Heeft het leven zin?

Heeft het leven zin? Wat is de zin van het leven? Is ons bestaan nutteloos? Vragen die mensen zich al eeuwen hebben gesteld. Al vanaf de klassieke filosofie is men op zoek naar antwoorden op de vraag naar wat een zinnig leven inhoudt. Naarmate de filosofie en de wetenschap vorderden en er nieuwe inzichten kwamen in hoe het heelal in elkaar steekt, werden de vraagstukken complexer en begon men eraan te twijfelen of het leven überhaupt zin heeft en of ons bestaan niet eigenlijk nutteloos is.

Zinloos

Als grondlegger van het absurdisme heeft de filosoof Albert Camus het idee geformuleerd dat het menselijk bestaan eigenlijk zinloos is. Hij is niet de enige die er zo over denkt. Steeds meer wetenschappers zijn van menig dat er geen duidelijke zin van het leven is. Wij zijn enkel producten van het evolutionaire proces zoals Darwin dat geformuleerd heeft. In een tijd van steeds sneller optredende verandering is dit voor de gemiddelde burger een moeilijk te verteren begrip. Het idee dat het leven geen zin meer zou hebben, kan er immers gemakkelijk voor zorgen dat een individu dat het toch al moeilijk heeft om houvast te vinden in het steeds veranderende milieu waar hij in leeft, de spreekwoordelijke weg kwijtraakt.

Zinvol

Als verzet tegen het idee dat het leven zinloos zou zijn heeft men altijd geprobeerd ideeën en concepten te formuleren waaruit zou blijken dat het menselijk bestaan helemaal niet zinloos is. Een belangrijke menselijke constructie is religie. Als je gelooft dat de mens en de wereld om de mens heen het resultaat is van het werk dat geleverd is door een grotere entiteit of door principes achter de werkelijkheid die het geheel draaiende houden, is het al eenvoudig om te beweren dat er ook zin in het leven is. Al helemaal als je aan het geloven van een groter principe dan het zichtbare het idee verbindt dat er nog een wereld na het onze is. Het moment dat je gelooft dat je door een goed leven te leiden na de dood op een betere plek terechtkomt of gelooft dat je in meerdere levens naar een uiteindelijk doel toewerkt, is niet meer te ontkennen dat het leven zin heeft.

Ook zijn er mensen die niet geloven in een doel na het leven, maar die geloven in variaties op ideeën als dat van dat de mens als soort tot doel heeft uit te stijgen boven zichzelf. Als geheel moet de mens vooruitkomen en een optimale staat van zijn bereiken.
De een gelooft dat zijn kunst zijn doel in het leven is. De ander gelooft dat het nut dat zijn leven heeft het helpen van mensen is.

Zin

Het concept zin of nut is iets wat niet in de waarneembare werkelijkheid aan te wijzen is. Het is niet mogelijk te zeggen: dat is zin.
Hoewel de inzichten van wetenschappers en absurdistische filosofen niet onjuist hoeven te zijn, is hun benadering ten opzichte van de zin van het leven filosofisch incorrect.

De zin van het leven is een menselijke denkconstructie en kan dan ook niet los gezien worden van de individuele psyche die weer per mens verschilt. Het ervaren van zin of nut in het leven is een subjectieve ervaring en verschilt dan ook per persoon. Dit betekent dus ook dat de zin van het leven behandeld moet worden als een individueel principe. Het leven van ieder mens is zinvol zolang die persoon daar zelf zin aan geeft. Wat dan vervolgens de zin van het leven is, is alleen door die persoon voor die persoon te beantwoorden.

Tot slot

Het feit dat mensen zelf zin geven aan hun leven houdt op zijn beurt weer in dat alle concepten en ideeën waar mensen in geloven om zin aan hun leven te geven voor hunzelf allemaal legitiem zijn. Of het nu het aanhangen van religie of het geloven in universeel vooruitgang is.