Dyslexie, dyscalculie, analfabetisme en laaggeletterdheid

Dyslexie, dyscalculie, analfabetisme en laaggeletterdheid Iedereen maakt wel eens één of meer schrijffouten. Dat is normaal en helemaal niet erg. En dan hebben we het nog niet eens over de d en dt. Dit wordt door veel Nederlanders fout gedaan. Kinderen gaan naar school om alles met betrekking tot het schrijven te leren. Maar wat als een iemand op latere leeftijd nog steeds moeite heeft met schrijven en/of lezen? Of sterker nog, helemaal niet kan schrijven of lezen?

Inhoud


Dyslexie

Je ogen registreren de letters en woorden wel, maar daar houdt het ook wel mee op. Het is een warboel aan letters, maar hoe ze op de juiste plek moeten komen, is een raadsel. Je vraagt je af met welke letters je een woordje eigenlijks schrijft. Of, hoe moet de letter p nu geschreven worden? Is het p, of zit het stokje aan de rechterkant van het rondje? Je weet het gewoon niet. Nu denkt men misschien dat dit te maken heeft met intelligentie, maar dat heeft er niets mee te maken. Er is namelijk sprake van dyslexie en dat heeft nu juist absoluut niets te maken met intelligentie.

Hersenaandoening

Vroeger werd er over woordblindheid gesproken als iemand moeite had met het begrijpen van letters en woorden, maar dat is achterhaald. Woordblindheid zou aangeven dat de ogen moeite hebben met het lezen van die letters, maar dat is niet het geval. Je ogen zien een bepaalde code en je hersenen zetten dit om naar de juiste tekst. Bij iemand met dyslexie is dit lastig. Dyslexie is namelijk een hersenaandoening. Volgens wetenschappers wordt dyslexie veroorzaakt door een kleine afwijking in het natuurlijk taalsysteem in de linker hersenhelft. Hierdoor is het moeilijker voor dyslectici (mensen die dyslectisch zijn) om de koppelingen te leren tussen de gesproken en gelezen taal.

Betekenis

Dyslexie betekent letterlijk niet kunnen lezen. Het is afgeleid van de Griekse woorden dys = niet goed functioneren, beperkt, en lexis = taal of woorden.

Erfelijk

Dyslexie is in grote mate erfelijk. Personen met dyslexie hebben een grotere kans dat hun kind ook dyslectisch is.
  • Ongeveer 23-65% van de kinderen die een dyslectische ouder heeft, is zelf dyslectisch.
  • De kans dat broertjes en zusjes van iemand met dyslexie zelf dyslectisch is, ligt rond de 40%.
  • 60% van de dyslectische kinderen, heeft een ouder die zelf dyslectisch is.

Maar het kan natuurlijk ook voorkomen dat een kind dyslexie heeft, terwijl het niet in de familie voorkomt.

School

Er stromen jaarlijks ongeveer 200.000 leerplichtige kinderen het onderwijs in. Hiervan zijn minstens 7.200 kinderen die ernstige dyslexie hebben en hiervoor professionele begeleiding nodig hebben. Dyslexie is de meest voorkomende leerstoornis en zegt absoluut niets over de intelligentie. Het komt zowel voor bij normale als hoge intelligentie. Zelfs Einstein was dyslectisch!

Verstrekkende gevolgen

Doordat dyslexie op school niet altijd wordt herkend, kan dit verstrekkende gevolgen hebben voor de dyslectische kinderen zelf, maar ook voor de ouders en het onderwijzend personeel. Kinderen blijven qua schoolprestaties achter ten opzichte van leeftijdsgenootjes die niet-dyslectisch zijn. Hun niveau is lager dan er eigenlijk van hen wordt verwacht, terwijl ze juist wel willen, maar het niet kunnen. Soms gebeurt het zelfs dat iemand in het voorgezet onderwijs vroegtijdig school verlaat. Als dyslexie eerder was erkend, was die persoon gebaat geweest met hulp en had hij/zij school vermoedelijk wel gewoon afgemaakt. Want dat je ondanks dyslexie heel veel kunt bereiken, hebben de onderstaande personen wel bewezen.

Beroemdheden met dyslexie

Ook onder beroemdheden komt dyslexie voor. Wist je dat Hans Cristian Andersen - bekend van de sprookjes - ook dyslectisch was? Hieronder volgt een kleine opsomming van meerdere beroemdheden met dyslexie.
  • Acteur: Tom Cruise, Whoopi Goldberg, Will Smith, Harrison Ford, Robin Williams
  • Architect: Jorn Utzon (architect van het Sydney Opera House)
  • Componist: Mozart, Beethoven
  • Filmproducent: Walt Disney, Steven Spielberg
  • Muzikant: John Lennon
  • President: George Washington, John F. Kennedy
  • Schilder: Leonardo da Vinci, Pablo Picasso
  • Schrijver: Agatha Cristie, Jacques Vriens
  • Uitvinder: Albert Einstein, Thomas Edison, Charles Darwin

Geen behandeling of therapie

Als je dyslexie hebt, zul je dit je hele leven blijven houden. Er is tot nu toe namelijk geen behandeling of therapie voor. Met goede hulp en begeleiding kom je heel ver. In een zorgplan is namelijk schoolbegeleiding geregeld, dit kan wel per school verschillen. In het voortgezet onderwijs blijken een bepaald percentage van de eindexamenkandidaten een dyslexieverklaring te hebben. Namelijk 19% van het VMBO, 10% van de Havo en 5% van de VWO. Deze cijfers komen uit een in 2010 uitgevoerd quick-scan onderzoek.

Weetjes
  • 4 % van de Nederlanders is dyslectisch
  • komt vaker voor bij jongens dan bij meisjes
  • dyslectici maken dezelfde fouten als niet-dyslectici, alleen veel meer
  • komt zowel voor bij kinderen als bij volwassenen
  • dyslexie komt in alle talen voor, dus in alfabetische schriften en logografische schriften

Dyscalculie

Een andere leerstoornis die ook voorkomt is dyscalculie. Dyscalculie is afgeleid van het Griekse woord dys = slecht en calculie, dat weer komt van het Latijnse woord calculare = rekenen. Eigenlijk betekent het dus dat iemand slecht kan rekenen. Dit is een leerstoornis op het gebied van rekenen en ruimtelijk inzicht. De ogen zien de symbolen wel, maar de hersenen kunnen dit niet omzetten naar cijfers en/of getallen. Men kan geen cijfers en getallen lezen of juist opschrijven, men plaatst de cijfers en getallen op de verkeerde plek of men beheerst de rekenregels niet.

Wanneer sprake van dyscalculie

Er is sprake van dyscalculie als er een behoorlijke achterstand in rekenen is, terwijl er geen problemen zijn met andere leervakken. Er wordt dan ook wel gesproken over dat de rekenuitval niet in overeenstemming is met de totale intelligentie. Deze leerstoornis kan voorkomen bij iemand met een hoog of laag IQ. Het kan komen door een hersenbeschadiging, maar het kan ook erfelijk zijn. Dyscalculie gaat niet over, maar met verschillende oefeningen kan het wel verbeterd worden.

Andere problemen

Vaak heeft iemand waarbij sprake is van dyscalculie ook nog andere "problemen". Deze "problemen" kunnen onder andere bestaan uit:
  • problemen met het kortetermijngeheugen
  • moeite met klokkijken of het lezen van recepten
  • gebrek aan of een zwak (ruimtelijk) inzicht.
  • een hekel aan spelletjes waarbij strategie erg belangrijk is
  • afkeer van rekenen
  • problemen met tellen
  • moeite met het begrijpen van de basis van de rekenkunde

Weetjes
  • ongeveer 2-4% van alle kinderen heeft dit
  • komt zowel voor bij jongens als bij meisjes
  • is erfelijk
  • er is een samenhang tussen dyscalculie en dyslexie
  • komt bijna net zo vaak voor als dyslexie
  • komt vaker voor bij kinderen met een laag geboortegewicht, vroeggeboorte of alcoholgebruik van de moeder tijdens de zwangerschap
  • naast dyscalculie is er vaak ook sprake van een andere stoornis (comorbiditeit)

Hierbij valt te denken aan: taalstoornis, geheugenstoornis of een aandachtsstoornis zoals bijvoorbeeld ADHD.

Analfabetisme en laaggeletterdheid

Analfabeten en laaggeletterden hebben moeite om in het dagelijkse leven goed te kunnen functioneren. Zij kunnen bijvoorbeeld zelf de bijsluiters van medicijnen niet lezen of formulieren invullen. Maar als je moeite hebt of helemaal niet kunt lezen of schrijven, hoef je hier niet mee rond te blijven lopen. Er zijn namelijk diverse cursussen om het alsnog onder de knie te krijgen.

Analfabetisme

Er is sprake van analfabetisme als iemand helemaal niet kan lezen en schrijven. Dit komt voor bij ongeveer 250.000 mensen in Nederland (anno 2019).

Laaggeletterdheid

Van laaggeletterdheid is sprake als iemand te veel moeite heeft met het lezen en schrijven. Laaggeletterdheid komt bij 1,1 miljoen Nederlanders tussen de 16 en 65 jaar voor. Dat komt neer op 1 op de 9 Nederlanders (anno 2019). Laaggeletterdheid komt niet specifiek in een bepaald deel van de bevolking voor. Zowel mannen als vrouwen, ouderen of jongeren, werkenden of niet-werkenden kunnen laaggeletterd zijn.

Percentages:
  • 42,3 % van de mensen die de basisschool niet hebben voltooid
  • 16,2 % procent van de werklozen
  • 9 % procent van de beroepsbevolking
  • 5 % van de jongeren tussen de 16 en 24 jaar
  • 21,5 % van de mensen tussen 55 en 65 jaar
© 2015 - 2024 Ottergraafjes, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Analfabetisme en dyslexie en maatschappelijke belemmeringenAnalfabetisme en dyslexie en maatschappelijke belemmeringenEen analfabeet is iemand die niet kan lezen en schrijven. Maar zoals bij veel vaardigheden zijn er gradaties in het kunn…
Analfabetisme in NederlandAnalfabetisme in NederlandDe meeste mensen in ons land hebben goed leren lezen en schrijven. Er is echter een groep die dat niet kan, of daar heel…
Wat zijn dyslexie en dyscalculie?Wat zijn dyslexie en dyscalculie?Dyslexie en dyscalculie zijn beide stoornissen die het leerproces vertragen en vaak al op de basisschool aan het licht k…
Dyslexie symptomenDyslexie symptomenHoewel er steeds meer bewijzen worden gevonden van erfelijke en niet-erfelijke oorzaken van dyslexie. Voor ouders is het…

Leenstelsel/Studievoorschot: gevolgen afschaffing basisbeursLeenstelsel/Studievoorschot: gevolgen afschaffing basisbeursEerder waren het de langstudeerders die aan het kortste eind trokken met de gevreesde langstudeerboete. De aankomende ve…
Ontstaan van het onderwijsbestel- de rol van de overheidOntstaan van het onderwijsbestel- de rol van de overheidNederland heeft een vrij uniek onderwijsbestel: waar in de meeste landen de staat alleen voor openbaar onderwijs betaalt…
Bronnen en referenties
  • https://www.hersenstichting.nl/alles-over-hersenen/hersenaandoeningen/dyslexie
  • http://www.dyslexie.nl/
  • http://www.dyslexiewegwijzer.nl/cms/
  • http://masterplandyslexie.nl/public/files/documenten/Begeleiding_dyslectische_leerlingen_in_het_voortgezet_onderwijs.pdf
  • http://www.dyscalculie.org/
  • https://www.hr-kiosk.nl/hoofdstuk/arbeid/analfabetisme-en-laaggeletterdheid
Ottergraafjes (212 artikelen)
Laatste update: 21-09-2019
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Onderwijs
Bronnen en referenties: 6
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.