Voor- en tegenstanders over Steve Jobsscholen (iPadscholen)

In Nederland zijn sinds het begin van het schooljaar 2013/2014 Steve Jobsscholen (ook wel iPadscholen genoemd) van start gegaan. In deze scholen leren kinderen met behulp van de iPad, maar er zijn nog andere kenmerken van het O4NT (Onderwijs voor een Nieuwe Tijd) waar deze scholen onder vallen. Wat zeggen de voor- en tegenstanders over deze manier van leren? Daarnaast is het interessant om te weten hoe het zit met 'digitale dementie' en waarom topmanagers in Silicon Valley kiezen voor de Waldorf School, een school waar bewust geen computers en digitale leermiddelen worden gebruikt.

Geschiedenis Steve Jobsscholen

• Maart 2012: manifest van O4NT (Onderwijs voor een Nieuwe Tijd)
• 23 mei 2012: brainstormsessie over de nieuwe school met Irene Felix, Maurice de Hond, Erik Verhulp Luc de Vries en eer dan tweehonderd betrokkenen
• Oktober 2012: presentatie schoolmodel van de Steve Jobsschool
• Augustus 2013: start eerste zes Steve Jobsscholen, één stopt dat jaar al
• 2014: 10 scholen starten met O4NT
• 2015: 3 scholen starten met O4NT, 1 stopt
• 2016: 6 scholen starten met O4NT, 2 stoppen

De naam ‘Steve Jobsschool (iPadschool)’

Op 26 maart 2012 vertelde Maurice de Hond in ‘De Wereld Draait Door’ over zijn plannen om een Steve Jobsschool op te richten waar kinderen de iPad gebruiken om te leren. Hij werd geïnspireerd door zijn dochter Daphne die al in de weer was met de iPhone en i Pad sinds ze 6 maanden was. Hij vertelt daar ook dat hij de naam ‘Steve Jobsschool’ heeft gekozen als eerbetoon aan Steve Job. Critici reageerden hier later op dat Steve Job weliswaar een soort computergoeroe was, maar verder een ‘naar mannetje’. Niet echt iemand waarnaar je een school wilt vernoemen. Verder is het vreemd dat de naam van een school in feite permanente reclame is voor een beursgenoteerd bedrijf (Apple). Niet elke zogenaamde ‘Steve Jobsschool’ draagt ook deze naam.

Kenmerk Steve Jobsscholen

Een kenmerk van een Steve Jobsschool is dat elke leerkracht en elk kind beschikt over een iPad. De zogenaamde Steve Jobsscholen vallen onder het concept van O4NT. Sommige basisscholen voeren het concept in één keer uit. Andere basisscholen stappen geleidelijk over en beginnen eerst met de onderbouw.

Kenmerken O4NT (Onderwijs voor een Nieuwe Tijd)

Alle leerlingen moeten gewoon leren wat in de kerndoelen staat van het Ministerie van Onderwijs. Daarnaast zijn er extra doelen zoals het ontwikkelen van eigen, individuele talenten van kinderen en veel tijd en aandacht voor het ontwikkelen van de vaardigheden van de 21ste eeuw zoals;

• ICT
• samenwerken
• kritisch denken
• probleemoplossend vermogen
• creatief denken
• sociale en culturele vaardigheden (incl. burgerschap)

De leerkracht is een coach die de leerlingen begeleidt in hun eigen individuele leerproces. Er zijn geen klassen maar units en die bestaan uit 70 tot 100 leerlingen. Er wordt gewerkt in groepsruimtes en zogenaamde ateliers (bijvoorbeeld rekenateliers, taalateliers).

School- en vakantietijden Steve Jobsscholen

De school- en vakantietijden van de Steve Jobsscholen kunnen in principe flexibel zijn (wordt nog overlegd met het Ministerie van onderwijs), want de lesstof van de virtuele school is altijd (lees zeven dagen per week, 24 uur per dag en alle dagen van het jaar) bereikbaar. Op dit moment tellen echter alleen de lesuren op school en moeten de kinderen gewoon vijf dagen per week naar school.

Meningen over de Steve Jobsscholen

Sinds de introductie van het concept voor deze school door Maurice de Hond in de uitzending van De Wereld Draait Door op 26 maart 2013 is er veel gesproken en gezegd over deze ‘nieuwe’ manier van onderwijs. Hieronder een overzicht van zowel voor- als tegenstanders van de Steve Jobsschool.

Voorstanders over de Steve Jobsscholen

• Speelt in op het individuele ontwikkelingstempo van een kind
• De leerstof wordt gestructureerder, visueler (lees: aantrekkelijker) en toegankelijker gepresenteerd
• Kinderen leren verantwoord omgaan met de mogelijkheden van nieuwe media
• Verschillen in leerprestaties springen minder in het oog
• Boeken verouderen sneller dan tablets
• Slimme apps kunnen zorgen voor uitdagende opdrachten
• Klas doorbrekend onderwijs
• Bereidt kinderen voor op de toekomst
• Ieder kind volgt zijn/haar eigen leerlijn
• Vooruitgang kinderen kan makkelijk bijgehouden worden
• Geen rugklachten van boeken sjouwen
• Ouders en leerkrachten kunnen makkelijk volgen wat een leerling heeft gedaan

Tegenstanders over de Steve Jobsscholen

• Jonge kinderen moet je niet achter een beeldscherm zetten
• We weten niet hoe de wereld er in de toekomst uitziet
• Wat heb je aan iPad kennis als de stroom uitvalt
• Boeken hebben geen last van virussen
• Kinderen weten (nog) niet zelf wat goed voor hen is
• Jonge kinderen hebben echte ervaringen nodig om te leren
• Gevaren elektromagnetische straling
• Alles wordt visueel voorgekauwd (niet goed voor de verbeeldingskracht)
• Kinderen hebben behoefte aan een vast leslokaal, een vaste juf/meester en vaste lestijden
• Voor goed onderwijs heb je een geweldige leerkracht nodig, geen iPad
• Boeken hebben geen stroom nodig (energiekosten)
• Op veel scholen wordt tegenwoordig gebruik gemaakt van de computer, tablets of laptops
• Het is een duur concept

‘Digitale dementie’

De Duitse psychiater Manfred Spitzer heeft een boek geschreven (Digitale dementie) waarin hij schrijft dat ‘kinderen worden dik, dom, agressief, eenzaam, ziek en ongelukkig van digitale media en moeten hier dus verre van gehouden worden.’ Hij noemt de iPadscholen ‘kindermishandeling’ omdat de hersenen van jonge kinderen nog niet toe zijn aan deze manier (de computer gaat te snel) van informatieverwerking. Digitale media maken kinderen dommer.De vele gebruik van digitale media kunnen onder andere leiden tot;

• verschrompeling van de hersenen
• geheugenproblemen
• agressief gedrag
• aandachtsstoornissen
• emotionele afstomping
• game-verslaving

Het echte leven is goed voor de ontwikkeling (van de hersenen) van jonge mensen.

Is leren schrijven belangrijk?

Eén van de punten die regelmatig naar voren komt bij deze vorm van onderwijs is de vraag' of leren schrijven in deze tijd nog belangrijk is?' Volgens Maurice de Hond is dit niet het geval, maar niet iedereen is het op dit punt met hem eens. Kinderfysiotherapeut Hanneke Poot geeft aan dat leren schrijven wel degelijk belangrijk is. Schrijven prikkelt de beide hersenhelften tot samenwerking. Dit heeft niet alleen invloed op de (fiijne) motorische ontwikkeling, maar beïnvloedt ook de ontwikkeling van het gedrag en de emoties. Daarnaast geeft zij aan dat het vele gebruik van iPads, tablets et cetera ook kan bijdragen aan concentratieproblemen.

iPads en kleuters

Professor Sieneke Goorhuis-Brouwer ziet kinderen tot zeven jaar liever niet met de iPad werken. Een computer is te tweedimensionaal. Het is belangrijk dat kinderen bewegen. Zij leren hun spel ontwikkelen in de ruimte met anderen. Computers passen niet bij kleuters. Kinderen tot zeven jaar denken magisch (de zogenaamde 'magische periode'), zij denken nog niet logisch zoals een computer. Daarnaast kan de snelheid waarmee de beelden veranderen op een computer schadelijk zijn voor het ontwikkelen van de concentratie.

Verkeerd gebruik digitale media

De Belgische kinder- en neuropsychiater dr. Theo Compernolle waarschuwt voor verkeerd gebruik van digitale apparaten. Het is belangrijk om in de gaten te houden wie de regie heeft; de technologie of het kind/de volwassenen. De technologie is vaak fantastisch verslavend. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat hoe meer kinderen digitaal bezig zijn;
hoe slechter ze zijn in multi-tasken
hoe slechter ze zijn in aandacht geven
vaak zijn ze minder sociaal geïntegreerd
ze geven meestal slechtere resultaten over de hele linie
Dr. Compernolle heeft niets tegen iPadscholen, maar vindt wel dat basale vaardigheden zoals leren lezen uit een boek en leren schrijven op papier onontbeerlijk zijn. Kinderen die onbeperkte toegang tot digitale media hebben, krijgen geen voorsprong maar juist een achterstand in het digitale tijdperk. Het gaat namelijk niet om wat kinderen met de digitale media doen, maar het gaat juist om wat ze in die tijd niet doen.

Waldorf School in Silicon Valley

Interessant is dat juist topmanagers in Silicon Valley (Google, Apple, Microsoft, E-bay et cetera) hun kinderen sturen naar scholen waar geen computers, tablets of iPads zijn. Zij kiezen voor de Waldorf School waar een juf of meester voor een gewoon schoolbord staat. Zij kiezen bewust voor een school waar geen computers en digitale lesmiddelen worden gebruikt. Zij vinden het belangrijk dat hun kinderen eerst de basis van het leren onder de knie krijgen, voordat zij aan de slag gaan met computers en tablets. Dat kunnen zij altijd nog leren en dat gaat dan snel genoeg.

Eurocollege in Rotterdam

Het Eurocollege in Rotterdam heeft in 2005 bewust de computers weggedaan. Deze particuliere opleiding voor hotelmanagement, evenementenmanagement en internationaal recht biedt versnelde studies aan van 2,5 (in plaats van 4) jaar aan op MBO- en HBO niveau. Voor de lessen worden enkel boeken gebruikt en de tentamens worden met pen op examenpapier in de klas gemaakt. Volgens de directeur zijn er kinderen die goed met de nieuwe media om kunnen gaan, maar er zijn er ook die meer structuur nodig hebben en ondersneeuwen in de hoeveelheid informatie die erop je afkomt na een zoekopdracht.

2Doc: 'Een school voor mijn dochter'

Dinsdag 24 juni 2014 om 23:25 werd de documentaire van Neeltje Pavicic- van der Hoorn uitgezonden over Maurice de Hond die 'een school voor zijn dochter' zoekt. Hij zoekt een nieuwe schoolvorm waarin de iPad centraal staat. In de documentaire is zijn rondreis om zijn ideeën te bespreken te zien en hoe het hem uiteindelijk lukt om de iPadschool voor zijn dochter te creëren/vinden.

OESO rapport over het gebruik van digitale middelen

In oktober 2015 verscheen het OESO rapport 'Students, Computers and Learning making the connection' waarin de resultaten van meer dan 30.000 leerlingen uit meer dan 30 landen met elkaar werden vergeleken en daarbij ook werd gekeken naar het gebruik van digitale media in deze landen/scholen. De conclusie was dat leerlingen die veel gebruik maakten op school van digitale middelen minder goed presteerden dan leerlingen van scholen waar minder gebruik werd gemaakt van digitale leermiddelen. Dit komt onder andere doordat het gebruik van een tablet, iPad of computer de leerlingen juist kan afleiden en het makkelijker maakt om antwoorden even op internet op te zoeken en te kopiëren. Daarnaast zijn voor sommigen de verleidingen groot om even iets anders (spelletje) te doen. De onderzoeken raden een gemiddeld gebruik van digitale middelen aan waarmee kinderen wel leren omgaan met een computer en vaardigheden ontwikkelen in het lezen en schrijven van digitale teksten.

Conclusies Algemene Onderwijsbond okt. 2016

De Algemene Onderwijsbond schrijft een rapport over het O4NT onderwijs en komt tot de volgende conclusies;

• 'de helft van het aantal scholen twijfelt of zij door kunnen of willen gaan
• de kosten van het concept nemen toe
• de scholen die meedoen zijn over het algemeen klein en krimpend

(Bron: 'Steve Jobsscholen in de knel' Onderwijsblad oktober 2016)

Lees verder

• Pedagogische stromingen in het onderwijs (basisschool)
• Wat is digitale dementie?
• Is leren schrijven belangrijk?