Opleiding en beroep - Onderwijsassistent

Als onderwijsassistent heb je (onder verantwoordelijkheid van de leerkracht) leerlingbegeleidende en lesondersteunende taken. In een klas met gemiddeld 25 leerlingen komt de leerkracht aan bepaalde zaken niet toe. Ook begeleid je leerlingen qua sociaal functioneren o.b.v. een pedagogisch plan. Het is een mbo-opleiding (niveau 4, studierichting welzijn). Welke competenties, taken, opleidingsonderdelen, toelatingseisen e.d zijn precies van toepassing?

Onderwijsassistent

De opleiding voor onderwijsassistent is een:

• Mbo-opleiding
• Niveau 4 middenkaderopleiding
• Studierichting: Welzijn
• Duur: 3 jaar (bol)

Onderwijsassistenten assisteren een groepsleerkracht in de klas, waarin over het algemeen gemiddeld 25 leerlingen zitten. Met zoveel kinderen in de groep is het voor een leerkracht ondoenlijk om voldoende tijd en aandacht te geven aan ieder kind. En bijna ieder kind heeft wel eens hulp nodig bij een bepaald vak of onderwerp. Dit is waar een onderwijsassistent inspringt en werkzaamheden uitvoert die gericht zijn op het ondersteunen van de leerkracht bij het werken met kinderen.

Als onderwijsassistent werk je in een basisschool (regulier of speciaal) en heb je, onder verantwoordelijkheid van de leerkracht, leerlingbegeleidende en lesondersteunende taken. Je helpt met allerlei dingen die direct of indirect met lesgeven hebben te maken, zoals b.v. lesmateriaal voor tekenen en handenarbeid klaarzetten, computers opstarten, kinderen helpen om het lokaal in te richten of op te ruimen en je geeft individuele aandacht, (didactische) begeleiding aan kinderen met hun taken/lessen. Je werkt over het algemeen met kinderen van 4 tot 12 jaar, individueel of in groepjes.

Taken van een onderwijsassistent

• Assisteren bij het uitvoeren (van onderdelen) van het onderwijsprogramma
• Begeleiden van individuele leerlingen/groepjes leerlingen
• Observeren en signaleren
• Organisatie van allerlei activiteiten
• Assisteren bij het organiseren van een betekenisvolle en veilige leeromgeving

Bij de lessen zelf begeleid een onderwijsassistent kinderen (groepjes):

• Leerlingen bij opdrachten die ze in de klas maken, werken met ontwikkelingsmaterialen en verschillende didactische
• of remediërende methodes (taal, rekenmethodes etc.).
• Kinderen die bij het spelen en leren speciale aandacht nodig hebben (op aangeven van de leerkracht)
• De jongste kinderen helpen om hun handen te wassen, tanden te poetsen, aan en uit te kleden bij de gymles etc. Toezicht houden op kinderen in de klas en op het schoolplein. Je let daarbij ook op hun veiligheid en zorgt voor een veilige leeromgeving. In de klas heb je ook een signalerende functie.

Daarnaast doet een onderwijsassistent administratief werk (b.v. absentielijst bijhouden), voert overleg met leraren en ouders. Verder ben je aanwezig bij teambesprekingen. Ook help je bij de organisatie van allerlei schoolactiviteiten (b.v. sportdagen, schoolreisjes, toneeluitvoeringen etc.). Op de middenkaderopleiding Onderwijsassistent leer je alles wat je voor dit werk moet weten en kunnen.

Competenties onderwijsassistent

Belangrijke competenties voor dit beroep zijn o.a.:

• Leerlingen begeleiden qua sociaal functioneren o.b.v. pedagogisch plan. Goed om kunnen gaan met kinderen en van kinderen houden. Het leuk vinden om anderen te helpen (Pedagogisch)
• Een bijdrage kunnen leveren aan een veilig en prettig werkklimaat. Geduldig kunnen luisteren, inlevingsvermogen hebben (aanvoelen wat de leerlingen bezighoudt) (Interpersoonlijk)
• Onderdelen van het didactische plan adequaat kunnen uitvoeren. Goed thuis zijn in de schoolvakken (Didactisch)
• Bijdrage kunnen leveren aan randvoorwaarden voor onderwijsactiviteiten en leeromgeving (Organisatorisch)
• Goed kunnen samenwerken en bij kunnen dragen aan een collegiale sfeer
• Contactueel ingesteld en goed kunnen communiceren met betrokkenen buiten de school (b.v. ouders)
• Kritisch kunnen reflecteren, kunnen kijken naar je eigen professionele handelen

Werkomstandigheden

Je werkt in leslokalen, kleedruimtes, de gymzaal, het overblijflokaal, het sportveld, een zwembad etc. Kortom overal waar
de leerlingen ook zijn.

Opleiding onderwijsassistent

De opleiding is bij verschillende instellingen in Nederland te volgen, waarbij eisen en inhoud kunnen verschillen.

Opleidingstraject, leerweg

Je kunt de opleiding op 2 manieren volgen:

• Beroepsopleidende leerweg (bol). Bij deze leerweg ga je 5 dagen per week naar school en maakt in één of meer stages kennis met de praktijk. Duur: 3 jaar. Ongeveer 60% school en 40% beroepspraktijkvorming
• Beroepsbegeleidende leerweg (bbl). Kies je voor deze leerweg, dan werk en leer je tegelijk. Duur: 2 jaar. Ongeveer 20% school en 80% beroepspraktijkvorming.

Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat de keuze van leerweg niet in iedere regio of plaats in Nederland mogelijk is. Sommige instellingen hebben beide varianten, andere maar één van de twee.

Opleidingsonderdelen

De opleiding bestaat uit de volgende verplichte onderdelen

• Algemene professionaliteit
• Pedagogische begeleiding
• Begeleiding onderwijsprocessen
• Didactische ondersteuning
• Functioneren in de school

Toelatingseisen

• Vmbo (bol: theoretisch,gemengde of kaderberoepsgerichte leerweg, met voorkeur sector zorg en welzijn)
• Verworven kwalificaties (beoordeling toelatingscommissie)
• Overgangsbewijs 3-4 havo/vwo

Sommige scholen kunnen specifieke pakket- en niveau-eisen stellen.

Deze toelatingseisen zijn een richtlijn. Toelating is ook afhankelijk van de competenties en vaardigheden van de individuele leerling. Tevens kan dit per instelling en regio verschillen. De indeling en het programma van de opleiding kan ook per regio verschillen. Soms is een verkort traject mogelijk een half tot 1 jaar: het toptraject is o.a. mogelijk als je het diploma Pedagogisch Werker (niveau 3) hebt of werk hebt bij een erkend leerbedrijf of instelling (betaald of onbetaald).

Bij de bbl: werk & leertraject (duur: 2 jaar) kan toelating soms ook plaatsvinden als je werk hebt bij een erkend leerbedrijf of instelling (betaald of onbetaald).

Er zijn twee verschillende mogelijkheden. Hierboven is een beschrijving gegeven van een onderwijsassistent op de basisschool primair onderwijs of speciaal onderwijs. Maar er bestaat ook een opleiding tot Onderwijsassistent Voortgezet Onderwijs (Bve). Taken en competenties zijn vergelijkbaar, maar dan in relatie tot oudere kinderen en/of jong volwassenen.

Doorstroming

Met het diploma Onderwijsassistent kun je doorstromen naar het hbo: de pabo (soms kan je dan één jaar studieduurverkorting krijgen; het onderwijsprogramma wordt in samenspraak bepaald).

Lees verder

• Opleiding en beroep - Apothekersassistent
• Opleiding en beroep - Tandartsassistent
• Opleiding en beroep - Doktersassistent