Hoogbegaafde kinderen; soms mis je het signaal?

(Hoog)begaafde kinderen laten vaak helemaal niet zien op school dat ze een hoge intelligentie hebben. Ze presteren zelfs onder de maat, willen niet werken en vormen zo een lastige groep op school waar juffen en meesters de grip op verliezen. Hoe komt dat?

Valkuilen

Een meisje in groep 3 wil niet werken en geeft thuis aan dat ze weer graag naar groep 2 wil, omdat ze weer alleen wil spelen. Er wordt getwijfeld aan haar intelligentie. Maar één en één is in dit geval geen twee! Kinderen kunnen wel degelijk begaafd of zelfs hoogbegaafd zijn en je ziet het niet aan de resultaten. Je mist dus als leerkracht ergens het signaal.

Herkennen van (hoog)begaafdheid

Is de prestatie op papier de enige manier om (hoog)begaafheid te zien? Met andere woorden: je kunt het ontdekken aan wat er gescoord wordt? En verder wellicht aan de mate van leergierigheid.? Het antwoord is nee. Er zijn ten minste twee invalshoeken die aan de orde zijn: in de eerste plaats past het kind zich vliegensvlug aan, aan het gemiddelde van zijn of haar klas. Een uitzondering zijn is van nature eng voor een kind. De mogelijkheid dat je uit de toon valt, mogelijk gepest gaat worden, is dermate groot dat een kind doorheeft wat de norm is.
Zo zijn er (hoog)begaafde kinderen die ineens in groep 3 thuis krom gaan praten. 'Dat heb ik gekoopt mama' hoor je dan zeggen. De ouder valt van zijn stoel van verbazing, want zoonlief sprak al voor zijn tweede jaar dat hij iets gekocht had. Op school kan het zich vertalen dat een kind fouten gaat maken in welke vorm dan ook; dictee, rekenrijtjes, waar je eerst zag dat hij of zij het beheerste. Maar anderen maken ook fouten, dus dat is de norm.
In de tweede plaats zijn er kinderen met een grote faalangst. Ondanks hun intelligentie willen ze dat wat moet in één keer kunnen beheersen.
Dat maakt hun angstig en belemmert het leren enorm. De lat ligt hoog, zo niet heel hoog. dat kan resulteren in het ontwijken van opdrachten en het verlangen naar de ongecompliceerdheid van spelen.

De innerlijke wereld van (hoog)begaafde kinderen

De potentie van deze kinderen vertaalt zich vaak door een enorme woordenschat, die al heel jong wordt ingezet. Ze zijn al heel vroeg in staat om een gesprek te voeren, kunnen vooruit kijken, maar ook terug, zien consequenties, leggen verbanden en onthouden werkelijk alles. Ze hebben een rijke innerlijke wereld. Maar komt dat er uit op school? Is daar aandacht voor of wordt er een oordeel over uitgesproken: wijsneus, eigenwijs. Laat maar eens zien wat je kan!
Deze kinderen leven eigenlijk in een hele andere wereld, maar voelen haarscherp aan of ze ermee naar buiten kunnen komen.

Begrip

Elk kind wil serieus genomen worden. Een (hoog)begaafd kind wil dat ook. Maar in zijn of haar eigenheid gezien worden is een grotere wens. En dit kind heeft als geen ander een eigen-wijs zijn. Mag het deze wijsheid laten zien en horen? Zonder schouder ophalen en oordeel?
Maar hoe moet je dat nou vertalen in de klas, waar het cognitieve werk centraal staat en de juf of meester vooral bezig is met werken volgens de eisen van de Inspectie? Hoe sluit je aan, hoe kijk je en hoe interpreteer je gedrag?

Contact

De sleutel kon wel eens contact zijn. Aansluiten bij de beleving die zich laat zien in de uitspraken die het kind doet, de onderwerpen die het in de kring aansnijdt, de keuzes die een kind maakt om een heel ander onderwerp te nemen bij een spreekbeurt. Maar vooral praten met een kind over hoe hij naar zijn werk kijkt. Vragen: hoe kan ik jou helpen om meer uit je werk te halen en vooral laten merken dat je ziet dat er een wereld achter hem zit, die veel meer vermoedt. Hem prijzen als hij of zij ergens veel van weet, opdrachten geven om iets op te zoeken op de computer, omdat je weet dat hij of zij dat uitstekend kan. Maar ook zijn of haar faalangst zien. Kleine stapjes aanbieden, positief stimuleren, waarderen wat er wel gebeurt, aanmoedigen.

Ik mag er zijn

Vanuit je hart kijken naar kinderen. Zien dat elk kind in zichzelf gelooft om wie het is. Wijsheid niet alleen maar koppelen aan schoolresultaten,
maar ook aan het zijn van een kind. Elk kind, elk mens is uniek. Wie je ook bent: je mag er zijn!