Steun geven bij overlijden kind of baby

Als een kind of een baby overlijdt is dit vreselijk voor de ouders. Niet iedereen gaat hetzelfde met verlies om. Toch zijn er dingen die je in je achterhoofd kunt houden als je steun wilt verleden aan ouders die hun kind of hun baby zijn verloren. Hoe moeilijk ook, jouw steun kan een hoop verschil maken met de verwerking van het verlies.

Als een baby of kind overlijdt

Op het moment dat je hoort dat een kindje of baby is overleden, is dit natuurlijk afschuwelijk. Je leeft mee, bent waarschijnlijk zelf heel verdrietig, en je wilt graag iets voor de ouders betekenen. Misschien twijfel je of je moet bellen of een kaartje of bloemen moet sturen.

Algemeen: steun verlenen

Luister goed

Het allerbelangrijkste bij steun verlenen aan ouders die hun kind zijn verloren, is goed luisteren. Dit begint bij het aanhoren van het nieuws. Soms komt het nieuws via een berichtje binnen, bijvoorbeeld via de telefoon of e-mail, of via de post. In zo'n bericht wordt vaak al aangegeven of de ouders momenteel even alleen willen zijn met hun verdriet. Hier begint het luisteren: respecteer deze wens. Ga dus ook niet langs en bel niet als de ouders aangeven geen bezoek te willen, hoe goed je het misschien ook bedoelt.

Laat iets van je horen

Ook als de ouders even rust willen en je dus beter niet kunt bellen, is het een mooi gebaar om middels een kaartje te laten weten dat je aan hen denkt en met hen meeleeft. Laat het niet bij dat ene kaartje. Na een tijdje kun je bijvoorbeeld een berichtje sturen of - tenzij de ouders dit uitdrukkelijk aangeven niet te willen - een keer bellen.

Praktische hulp

Er moet veel geregeld worden. Bij een baby vanaf 23/24 weken zwangerschap kan al een uitvaart worden verzorgd. Hier kan vervoer voor nodig zijn. Je kunt ook denken aan praktische hulp in de vorm van een maaltijd koken of het huishouden doen (bijvoorbeeld bij verblijf van de ouder(s) in het ziekenhuis of net na thuiskomst). Het zijn vaak dingen als boodschappen doen en andere praktische zaken waar hun hoofd niet naar staat. Hierin kun je ook steun bieden. Maak het de ouders hierbij makkelijk om alleen 'ja' te zeggen. Dus niet: 'Kan ik ergens mee helpen?' maar: 'Ik ga straks naar de supermarkt. Wat kan ik voor jullie meenemen?' of: 'Ik weet dat jullie een sleutel onder de mat hebben liggen. Zal ik voor jullie morgen thuis zijn even opruimen en stofzuigen?'

Let op: doe dit niet uit jezelf en respecteer 'nee'. Het kan heel emotioneel zijn om thuis te komen. Sommige ouders helpt het als alles is opgeruimd, terwijl andere ouders juist thuis willen komen in een huis waar alles precies is zoals ze het achterlieten.

Miskraam

Een miskraam wordt niet altijd gezien als het verlies van een kindje of een baby. Toch is een overleden vrucht, zelfs als het heel pril is, niet zomaar iets. Neem verdriet over een miskraam dan ook serieus. Ouders kunnen zich al erg aan hun ongeboren kind zijn gaan hechten. Misschien hadden ze al namen bedacht of - verderop in de zwangerschap - al een kinderkamer ingericht, spullen aangeschaft, etcetera. Op het moment dat je zwanger raakt bereid je je voor op de komst van een kindje en heb je wensen en dromen. Een miskraam betekent een einde hieraan. Of je nu twee of twintig weken zwanger bent als je een kind verliest, het verdriet kan er net zo groot om zijn.

Je kunt bij een miskraam daarom dezelfde steun verleden als bij een overleden kindje.

Overlijden baby

Niet elke ouder heeft behoefte aan knuffels, ballonnen, bloemen of andere cadeaus. Er zijn er ook die een boeket juist prachtig vinden. Er zijn weinig 'foute' cadeaus, omdat je met een cadeau laat zien dat je aan hen denkt.

Een kaart wordt in elk geval in de meeste gevallen erg gewaardeerd.

Overlijden kind

Wanneer een kind overlijdt, is dit voor de ouders vaak anders dan wanneer een baby komt te overlijden. Je hebt een kind al leren kennen en vaak heeft een kind zelf ook al vrienden gemaakt. Er zijn vaak meer mensen betrokken bij het overlijden van een kind.

Wat kun je op de kaart zetten?

• Naam - noem de naam van het kind of de baby. De ouders hebben deze naam met zorg gegeven. Je kunt de naam in je tekst noemen of op de voorkant (laten) zetten, bijvoorbeeld met 'Dag [naam]'. Omdat 'dag' zowel een welkomst- als een afscheidgroet kan zijn, net zo dubbel als het verwelkomen en afscheid nemen van de baby, is dit een passend woord.
• Een persoonlijke boodschap - als je echt niet weet wat je moet zeggen, dan kun je online veel spreuken en gedichten vinden. Kies er in dat geval eentje die zowel bij jou past als bij de ouders.

Ideeën om extra steun te verlenen?

Je kunt de pijn niet verzachten, maar wat je zegt of doet kan wel helpen.

• Geef het de tijd - ouders zullen altijd, zelfs al is het jaren verder, een herinnering hebben aan het moment dat hun kind of baby is overleden. Daar is ook verdriet en gemis mee gemoeid. De één pakt snel de normale gang van zaken weer op, terwijl de ander meer ruimte nodig heeft om te rouwen.
• Toon gepast begrip - pas als je zelf hebt meegemaakt dat je kind of baby is overleden, weet je hoe dat voelt. Een opmerking als 'ik begrijp hoe je je voelt' kan misplaatst zijn als je zelf nog nooit zoiets hebt meegemaakt. Toon daarom begrip voor het verdriet, maar geef ook aan dat je je moeilijk kunt voorstellen hoe het voor hen zal zijn.
• Wees eerlijk - weet je niet of je na een bepaalde periode naar de baby of het kindje moet vragen? Geef dan aan dat je het lastig vindt om erover te praten.
• Vraag de ouders - ouders weten zelf hoe ze zich voelen en waar ze behoefte aan hebben (ook als dit van dag tot dag of soms zelfs per minuut anders is). Vraag hen daarom hoe je hen kunt steunen.
• Geef niet op - heb je een kaartje gestuurd en durf je niet te bellen om te vragen hoe het gaat? De eerste periode na het overlijden van een baby of kindje is het vaak heel 'druk' met kaartjes, cadeaus en een uitvaart. De periode erna blijft het vaak stil. In die periode kan afleiding welkom zijn, of een goed gesprek. Je kunt een berichtje sturen om te vragen of de ouders zin hebben om iets leuks te doen, of juist om een keer langs te komen om te praten.
• Mooie herinneringen - haal fijne herinneringen op aan het kind of de baby. Het eerste lachje, een grappige uitspraak... alles is goed. Laat vooral de ouders veel vertellen. Bij een baby die bij of vlak na de geboorte overlijdt is dit wat lastiger. Denk dan eerder aan: 'Wat een prachtige naam hadden jullie hem/haar gegeven' en start vanuit hier een gesprek.

Vergeet jezelf niet

Natuurlijk is het onmogelijk om echte richtlijnen te geven bij omgaan met andermans (en je eigen) verdriet bij het overlijden van een baby of kind, zeker omdat iedereen anders is. Vraag daarom ook zelf steun aan anderen. Dit kan heel praktisch zijn, zoals vragen of iemand meedenkt om een goede tekst voor een kaartje te bedenken. Het kan ook wat groter zijn, bijvoorbeeld dat je je verdriet of frustratie uit bij een goede vriend of bijvoorbeeld online, bij lotgenoten. Dit kun je ook als tip geven aan de ouders als zij hier behoefte aan hebben.