De kibboets: Leven en werken in een kibboets

In 1910 ging de eerste kibboets open op grondgebied van wat toen Palestina heette. In 2011 werd het jubileumjaar van 100 jaar Kibboets afgesloten met een reünie op alle kibboetsen. Ook veel Nederlanders werkten een tijdje of maanden op een Kibboets. Tegenwoordig is dat veel minder het geval.

Jaren ’70 en ’80: Nederlanders werken massaal op een kibboets

In de jaren zeventig en tachtig was het heel gebruikelijk dat jongeren gingen werken in een kibboets in Israël. Sommigen zaten er een aantal weken, anderen maanden. Sommigen zijn er ook blijven hangen en hebben er een partner gevonden. Het gedachtengoed van de kibboets waarbij alles delen voorop stond, was voor veel jongeren toen niet de reden om in een kibboets te gaan werken. Het was toen veel meer een manier om wat van de wereld te zien en te reizen zonder daarvoor veel geld uit te hoeven geven.

Waarom werken op de kibboets

In de jaren ’70 en ’80 waren er veel mensen nodig op de kibboetsen in Israël. De Oktoberoorlog van 1973 was net geweest en de jonge Israëliërs die in de kibboetsen werken en woonden moesten vaak op herhaling van het leger. Daardoor ontstond er gebrek aan arbeidskrachten. Buitenlanders konden die taak dus heel goed overnemen.

Het ontstaan van de kibboets

In 1910 werd in het noorden van het toenmalige Palestina (dat onder het Ottomaanse Rijk viel) de kibboets Dagania Alef gesticht. Deze collectieve gemeenschappen werden gesticht door Russische vluchtelingen, die in Palestina nederzettingen stichtten. Deze mensen waren teleurgesteld door wat de politiek met hen had gedaan en wilden daarom een soort communistisch systeem opzetten dat wel zou werken. Ze richtten nederzettingen op met een sociale inhoud op socialistisch en economisch gebied die bestond uit wederzijdse hulp en gerechtigheid. Gelijkwaardigheid stond daarbij voorop en het bezit werd eerlijk verdeeld. Na de stichting van de eerste kibboets in 1910 groeide het aantal collectieve boerderijen enorm. Een kibboets ontstond doordat er eerst een tentenkamp werd neergezet met een hek eromheen. Vanuit die tenten waarin geslapen, gegeten en geleefd werd, werd de opbouw van de kibboets opgepakt. Er werd in een razend tempo gebouwd aan woningen voor de kibboetsniks zoals de inwoners van een kibboets worden genoemd. Ook werd tegelijkertijd het land ontgonnen en bewerkt.

Hoeveel Israëliërs leven er in een kibboets?

Het aantal Israëliërs dat in een kibboets woont, is in 2011 nog zo’n 100.000. In 1939 waren dat er ruim 24.000. Zij leefden in 79 kibboetsen. In 1950 woonde 7,5 procent van de bevolking in een kibboets. Dit zijn 65.000 Israëli’s. Het jaar 1989 was een absoluut hoogtepunt in de bewoning van de kibboets. Er woonden toen 129.000 kibboetsniks in de collectieve dorpen/boerderijen.

Hoe is de kibboets ontstaan?

Het ontstaan van de kibboets heeft vooral een socialistisch idealisme. Alles was van iedereen in een kibboets en alles werd met gesloten beurzen gedaan. Kinderen sliepen vanaf jonge leeftijd in een beit jaladim (kinderhuis). Hun opvoeding en verzorging werd gedaan door alle volwassenen in de kibboets die dat bij toerbeurt deden. Die kinderhuizen zijn er inmiddels niet meer. Daar waar vroeger bovendien de maaltijden altijd gezamenlijk werd gebruikt, is dat ook al lang niet meer zo. Wie dat wil, kan nog wel samen eten, maar een deel van de kibboetsbewoners eet gewoon thuis in de eigen woning. Ook is het systeem veranderd: vroeger kon iedere bewoner van de kibboets gewoon aanschuiven, nu wordt gewerkt met een pasjessysteem voor de vergoeding van de maaltijd.

Wat is er nog meer veranderd in de kibboets anno 2011?

Ook de collectieve bedrijven waarop de meeste kibboetsen dreven zijn in merendeel ontbonden. In de jaren zeventig woonde 3 procent van de bevolking op de kibboets. Zij produceerden maar liefst 30 procent van de voedselbehoefte. Door het veranderen van de maatschappij en de individualisering is dat echter veranderd. Het aandeel van de voedselproductie van de kibboetsen is flink gedaald en de landbouw brengt daarom te weinig op om hele gemeenschappen van te houderhouden. Dit heeft er ook mee te maken dat de levensstandaard steeds hoger is geworden. Verder hebben de meeste kibboetsen een waterprobleem. Onder meer daardoor heeft de Westelijke Jordaanoever de voorzienende taak die de kibboetsen voorheen hadden overgenomen. De meeste kibboetsen zijn dan inmiddels in 2011 gewone dorpen geworden, waar nog wel van een aantal collectieve voorzieningen gebruik kan worden gemaakt, maar niet meer zoals in de jaren ’70 en ’80.

Werken in een kibboets anno 2011

Ook in 2011 kunnen mensen nog gewoon in een kibboets werken als vrijwilliger. De politieke situatie in het land en de vele aanslagen hebben er voor gezorgd dat steeds minder mensen zich melden voor dit werk. Maar wie dat wil, kan er nog altijd naartoe om een bijzondere ervaring op te doen en om kennis te maken met mensen van allerlei landen van de wereld. Via Issta Lines kunnen mensen zich aanmelden als vrijwilliger. De persoon in kwestie verblijft dan tussen de 2 en 6 maanden in een kibboets. Leeftijd om aan te melden ligt tussen de 18 en 35 jaar. Een werkweek beslaat zes dagen. Verder is naast die ene vrije dag in de week, nog ruimte voor 3 vrije dagen per maand. Bij een kibboetsreis via Issta Lines zijn accommodatie en eten inbegrepen. Vrijwilligers krijgen daarnaast nog zakgeld. De kibboets bepaalt welke werkzaamheden iemand moet uitvoeren, maar een voorkeur aangeven mag wel. Overigens kunnen mensen ook zelf hun verblijf in een kibboets regelen. Via www.kibbutz.org.il kan dit.

Wat voor werk doe je op een kibboets

De werkzaamheden die verricht moeten worden zijn heel divers:

1. Landbouwwerk zoals het bewerken van het land en het binnenhalen van de oogst
2. Verven en onderhoud aan woningen en andere gebouwen
3. Dieren verzorgen
4. In de huishouding helpen (wasserette bedienen, in de keuken)

Relaties op de kibboets

Het kan niet anders of uit het samenwerken van vrijwilligers en kibboetsniks komen relaties voort. Tussen vrijwilligers onderling en tussen hen en de oorspronkelijke bewoners. Soms zijn dat blijvende relaties, soms hele tijdelijke.

Diverse soorten van verblijven op een kibboets

De kibboets van de beginjaren is niet meer. De meesten hebben grote veranderingen ondergaan. Bovendien staan nu op veel plaatsen waar vroeger kibboetsen waren hotels, boerderijen en bungalowparken verrezen op plaatsen waar vroeger een kibboets was. IN andere gevallen staat de oorspronkelijke kibboets er juist nog wel om die authenticiteit aan te geven. Er zijn kuurresorts aan de Dode Zee en farm stays in het noorden en in het binnenland. Er is zelfs een fly-drive langs kibboetshotels.

Wie bieden kibboetsaccommodaties aan

De volgende organisaties bieden kibboetsaccommodatie aan:

• Issta Lines: www.issta.nl
• Isropa Reizen:www.isropa.nl
• Drietour Reizen: www.drietour.nl
• Oppenheim Travel: www.oppenheim.nl