Een scheiding treft ook de betrokken kinderen heel hard

Een scheiding van partners heeft gevolgen voor het hele gezin. Als ouders gaan scheiden lijden de kinderen mee. Ook al wordt hen de reden en het nut van de scheiding goed uitgelegd, toch hebben de kinderen daar altijd moeite mee. Zij houden meestal van beide ouders en kunnen aan een voorgenomen scheiding immers niets veranderen. Als hun ouders eenmaal willen scheiden, gebeurt dat. De kinderen kunnen weinig of niets doen om hun ouders tot andere gedachten te brengen, ook al zouden zij dat nog zo graag willen. Daarnaast voelen zij zich vaak schuldig, omdat ze denken dat ze te lastig zijn geweest, niet aardig genoeg en dat de vertrekkende ouder misschien liever zonder hen verder gaat. Behalve dat is een groot gevoel van onzekerheid bij bijna alle kinderen van gescheiden ouders aanwezig.

Een scheiding is altijd frustrerend, maar treft vooral de kinderen heel hard

Juist het feit dat een kind niets aan het voornemen van de ouders om te scheiden kan veranderen, is frustrerend. Vooral omdat kinderen soms denken dat de scheiding voor een gedeelte aan hen zelf ligt. Ook al krijgen zij van hun ouders te horen dat het niet aan hun gedrag ligt, toch hebben zij daar een naar gevoel over. Dat is begrijpelijk, want wie zich in de situatie van een kind kan inleven, herkent al snel dat het vertrek van een ouder voor dat kind een negatief signaal betekent.

Na een scheiding volgt een rouwproces

Die ouder verlaat niet alleen de partner, maar ook het kind en gaat ergens anders wonen. Het kind kan dat voelen als een soort verraad, vooral als die ouder bij een andere partner gaan wonen. Daarnaast maakt het kind ook een rouwproces door. Het “verliest” een ouder, die vroeger dagelijks in huis was en zich met het kind bezig hield. Dat rouwproces is voor het kind even heftig als voor de verlaten ouder die nog met het kind samenwoont. Die heeft immers haar of zijn eigen heftige verdriet en soms ook boosheid ten opzichte van de partner die weggegaan is.

Verlatingsangst na het doormaken van een scheiding

Het kind probeert de ouder die blijft vaak te troosten, ondanks zijn eigen verdriet. Daarnaast voelt het zich ook meestal enigszins schuldig aan het vertrek van die ouder, al is dat vertrek van tevoren ook duidelijk uitgelegd. Het kind probeert de ouder die bij hem blijft zo min mogelijk tot last te zijn, omdat het onbewust bang is dat het, als het lastig is, ook door die ouder misschien in de steek gelaten zal worden. Het heeft een soort verlatingsangst.

Verlies van een ouder door ziekte of ongeval

Overigens treft die verlatingsangst niet alleen kinderen van gescheiden ouders, maar ook kinderen die door een ongeval of ziekte hun vader of moeder te vroeg verliezen. Ook hun wereld staat ineens op zijn kop en ook zij worden daar onzeker door. Niemand geeft hen immers de zekerheid dat de andere ouder door ziekte of ongeval weggenomen zal worden. Die kinderen houden daar echter geen schuldgevoel aan over.

Het verlies van zekerheid

Kinderen zijn afhankelijk van hun ouders en als er een van hen niet meer de hele week bij hen blijft, slaat dat voor het kind de zekerheid onder de voeten weg. Vooral als het kind in de puberteit zit is het gevoel van onzekerheid nog sterker. In de puberteit is een kind toch al onzeker. Onzeker over het leven, het veranderende lichaam, over de contacten in zijn omgeving en over zijn/haar toekomst.

Losgeslagen door het verlies van zekerheid

Soms ziet men ook juist dan dat het kind zijn eigen weg inslaat en zich niet meer stoort aan regels of opmerking van de ene ouder waar het bij woont. Zeker als er binnen zeer korte termijn al een nieuwe partner voor vader of moeder op de proppen komt, kan dat voor het kind de doorslag zijn om een andere weg in te slaan. Het gaat dan zijn eigen gang, omdat zijn ouders dat blijkbaar ook doen.

Een gevoel van eenzaamheid na de scheiding van de ouders

Het verdriet van het kind kan door de blijvende ouder, die gevangen zit in de vaak heftige eigen emoties, niet altijd begrepen worden. Het kind krijgt soms zelfs te maken met de heftige boosheid en de redelijke of ook onredelijke verwijten aan het adres van de verdwenen partner, waardoor het kind tevens niet meer durft te zeggen dat het van de andere ouder houdt en die erg mist. Dat voelt dan aan als verraad aan de ouder die het kind nog gebleven is. Het kind krijgt zo het gevoel dat het bij beide ouders niet meer terecht kan en voelt zich eenzaam. Vaak zoeken kinderen hun heil dan ook buiten de deur bij vriendjes en vriendinnen.

Hoop op herstel van de oude situatie

Is de scheiding eenmaal een feit, dan blijven veel kinderen hopen dat hun ouders zich toch weer met elkaar verzoenen en zij weer samen met hun ouders zullen wonen. In de meeste gevallen gebeurt dat echter niet en blijft de scheiding een feit. Dat is natuurlijk teleurstellend voor die kinderen en de mogelijkheid bestaat dat ze erg dwars worden tegenover de ouder waar ze bij wonen. Merkt u daar iets van, praat dan met hen. Probeer op rustige momenten een gesprek aan te gaan over de huidige situatie en wat het kind daarvan denkt.

Verhuizen met de kinderen

Naast alle frustratie van de scheiding moet er soms ook naar een andere woning omgezien worden. Als de ouders een eigen huis hebben, moet dat immers verkocht worden om de vertrekkende ouder uit te kunnen betalen. Die heeft dat geld nodig om een eigen leven op te bouwen. Daarnaast kan de blijvende ouder het geld voor een hogere hypotheek in sommige gevallen niet opbrengen. Verhuizen is dan onvermijdelijk.

Een verhuizing is voor een kind heel ingrijpend

Voor een kind betekent dat soms niet alleen een verhuizing naar een woning die in de regel kleiner is dan de vorige, maar als die woning in een ander stadsdeel of in een andere stad of dorp ligt, ook een andere school en het verlies van vriendjes en vriendinnetjes. Dat kan er voor het kind flink inhakken. Daarnaast moet het al een ouder missen, die dan niet meer dagelijks direct te bereiken is en als dan ook nog de hele omgeving verandert, kan dat dramatisch zijn.

Empathie met de betrokken kinderen

Wie tijdens een scheiding de moeite doet om in de huid van de eigen kinderen te kruipen en zich voorstelt wat de scheiding voor hen zal betekenen, doet er goed aan om daar rekening mee te houden. Partners kunnen bijvoorbeeld samen hun kinderen uitleggen waarom ze gaan scheiden en tijdens dat eerste gesprek alle vragen van hun kinderen daarover beantwoorden. Dat is beslist niet gemakkelijk, zeker als er van tevoren tussen beide partners veel ruzie en onenigheid geweest is.

Het kind heeft de hulp van beide ouders nodig

Bij een scheiding heeft een kind de hulp van allebei de ouders nodig. Het wil begrijpen, waarom de scheiding nodig is en wil weten, of het er zelf aan bijgedragen heeft. Dat is natuurlijk niet zo, maar dat moeten de ouders allebei kunnen uitleggen. Het belang van hun kinderen zou altijd voorrang moeten hebben. Kinderen kunnen immers niet voor zichzelf zorgen en hebben de hulp van beide ouders nodig tot zij volwassen zijn.

Samen goede regelingen voor na de scheiding treffen

Wie gaat scheiden en kinderen heeft, moet daarom proberen om al voor de daadwerkelijke scheiding goede regelingen te treffen om de emotionele schade voor de kinderen zo klein mogelijk te houden. Het is bijvoorbeeld fijn als de vertrekkende ouder niet al te ver weg gaat wonen, zodat de kinderen hem of haar ook regelmatig zien. Probeer ook de kinderen in hun eigen milieu te laten blijven, met hun eigen vertrouwde school, hun eigen vriendjes en vriendinnetjes.

Zorg dat de kinderen u niet tegenover elkaar kunnen uitspelen

Daarnaast moet voorkomen worden dat de kinderen de gelegenheid krijgen om de gescheiden ouders tegen elkaar uit te spelen. Er moeten dus goede afspraken gemaakt worden over regels betreffende het zakgeld, cadeautjes, slaaptijden, enzovoort, zodat de kinderen bij beide ouders zoveel mogelijk onder dezelfde voorwaarden kunnen leven. Lever geen negatief commentaar over de gescheiden partner en laat dat ook de kinderen niet doen.

Blijf met de gescheiden partner in gesprek over de kinderen

Bent u het over het een of ander niet eens met de gescheiden partner, praat er dan rustig met hem haar over en probeer samen een lijn te trekken. Dat is niet gemakkelijk, maar in het belang van de kinderen wel noodzakelijk.

Eigen emoties bij een scheiding even opzij zetten in het belang van de kinderen

Het maken van dergelijk afspraken is voor partners die gaan scheiden beslist niet gemakkelijk, maar na verloop van tijd, als de negatieve gevoelens ten opzichte van elkaar een beetje minder overheersend zijn, gaat dat vaak steeds beter. Ouders die volwassen genoeg zijn om hun eigen belang even aan de kant te zetten om het belang van hun kinderen te regelen, zullen daar later profijt van hebben. Hun kinderen zullen emotioneel wel last van de scheiding hebben, maar veel minder dan wanneer ouders tegenover hun kinderen elkaar beschuldigen en afkraken.