Leenstelsel/Studievoorschot: gevolgen afschaffing basisbeurs

Eerder waren het de langstudeerders die aan het kortste eind trokken met de gevreesde langstudeerboete. De aankomende veranderingen raken echter nog veel meer studenten. 'Kom niet aan mijn basisbeurs' luidde het protest (november 2014) tegen het afschaffen van de studiefinanciering. Tevergeefs, want sinds 20 januari 2015 is de komst van het nieuwe leenstelsel een feit. Er komt een einde aan de basisbeurs voor iedereen. Veel hbo- en wo-studenten kunnen per september 2015 dit geld gaan lenen om te kunnen studeren. Wie heeft dit besloten, en waarom? Wees voorbereid en lees de belangrijkste veranderingen voor jou als aankomende of huidige student.

De politieke partijen achter het nieuwe leenstelsel

Wat is er in het kort gebeurd? VVD en PvdA spraken in het regeerakkoord af de basisbeurs te vervangen voor een lening. Als minderheid in de Eerste Kamer hadden ze de steun nodig van D66 en Groenlinks. Beide partijen waren voor de invoering van een leenstelsel, maar niet zoals minister van Onderwijs, Jet Bussemaker (PvdA), het voorstelde. Groenlinks wilde een aanvullende beurs voor studenten uit minder draagkrachtige gezinnen en het behoud van de OV-studentenkaart. D66 verlangde dat het medezeggenschap in het hogeronderwijs zou worden verbeterd. Deze eisen zijn ingewilligd en na maandenlange onderhandelingen is het wetsvoorstel studievoorschot een feit.

Waarom basisbeurs afschaffen?

Het geld dat eerder naar de basisbeurs ging, belooft het kabinet te investeren in het verhogen van de kwaliteit van het hoger onderwijs. De Minister Bussemaker gaat ervan uit dat je later profijt hebt van de opleiding en je een hoger salaris zal verdienen dan anderen. Het afschaffen van de basisbeurs ziet hij als een bijdrage van hoger opgeleiden, die dankzij de medezeggenschap kunnen meedenken over de besteding van het geld.

Hogere studieschuld

Gevolg van het studievoorschot is dat veel studenten (meer) moeten gaan lenen. Volgens het ministerie van Onderwijs ligt de gemiddelde studieschuld al op € 15.000. Deze zou gemiddeld € 9.000 hoger uitvallen als studenten de afgeschafte basisbeurs zouden lenen. De verwachting is echter dat een verhoging van € 6.000 reëler is, omdat studenten de kosten zullen proberen te drukken door meer te gaan werken of omdat ouders een hogere bijdrage zullen geven.
Het Centraal Planbureau (CBP) heeft berekend dat thuiswonende studenten € 5.000 en uitwonende studenten zelfs € 13.000 mislopen met het nieuwe leenstelsel.

Wat is de nieuwe situatie per september 2015?

• Basisbeurs wordt studievoorschot (lening). Studenten kunnen per maand maximaal € 1.016,- lenen gedurende hun nominale studieduur + drie jaar. Daarmee vervalt het verschil tussen uitwonend en thuiswonend.
• Hogere aanvullende beurs. Studenten met minder draagkrachtige ouders (inkomsten < € 46.000,-) houden het recht op een aanvullende beurs. Deze wordt ruim € 100,- per maand hoger, met een maximum van € 365,- per maand.
• Geen bijverdiengrens meer. Na 1 september mag je onbeperkt bijverdienen.
• Kwijtschelding wegens medische omstandigheden krijgt maximum. Studenten behouden het recht op een jaar extra studiefinanciering, wanneer ze door medische omstandigheden studievertraging oplopen. De kwijtschelding wordt maximaal € 1.200,-, als het diploma binnen tien jaar wordt gehaald na de start van de studie.
• Vouchers voor bijscholing. Studenten die voor het eerst gaan studeren aan een hogeschool of universiteit tussen studiejaar 2015-2016 tot en met 2018-2019 krijgen een voucher van ongeveer € 2.000,-. Het tegoed kan vijf tot tien jaar na het halen van het diploma gebruikt worden.
• De OV-studentenkaart blijft. Je kan doordeweeks of in het weekend gratis reizen (daarbuiten 40 % korting) tijdens de nominale studieduur van je opleiding + één jaar uitloop.
• Langere afbetalingstermijn. De maximale afbetalingstermijn verschuift van vijftien naar vijfendertig jaar. In het geval van een handicap of chronische ziekte wordt € 1.200 kwijtgescholden na het behalen van het diploma.
• Studenten en docenten krijgen een instemmingsrecht. Op deze manier kunnen ze invloed uitoefenen op de uitgaven van de hogeschool of universiteit.

Gevolg studievoorschot voor huidige studenten

1. Je volgt een hbo- of wo-bachelor. In dat geval behoud je de (resterende) basisbeurs voor je bachelor.
2. Je volgt of begint je master voor 1 september 2015 (en vraagt de studiefinanciering voor de master voor 1 september 2015 aan): je situatie verandert niet en daarmee behoud je de basisbeurs voor de master.
3. Je switcht van opleiding of stopt met studeren. Als je verder wilt met je bachelor of master, behoud je de overgebleven maanden aan basisbeurs.

Voor alle huidige studenten geldt dat de ontvangen basisbeurs (prestatiebeurs) wordt omgezet in een gift, wanneer het diploma binnen tien jaar wordt behaald.

Gevolg studievoorschot aankomende studenten

Helaas, de basisbeurs valt weg voor zowel de studenten die na 1 september 2015 beginnen met een hbo- of wo-bacheloropleiding, als de studenten die na 1 september 2015 met een masteropleiding beginnen. Je valt onder de regels van het nieuwe leenstelsel.

Welke regels gelden voor het afbetalen van je lening?

1. Wanneer je alleen hebt geleend onder de oude voorwaarde (voor 1 september 2015), dan mag je nog steeds maximaal vijftien jaar doen over het terugbetalen van je studieschuld.
2. Heb je zowel onder de oude als nieuwe voorwaarde geleend, dan heb je de keuze. Je mag je opgebouwde studieschuld binnen vijftien of vijfendertig jaar terugbetalen.
3. Begin je met lenen na 1 september 2015 onder de nieuwe voorwaarden, dan moet je de studieschuld binnen vijfendertig jaar hebben terugbetaald. Aangezien de kans groot is dat je hogere schulden zult krijgen met de nieuwe voorwaarden, krijg je meer tijd om dit terug te betalen.

Nieuwe leningvoorwaarden na 1 september 2015

Onder de nieuwe voorwaarden mag je dus vijfendertig jaar (in plaats van vijftien) doen over het terugbetalen van je studieschuld. Je begint met terugbetalen twee jaar nadat je bent afgestudeerd (of eerder indien gewenst). Ook met een minimuminkomen (€ 1.485 boven de 23 jaar) start je met aflossen, eerder lag het minimum lager (bijstandsniveau van € 948,18). De maandelijkse terugbetaling zal maximaal 4 % (in plaats van 12 %) van je inkomen bedragen. In de aflosperiode mag je gebruik maken van vijf jaren waarin je niet hoeft af te lossen (maar waarin de rente wel doorloopt).

Nog onduidelijkheden? Bekijk anders de veelgestelde vragen of doe de test op DUO.