Hoe bereken je de DL, DLE en leerachterstand van een kind?

Voor de leerkrachten die voor de klas staan, zijn de vele termen heel logisch. Voor een stagiaire/invalkracht of een ouder van een leerling van de school is het een groot spinnenweb met woorden. Wanneer je als stagiaire/invalkracht echter gaat werken, is het wel handig dat je een aantal woorden kent en bepaalde dingen weet uit te rekenen. Ook is het voor een ouder die naar een 10-minuten gesprek gaat, goed om het een en ander te weten. Zo zullen veel scholen proberen uit te leggen hoeveel voorsprong of achterstand jouw kind heeft. Dit leggen zij uit aan de hand van een percentage of het aantal maanden voorsprong/achterstand dat een kind heeft.

Bereken eerst de DL en DLE

Om een leerachterstand te bereken is het allereerst nodig om de DL en DLE van het kind te weten.

DL - Didactische Leeftijd

DL, ook wel Didactische Leeftijd geeft het aantal maanden weer dat een leerling aan onderwijs heeft gevolgd. Deze telling begint vanaf groep 3. Er wordt geteld vanaf nul maanden en na iedere maand, komt er dus één DL bij. Een schooljaar bestaat uit tien maanden en na één schooljaar, dus bijvoorbeeld eind groep 3, heeft een leerling een DL van tien. Een leerling die in eind groep 6 zit, heeft vier schooljaren en dus 40 maanden onderwijs gehad. Bij een leerling dat doubleert tellen de maanden gewoon mee en heeft hij/zij dus tien maanden meer dan de andere klasgenoten.

Er zijn echter twee uitzonderingen. Aangezien de telling vanaf groep 3 is, maakt het dus niets uit als een leerling in groep 2 is blijven zitten. Hij/zij begint in groep 3 ook gewoon bij nul. Ook eindigt een gedoubleerde in groep 8 gewoon met een DL van 60. Eigenlijk heeft hij/zij het gehele jaar in groep 8 een DL van 60 en komen er dus geen extra maanden bij.
Voorbeeld 1: Een kind in groep 6, heeft eind maart een DL van 10 + 10 + 10 + 7 = 37.
Voorbeeld 2: Een kind dat is blijven zitten in groep 4, heeft in zijn tweede jaar dat hij in groep 4 zit, 10 DL meer dan de andere kinderen en begint dus zijn nieuwe jaar in groep 4 met een DL van 20.

DLE - Didactische Leeftijds Equivalent

DLE is de afkorting voor het woord: Didactische Leeftijds Equivalent. Ruwe toetsscores van didactische toetsen worden via een scoringstabel omgezet in een DLE. De DLE geeft dan aan op welk niveau het kind op dat moment zit. De DLE scores kan je eigenlijk hetzelfde aflezen als de DL scores. Behaalt een kind een DLE score van 22 op een didactische toets, dan betekent dit dat hij het niveau heeft van een kind dat twee schooljaren en twee maanden onderwijs heeft gehad. Het kind heeft dan een niveau van een kind dat in oktober in groep 5 zit. De DLE score geeft dus aan hoeveel maanden onderwijs het kind met zijn score eigenlijk heeft gehad. Het kan dus zo zijn dat een kind in groep 6 zit, maar evengoed een score behaalt dat gelijk staat aan een kind uit groep 5. Hij/zij heeft dan een leerachterstand opgelopen. Daarnaast kan het ook andersom werken en kan een kind uit groep 3 ook het niveau hebben van een kind uit groep 5. Hij/zij heeft dan dus een leervoorsprong.

Voorbeeld: Jari zit in groep 7 en maakt in maart een begrijpend leestoets. Jari heeft op dat moment dus een DL van 57. Bij de toets haalt Jari een score van 17 woorden. Door in het DLE-boek te kijken, komt de leerkracht erachter dat dit gelijk staat aan een didactische leeftijdsequivalent van 47.

Berekening leerachterstand/leervoorsprong aan de hand van de DL en DLE

Aantal maanden/schooljaren achterstand

De leerachterstand kan gemakkelijk weergegeven worden met het aantal maanden dat een kind achterloopt. In het geval van de fictieve leerling Jari, kan het gemakkelijk worden berekend. Zoals hierboven staat uitgelegd heeft Jari een DL van 57. Zijn toetsscores geven een DLE van 47 aan. Het verschil tussen beide getallen geeft het aantal maanden voorsprong/achterstand van het kind weer. Jari heeft dus een achterstand van 10 DL. Aangezien iedere DL staat voor één maand onderwijs, heeft Jari dus een achterstand van tien maanden. Tien maanden staat ook wel gelijk aan één schooljaar. Jari loopt dus op zijn simpelst gezegd tien maanden achter. Normaal gesproken wordt dit echter niet zo aangegeven, maar staat er altijd een percentage bij.

Berekening percentage leerachterstand

Normaal gesproken wordt de leerachterstand aangegeven aan de hand van een percentage. Dit percentage wordt berekend aan de hand van de DL en DLE van die leerling. De leerachterstanden kunnen worden berekend met de volgende formule: (1 – (DLE/DL)) x 100= leerachterstand. Om weer terug te komen op Jari, Jari heeft een DL van 57 en een DLE van 47. Zijn leerachterstand wordt dan als volgt berekend: (1 – (47/57)) x 100= leerachterstand Jari. Belangrijk is het om te letten op hetgeen wat tussen de haakjes staat. Bereken daarom eerst 47/57. Doe vervolgens 1 min het antwoord wat uit 47/57 kwam en doe het getal daarna pas keer 100. Hieruit blijkt dan dat Jari een leerachterstand heeft van 17,5%.

Voordelen gebruik van DL en DLE bij het berekenen van de leerachterstand

Vele scholen maken gebruik van de DLE. Natuurlijk zijn er een aantal nadelen aan het werken met de DLE, maar er zijn ook grote voordelen.

Transparant

Het is vrij transparant. Bij alle vaardigheden is een score van bijvoorbeeld DLE 40 het niveau dat een kind heeft als hij aan het einde van groep 6 zit. Voor rekenen, taal en bijvoorbeeld spelling zal de score voor een kind dat het niveau heeft van een kind van eind groep 6, dus altijd 40 zijn. CITO werkt met verschillende scores, waardoor het lastiger te vergelijken is.

Goed vergelijkbaar

Vooruitgang/achteruitgang is goed te vergelijken. Je ziet het in maanden en je kunt daarom goed vergelijken of er een vooruitgang in zit of dat het achteruit gaat. CITO werkt met niveaugroepen A-B-C-D-E. Hierbij zijn de kinderen met niveau A heel sterk en de kinderen met niveau E zwak. Echter kan het zo zijn dat kinderen maanden lang niveau E hebben en dus eigenlijk geen vooruitgang laten zien. Je kan dan lastig vergelijken of diegene echt beter is geworden of dat het niveau nog meer is gedaald. Voor ouders is het gebruik van DLE ook veel duidelijker. Zij kunnen gemakkelijk zien hoeveel achterstand zijn/haar kind heeft en of het dus ook logisch is dat zijn/haar kind doubleert. Veel ouders denken bij de CITO scores dat een C gemiddeld is en dat een D ook gewoon nog redelijk is. Een C en D kunnen echter ook hele lage scores bevatten, waarbij het net tegen de grens van de D of E aanhangt.

Flexibel

De DLE toetsen kunnen bijna elke maand worden afgenomen. Dit is niet bij alle toetsmethodes het geval. Zo worden de CITO toetsen twee keer per jaar afgenomen en is het dus eigenlijk maar een momentopname en kan je het niveau niet vaak meten.