Kinderen met ODD - in de klas

Een kind met ODD (een oppositioneel opstandige gedragsstoornis) heeft problemen met gehoorzamen, is erg driftig, zoekt snel ruzie, is opstandig en houdt zich niet aan regels. In de klas en andere situaties met meerdere kinderen kunnen daardoor problemen ontstaan. Hier worden een aantal tips gegeven voor leerkrachten die met deze kinderen te maken hebben.

Kenmerken van ODD

Volgens het handboek dat wereldwijd door psychiaters wordt gebruikt (DSM-IV), heeft een kind ODD als vier of meer van de onderstaande symptomen worden waargenomen, en dit gedrag langer dan vier maanden aanhoudt;

wordt vaak driftig
gaat vaak met volwassenen in discussie
verzoeken of regels van volwassenen worden bewust overtreden of genegeerd
kliert andere mensen/kinderen
geeft anderen de schuld van zijn of haar fouten en misdragingen
wordt snel boos of raakt snel geïrriteerd door anderen
is vaak boos en lichtgeraakt
is vaak hatelijk en wraakgierig

Tijdens de kleuterjaren vertonen alle kinderen perioden met agressief gedrag. Maar door de toenemende (taal)ontwikkeling leert het kind zijn gevoelens en gedachten te uiten, waardoor het agressieve gedrag af neemt. Als het kind naar de basisschool gaat, valt het afwijkende gedrag steeds meer op. Elk kind geeft zijn ouders weleens een grote mond, of slaat een ander kind. Maar bij ODD is dit gedrag constant aanwezig.
Meer informatie over ODD

CD

De gedragsstoornis veroorzaakt beperkingen op sociaal gebied, op school of op het werk. Als het niet tijdig wordt herkend, bestaat een kans dat het kind CD ontwikkelt. Dan is het kind agressief naar mensen en dieren, vernielt opzettelijk, gaat stelen, liegen, et cetera.

Op school

Aanpassingen van de leerstof

Voldoende uitdagingen bieden.
Verdeel de leerstof in kleine, overzichtelijke stapjes.

Leer- en hulpmiddelen

Bied een duidelijke structuur aan.
Zorg voor een voorspelbare leeromgeving.
Zorg voor veiligheid, orde en regelmaat.
Zorg voor structuur en vaste routines.
Maak een planning voor elke dag.

Houding

Tolereer geen geweld.
Laat het kind de energie gebruiken in een sport.
Breng structuur aan.
Laat het kind helpen in de klas met klusjes.
Vertel van te voren duidelijk wat de bedoeling is.
Zorg voor korte, gestructureerde momenten.
Leer het kind samenwerken.
Voorzie alles van duidelijke instructies (tijd, opdracht, manier van uitvoeren, et cetera).

Pedagogische benadering en opmerkingen

Eis nooit meer dan haalbaar is.
Zorg dat je krijgt wat je eist.
Corrigeer extreem gedrag meteen.
Relativeer.
Leer het kind relativeren.
Zorg voor regelmatige feedback.
Wees duidelijk in wat je van het kind verwacht.
Zorg voor de nodige afstand, maar bied wel een veilige en vriendelijke relatie.
Leer het kind rekening te houden met de omgeving.
Leer het kind om zich in anderen te verplaatsen (empathie).
Zorg voor voldoende waardering en respect.
Vertel duidelijk de consequenties, zowel positief als negatief.
Zorg voor leuke momenten op een dag.
Zorg voor herhaling.
Evalueer de goede en minder goede dingen op een rustig moment.
Zorg voor duidelijke afspraken en regels.

Lees verder

© 2008 - 2025 Coby79, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Vanaf 2021 is InfoNu gestopt met het publiceren van nieuwe artikelen. Het bestaande artikelbestand blijft beschikbaar, maar wordt niet meer geactualiseerd.

Bronnen en referenties

Boek: Opstandig, Dwars en Driftig - Coby Hartog-Polkerman
Boek: Minder dwars en driftig- Coby Hartog-Polkerman
Kinderen met ernstige problemen - standaarden voor de praktijk in het onderwijs

Reacties

Logus, 08-10-2011
Het probleem is nu juist dat al die stoornissen in de praktijk zowel door de kinderen (en vooral door hun ouders!) als door leerkrachten gebruikt worden als excuus voor ongewenst gedrag. Het kind kan zich vanwege de vermeende stoornis veel meer permitteren dan de andere kinderen. Het ontgaat mij volledig waarom kinderen op die manier beter worden voorbereid op de over het algemeen weinig tolerante maatschappij. Het kind heeft immers niet geleerd zich aan te passen aan de omgeving maar andersom. Een leerkracht of een ouder is hier wellicht nog toe bereid, maar een werkgever heeft echt geen behoefte aan een "boze", "lichtgeraakte", "hatelijke" of "wraakgierige" werknemer. Al deze "pedagogische benaderingen" getuigen mijns inziens dan ook van een zeer foute vriendelijkheid waarmee je het betreffende kind van de regen in de drup helpt.Reactie infoteur, 09-10-2011
Hallo Martijn,
Ik begrijp uw beredenering wel. Er zijn inderdaad ouders en kinderen die stoornissen als excuus gebruiken, dat is heel jammer. Kinderen met stoornissen hebben serieuze problemen. Het is aan de ouders en de hulpverlening om die problemen te verhelpen, of in ieder geval te beperken en het kind voor te bereiden op een normaal functionerend leven. Maar dit lukt lang niet altijd. Vanwege de ernst en complexheid van een stoonis (of als er meerdere stoornissen tegelijk voorkomen), de omgevingsfactoren (gezinssituatie, problemen binnen het gezin, de omgeving en cultuur waar het kind in leeft, de school, IQ van ouders en het kind, kennis over de stoornissen etc.), de ingewikkelde hulpverlening en de maatschappij zelf.
Het is geen onwil van het kind, maar onkunde. Bepaalde verbindingen in hun hersenen ontbreken, waardoor ze anders reageren op normale situaties dan andere kinderen. Moet je hen dan straffen voor iets waar ze niks aan kunnen doen? Of moet je ze juist begeleiden en leren hoe het wel moet? Werkgevers houden meestal geen rekening met stoornissen, andere willekeruige mensen waarmee het kind later te maken mee krijgt waarschijnlijk ook niet. Het is daarom inderdaad erg belangrijk deze kinderen intensief te begeleiden zodat ze zo normaal mogelijk kunnen functioneren.
Met vriendelijke groet, Coby

Logus, 05-10-2011
Bovenstaande lijst met symptomen is ook typerend voor nare kinderen. Hoe maak je dus onderscheid tussen een buitengewoon onsympathiek vervelend ettertje en een kind met ODD? En hoe verstandig is het om als leerkracht met al dit probleemgedrag rekening te houden? Dat doet de toekomstig werkgever straks immers ook niet. Kinderen worden op deze manier buitengewoon slecht voorbereid op de maatschappij. Het medicaliseren van al dit ongewenste gedrag (ODD, ADHD, PDD-NOS) kost de maatschappij handenvol geld en haalt iedere verantwoordelijkheid weg bij diegene die beweert aan zo'n stoornis te lijden.Reactie infoteur, 05-10-2011
Hallo Martijn de Vries,
Er is wel degelijk onderscheid tussen etters en kinderen met ODD. Als u mijn andere artikelen over ODD en CD leest, zal het verschil u duidelijk worden.
Daarnaast zorgt een stempel voor de juiste begeleiding van deze kinderen, omdat men dan weet welke punten extra aandacht nodig hebben, ipv het kind te bestempelen als etter. Hierdoor worden deze kinderen juist beter voorbereid op hun leven in de maatschappij, omdat hun knelpunten op tijd aangepakt kunnen worden.
Medicaliseren kost inderdaad veel geld, maar een ontspoord kind die in de jeugdgevangenis terecht komt (met bijbehorend gedrag), kost de maatschappij nog veel meer.
Daarnaast is een stoornis geen excuus voor elk ongewenst gedrag, maar een wegwijzer voor het kind zelf en de omgeving.
Met vriendelijke groet, Coby

Caroline Nuijten, 25-02-2011
Is het voor mij mogelijk dit artikel over kinderenb met ODD in de klas te gebruiken.Ik sta voor de klas (VMBO, LWOO op de Goudse Waarden in Gouda) en heb een leerling met ODD. Ik kan het artikel dan laten lezen aan mijn collega\'s en de tips kunnen we dan gebruiken. Ik denk dat we er veel aan hebben, vooral de tips.Reactie infoteur, 25-02-2011
Hallo Caroline Nuijten,

Dit artikel is een korte samenvatting uit het boek: Opstandig, Dwars en Driftig, handboek over de gedragsstoornissen ODD en CD, voor ouders, leerkrachten en andere hulpverleners (uitgeverij SWP). Hierin staan meer tips en ook een uitgebreidere uitleg over ODD en hoe men als leerkracht hier mee om kan gaan.

Met vriendelijke groet, Coby (ik ben zelf de auteur van het boek dat ik hierboven noem)