Falen: omgaan met het gevoel van mislukking

Falen. Ofwel: een taak niet tot een succesvolle afronding brengen, of een doel dat u zichzelf stelde - of een ander aan u - niet halen. Falen is een beetje als een verkoudheid: we lopen er liever met een boog omheen zodat we niet 'besmet' raken. Van de buitenwereld komen al snel reacties als "Kop op, morgen beter." Maar achter falen, of liever het gevoel gefaald te hebben, gaan diepe emoties schuil waar u mee moet leren omgaan. Falen roept gevoelens op die kunnen lijken op regelrechte rouw. Te veel nadruk ligt op het weer in actie komen na het falen. Acceptatie en op adem komen hebben ook hun plaats. Dat bewijst zelfs onderzoek. "Maak van een mislukking een kans," , "Mislukken is een opstapje naar succes," en zo zijn er nog veel meer uitdrukkingen die bedoeld zijn om mislukking te relativeren. Maar mogen we dan niet even de tijd nemen om onze wonden te likken, onze gevoelens te doorleven en uit te rusten van wat er gebeurd is? Ja, ondanks de schone schijn van opgewekte adviezen, mogen we dat wel. Sterker nog, we moeten het. Een eerste handvat voor het omgaan met falen is, dat we onszelf eerst en vooral toestaan om de gevoelens te ervaren die zijn ontstaan.

Falen is een beetje rouwen

En die gevoelens liegen er vaak niet om. Falen kan leiden tot gevoelens als vervreemding, verdriet, woede, zelfveroordeling, afkeer en zelfs depressie. Afhankelijk van de vraag hoe belangrijk een doel voor u was, kan falen gelijksoortige gevoelens oproepen als rouwen. Logisch, alleen al omdat we iets zijn verloren. Er was een doel waarop we onze zinnen hadden gezet, of een doel dat anderen ons gesteld hadden en dat nu buiten beeld raakt. We stellen dus onszelf en mogelijk anderen teleur. Maar ook moeten we iets onder ogen zien dat we in onze succes-gerichte maatschappij liever onderschoffelen onder succesverhalen: mislukkingen horen erbij. We zijn kwetsbare, feilbare mensen en we hebben de uitkomst niet altijd zelf in handen ongeacht wat boeken over succes en positief denken ons proberen voor te spiegelen. Als het om falen gaat, leven we in een sprookje van ontkenning waar falen geen plek in heeft. Maar net als de heks in het sprookje Sneeuwwitje, steekt het ongewilde kwaad in elk leven de kop op.

Is falen wel zo erg?

Dat betekent dat falen veel meer is dan 'vallen en opstaan.' In een cultuur die voor falen weinig plaats maakt, geeft falen het gevoel dat er iets mis is met ons. Omdat falen zo zorgvuldig wordt toegedekt en hooguit in beeld komt verpakt in succesverhalen ('Zakenman werd ontslagen en richtte miljoenenbedrijf op') komen we falen in onze omgeving nauwelijks tegen. We hangen liever het bord van de schone schijn op. Falen is niet falen, nee, we springen energiek overeind na het vallen en springen des te hoger! Paradoxaal genoeg, wordt falen daardoor een extra zware last. Waarom zouden wij in staat zijn om een enorm succesverhaal te laten ontstaan vanuit het verminderde zelfvertrouwen, die nare grijze bril op het leven en de verminderde geestelijke en lichamelijke energie die allemaal met falen samen kunnen gaan? Nou, dit is het goede nieuws: het hoeft ook niet.

Even rustig blijven liggen

Wie na een ongeluk snel overeind wil komen, krijgt vaak het advies even rustig te blijven liggen tot er zekerheid is dat er niets misgaat bij een abrupt opstaan. Blijf bij een ervaring van falen gerust ook even liggen. Psychisch, dan. Het blijkt volgens deskundigen dat degenen die falen het beste een plekje geven, steevast beginnen door de gevoelens die bij het falen ontstaan niet weg te drukken via een koortsachtige gang naar een nieuw doel. Falen een plekje geven lukt het beste door de bijkomende gevoelens te beleven. Probeer niet krampachtig om positief te doen, kruip gerust even in uw schulp en laat het toe. Besef dat zelfs de hevigste gevoelens van woede, verdriet of zelfveroordeling mogelijk zijn bij een akelige situatie van falen. Een van de adviezen rondom falen is wel, om de periode van 'rouw' te beperken. Verwerken moet niet ontaarden in zwelgen. De vuistregel is, dat u na vierentwintig uur toelaten van wat zich in u roert, probeert om u weer te concentreren op wat u wél kunt en wilt. Natuurlijk met oog voor wat de huidige situatie toelaat: inclusief uw energie, inclusief de kansen die de omgeving op dit moment biedt. Dit 'herijken' hoeft niet prompt te lukken, maar zie het als het luchten van een stevig van rook doortrokken kamer. De negativiteit ofwel de 'rook' verdwijnt niet meteen evenmin als de sporen ervan - maar elke zucht van een frisse bries helpt.

En dan overeind komen

Vergeet de blije verhalen over de sprong van falen naar succes. U hoeft helemaal uw waarde niet te bewijzen door twee keer zo veel te presteren! Terugkomen na het falen is eigenlijk gewoon, in staat zijn om door te gaan met het leven zoals u het al leefde. Houd het maar lekker klein en overzichtelijk. Overeind komen doen we vanuit de eigen kracht, door even wankel maar toch steeds steviger op onze eigen benen te gaan staan. Falen is vermoeiend! Maar de energie die u nu nog niet voelt om allerlei nieuwe plannen te maken, komt vanzelf weer terug. Maak een klein plannetje. Zet een klein stapje. Wees als de cowboy die in volle galop van het paard valt: hij stapt weer in het zadel, maar rijdt weg in stap voor hij het op een nieuwe draf zet. Geduld helpt om het falen achter u te laten. Wat zeker niet helpt is het cultureel gevoede waanidee dat u zich moet revancheren voor wat er gebeurd is. Dat is negatieve energie. De menselijke geest is een wonderlijk iets: hij herstelt zich op zijn eigen tijd, maar heeft een groot zelfhelend vermogen. Staat u weer? Bent u weer een beetje klaar om de zaak langzamerhand terug op de rails te zetten, en komt er alweer een beetje verse energie in geest en lichaam? Dat is een uitstekend begin, waaruit mooie dingen voort kunnen komen. Bravo!