Communicatie binnen het huwelijk vraagt veel aandacht

Dat communicatie belangrijk is en een goede communicatie niet overschat kan worden weten we wel. Zeker in het huwelijk is dit essentieel en er bestaat altijd het gevaar voor misverstanden, omdat we vaak uitgaan van onuitgesproken veronderstellingen en verwachtingen. Bovendien hebben we te maken met verschillende manieren van communiceren en emotioneel reageren tussen man en vrouw. En natuurlijk is het in een huwelijk nog belangrijker dat we elkaar begrijpen, we hebben er tenslotte voor gekozen om met elkaar samen te leven. Als er kinderen in het spel zijn is de noodzaak van een goede communicatie nog groter.

Vermoeden van onschuld

Als we het al eens zijn over het belang van gunstig over anderen denken, dan is het vooral voor ouders van belang zich tegenover elkaar en hun kinderen constructief te gedragen. Het is altijd goed in eerste instantie uit te gaan van een 'vermoeden van onschuld'. Je kunt bijvoorbeeld tegen jezelf zeggen: Ondanks zijn gedrag, zijn kwetsende woorden, weet ik dat hij het niet zo heeft bedoeld. Of: Het verbaast me niet dat hij het vergeten is; hij heeft zoveel aan zijn hoofd! Of: Dat hij laat is, komt zeker doordat hij opgehouden werd in het verkeer. Als algemene regel kan men aanhouden: De ander kwetst niet expres. Deze open houding maakt het mogelijk om potentieel negatieve omstandigheden op een rustige en constructieve manier te bekijken. De geïrriteerde echtgeno(o)t(e) ziet in dat er eerder sprake is van onhandigheid of nonchalance dan van kwade wil. Zij/hij ziet geen opzet in zijn handelen. Dit vergemakkelijkt het zonder bitterheid problemen uit te spreken en voorkomt dat men zich tegenover elkaar opstelt.

Schadelijk

Negatieve gedachten als: Hij denkt nooit aan mij, mijn zaken interesseren hem niet, hij wil alleen maar de baas spelen, kun je beter zo snel mogelijk verwerpen. Het is schadelijk voor de relatie om de ander voor elke irritatie verantwoordelijk te stellen. Ook ‘humor’ is hier geen oplossing, aangezien ironie en sarcasme direct ontmaskerd worden en het vertrouwen beschadigen. En iets wat stuk is laat zich nu eenmaal niet gemakkelijk lijmen.

Opletten met valse verwachtingen

Een valse verwachting betreft zowel bepaald gedrag, als attenties die de een van de ander verwacht zonder dat dit uitgesproken is. Soms is deze verwachting in gang gezet door invloeden van cultureel bepaalde modellen of reclames, zoals de man die voor zijn vrouw een bloemetje meeneemt als uiting van zijn liefde voor haar en de vrouw die ’s avonds thuis blijft terwijl hij zakelijke afspraken heeft. Het is belangrijk deze valse verwachtingen te ontsluieren omwille van hun negatieve effect als ze niet uitkomen; wat vaak gebeurt.

Verschillende manieren van communiceren en emotioneel reageren

De meest voorkomende problemen:

Het stellen van vragen

Vrouwen doen dit over het algemeen vaker dan mannen om het gesprek gaande te houden en om de eigen betrokkenheid te tonen. Mannen stellen eerder vragen om bepaalde informatie te krijgen. Soms is de man vergeefs bezig problemen van zijn vrouw op te lossen, terwijl zij ‘alleen maar’ behoefte heeft aan begrip en erkenning.

De manier om een gesprek gaande te houden

Als veel mannen hun zegje gedaan hebben, gaan ze over tot de orde van de dag. Vrouwen leggen vaker graag dwarsverbanden, ze hoppen met gemak van onderwerp naar onderwerp. Een gesprek is voor hen een manier om zich goed te voelen bij en met de ander … tot ze tot de onaangename verrassing komen dat hun man al lang afgehaakt is omdat voor hem het thema was afgerond.

De details in de bespreking van de onderwerpen

De meeste vrouwen vinden het fijn om de eigen gedachten en emoties tot in detail te ontleden. De meeste mannen voelen zich meer op zijn gemak in gesprekken over politiek, economie, sport, enz. Als zo'n man zich niet bewust is van dit verschil, kan hij ongeduldig worden bij het aanhoren van zoveel ‘geklets’ terwijl de vrouw hem afstandelijkheid verwijt.

Het doel van communicatie

Veel vrouwen hebben de behoefte om ervaringen maar ook gedachten en emoties met hun man te delen. Van haar kant is dit een teken van vertrouwen; zij zoekt aandacht, steun, rust en stabiliteit. Hij kan dit echter interpreteren als een oplossing of advies bij problemen. Naarmate een bepaald onderwerp zich vaker en gedetailleerder voordoet, maakt hij zich meer zorgen en voelt hij zich tekortschieten, omdat het hem niet lukt de zorgen van zijn vrouw op te lossen of zelfs maar te verlichten.

Misverstanden

Bij onderling gebrek aan begrip zullen de misverstanden groeien. Vrouwen die de negatieve aspecten overdrijven en op storende details hameren (soms zonder het te beseffen) zijn tenslotte geneigd hun man al het oud zeer in één keer voor de voeten te gooien. Als mannen op een conflict met stilzwijgen reageren en zich terugtrekken, betekent dat niet per se dat het hen niet bezighoudt en dat ze niets zullen ondernemen. Ze beseffen vaak niet dat het helpt om hun vrouw te laten weten dat ze gehoord wordt, waardoor zij denkt dat het hem koud laat. Als deze tendens zich voortzet, bestaat het gevaar dat de karakters zich ten opzichte van elkaar verscherpen en dat afstandelijkheid groeit. Wanneer de ander zijn emoties niet toont of zich niet gedraagt zoals de een had gehoopt of verwacht, hoeft dit geen teken te zijn van desinteresse of onwil, maar van onkunde en onhandigheid.

Misverstanden over oprechtheid

Er zijn twee misvattingen over oprechtheid binnen het huwelijk:

Een verkeerde opvatting over integriteit

Als deze tot in extremis wordt doorgevoerd, leidt dat tot het idee-fixe elkaar absoluut alles te moeten vertellen. Niet uit belangstelling, maar omdat eerlijkheid boven liefde wordt geplaatst, daarbij vergetend dat de waarheid wordt bewaard in liefde (Ef. 4,15). Het is onmogelijk letterlijk alles te vertellen, je moet daarin een evenwicht vinden en selecteren. Daarnaast is er het innerlijke domein dat niet mee te delen is (zoals de relatie met God). Ook beproevingen en verleidingen – die ons allemaal overkomen –, kan ieder beter voor zichzelf houden; het getuigt amper van fijngevoeligheid tegenover de ander en heeft eerder een averechtse uitwerking.

Een misleidende emotionele ‘oprechtheid’

Sommige mensen denken dat ze eerlijk zijn als ze alles wat in ze opkomt ook uitspreken, zelfs al zijn ze op dat moment woedend en hebben ze zichzelf niet onder controle. Dit misverstand veroorzaakt veel problemen. Wat onder invloed van een gemoedstoestand wordt gezegd, is slechts een momentopname en komt niet altijd overeen met de feitelijke overtuiging die iemand heeft als hij/zij weer rustig alles op een rijtje heeft gezet. In woede of uit gekwetstheid kunnen mensen op hun beurt de ander pijn doen. Daarom is het beter een time out te nemen, de zaken rustig te overwegen en dan pas te bespreken.

De mythe van de spontaniteit

Mensen denken vaak dat spontaniteit op zichzelf authentiek en dus goed is. Buiten het huwelijk houdt men regels van hoffelijkheid en fijngevoeligheid in acht …, die men binnen het huwelijk opeens niet meer van toepassing of zelfs overdreven vindt. Met als gevolg dat spontaniteit ontaardt in het botvieren van de eigen grillen of het vergeten van de manieren. Spontane voorkomendheid kan echter wel degelijk aangeleerd worden, al klinkt het tegenstrijdig. Er zijn mannen die niet accepteren dat ze kunnen leren complimentjes te geven, of moeders die vinden dat ze hun kinderen geen dankbaarheid kunnen aanleren, omdat dit spontaan uit het kind zelf moet komen. Intussen is het voor hen niet te moeilijk om te leren golfen of schilderen, iets wat toch beslist meer moeite kost …

Daad van de wil

Anderen beweren dat ze niet in staat zijn kleine gewoontes te veranderen die het samenleven bemoeilijken: achter de krant verdwijnen zodra je thuiskomt, er niet aan denken op tijd de was gedaan te hebben, geen belang stellen in het werk van de ander. Terwijl er bijna gedachteloos overgestapt wordt van analoge naar digitale tv. Dan blijkt dat het best mogelijk is om kleine gewoontes af of juist aan te leren. Op tijd opstaan, een begroeting bij thuiskomst, waardering tonen voor de kookkunst, interesse tonen in het werk … Het gaat hierbij om opvoeding in de liefde, een vastberaden liefde, een daad van de wil. Het is simpel: Hoe voel je je als je de krant leest terwijl je vrouw aan het werk is en de kinderen de boel op stelten zetten? Ben je steeds bezig of kun je ook even gezellig naast je man gaan zitten en samen de dag bespreken?

Gemakzucht

Lusteloosheid in de liefde is een teken van sleur. Dit gedrag van beide echtgenoten is geen bewuste keuze, maar het gevolg van gemakzucht die niet door liefde wordt gecorrigeerd. Vaak is dit gedrag er met de jaren ingeslopen. Uit luiheid of uit egoïsme. De eerste stap op de weg terug is een eerlijk zelfonderzoek. Daarna is het voldoende een voornemen te maken en bereid te zijn naar elkaar terug te groeien, oftewel elkaar opnieuw te beminnen.

Boosheid leren rationaliseren
Boosheid heeft meestal nare gevolgen, niet alleen voor de persoon in kwestie maar ook voor zijn omgeving, daarbij is sprake van een lineair verloop:

1. je voelt je gekwetst
2. je wordt boos
3. je wilt je revancheren
4. je voert het uit

Wees ervan overtuigd (niet iedereen is dat), dat er niets positiefs is aan ruzies in het huwelijk. Een ruzie kan weliswaar uitlopen op verzoening – de relatie kan daardoor sterker worden –, en soms kan het lijken alsof er (weer) iets nieuws uit het hoopje as opbloeit …, maar op zich is dit niet de weg om een huwelijk op te bouwen.

Om ruzies te overwinnen is het handig te weten hoe het werkt

ad 1) Baas over eigen gevoelens

Voorkomen dat je je beledigd of gekwetst voelt is slechts weggelegd voor vergevorderden, een bescheiden controle hebben over primaire gevoelens is echter voor iedereen mogelijk. Vooral als je een belediging of kwetsing kunt zien in relatie tot jouw (over)gevoeligheid en niet per definitie ervan uit gaat dat de ander het expres deed. Zelfs als dat wel zo was ben jij nog altijd baas over je eigen gevoelens (of niet?)! Wie regelmatig een gevoeligheid weet te overwinnen (Vanaf nu zal ik me niet meer storen aan die irritante gewoonte van hem; van nu af aan zal ik me niet ergeren aan haar geklets) zal zien dat er best mee te leven valt en dat de vreugde in het gezin in korte tijd groeit.

ad 2) Houd het probleem bij jezelf

Als iemand niet meer toelaat dat hij zich gekwetst voelt, voelt hij ook geen boosheid meer. En als dat toch gebeurt? Laat het maar komen, en probeer het te begrijpen: Waarom ben ik boos? Waarom maakt me dat zo kwaad? Welke omstandigheden zetten me onder druk? Het is de moeite waard zich dit af te vragen, zo houd je het probleem bij jezelf. Wie eerlijk is, ontdekt meestal dat de werkelijke oorzaak van de woede feitelijk tot zichzelf terug te herleiden is (verwachtingen, veronderstellingen, beperkingen, stress, onvrede, etc.) dan tot de ander.

ad 3) Revanche!

De experts adviseren eensgezind: Tel tot honderd, en nog eens, en nog tien erbij …, oftewel: bezint eer ge begint, want met revanche nemen, veroorzaak je blijvende schade.

ad 4) Karaktervorming

De beproeving kan ons zo overvallen dat we ervan overtuigd zijn onze persoonlijkheid te verliezen als we irritaties en spontane neigingen onderdrukken, dat is immers onnatuurlijk?! Het tegendeel is waar. Karaktervorming en ontwikkeling van de persoonlijkheid bestaan juist uit het zich kunnen beheersen uit liefde voor God en de ander. Wie zichzelf in de hand heeft, heeft karakter. Wie slaaf is van zijn emoties en temperament is niet vrij. Bovendien is het gedrag dat spontaan opwelt vaak grof en allesbehalve genuanceerd of tactvol. Een gebroken vaas laat zich misschien lijmen, maar de barsten blijven altijd zichtbaar.

Lees verder

• Het huwelijk: onbaatzuchtige liefde in een unieke eenheid