een ´just war´. In een ´just war´, geleidt door de staat, bestaan spelregels: het zogenaamde oorlogsrecht (rules of warfare). Volgens deze wetten mogen alleen strijders het doelwit zijn van geweld, burgers en politie en militairen buiten diensttijd zouden in dat geval geen slachtoffers zijn. In het geval van de terrorist zijn vaak ook burgers het doelwit. Het doel van de terrorist is om zo angst aan te jagen en de overheid of bepaalde groepen onder druk te zetten. De staat zou alleen gerechtvaardigde oorlogen beginnen, terwijl de terrorist ongerechtvaardigde oorlogen start.

De staat als terrorist

Deze manier van definiëren lokt natuurlijk de nodige reacties uit. Velen zien namelijk in bepaalde gevallen ook de staat als terrorist. Zo zijn er vele voorbeelden van staten die hun bevolking onrecht aan deden. Maar het probleem met de term terrorist is dat het definiëren en identificeren van de terrorist een daad is die altijd de staat toebehoort. De staat bepaald dus welke motivaties, doeleinden en acties gerechtvaardigd, en zal zodoende altijd proberen zijn status quo in stand te houden

De terrorist als vrijheidsstrijder

Onduidelijke grenzen

De ambiguïteit van de term ´terrorist´ ligt in de motieven en objectieven van de genoemde terrorist. Er bestaan vele vormen van terrorisme, voorbeelden zijn: religieus terrorisme, politiek terrorisme, en ideologisch terrorisme. Met name in het geval van politiek terrorisme kan het moeilijk zijn een onderscheid te maken tussen terrorist en vrijheidsstrijder.

Een kwestie van winnen

Er zijn vele voorbeelden van hedendaagse conflicten of conflicten uit het verleden waarbij de geïdentificeerde terrorist bekend staat of bekend stond als vrijheidsstrijder. We kunnen hierbij met name denken aan dekolonisatie-processen. In de nu gedekoloniseerde gebieden zoals Zuid Afrika en India zijn de terroristen van voorheen de vrijheidsstrijders van vandaag geworden. Dit heeft natuurlijk alles te maken met wie de overwinnaar is, want zoals bekend, wordt geschiedenis geschreven door de overwinnaar. De vraag ´terrorist of vrijheidsstrijder?´ kan dus pas beantwoord worden wanneer één partij het conflict gewonnen heeft.