mijn kijk op

Studenten in China

Zeg "Chinese studenten" en onze gedachten gaan al gauw naar de protesten op Tiananmen Square in 1989. Sommige mensen in het westen lijken te verwachten dat een dergelijke opstand binnenkort weer gaat gebeuren, maar dat is onwaarschijnlijk. De studenten in China hebben een andere oorsprong en denkwijze dan nodig is voor een opstand en de overheid doet er alles aan om tegengeluiden zo snel mogelijk te onderdrukken, bijvoorbeeld via blokkades van websites of verwijdering van posts op sociale media.

• Invloed van de (groot)ouders
• Invloed van de vooropleiding
• Denkwijze
• Conclusie
• Over de auteur

Chinese studenten die een universiteit binnen komen, zijn bijzonder gefortuneerd. Soms letterlijk, maar vooral figuurlijk. National Geographic meldt in haar speciale China-editie van mei 2008 dat slechts 11% van de Chinese jeugd in studentenleeftijd tertair onderwijs (hogeschool of universiteit) bezoekt, tegen 64% in Amerika. Ze zijn daar terecht gekomen na een eeuwigdurende competitie.

Invloed van de (groot)ouders

De ouders en grootouders pushen het kind; al hun hoop leggen ze in dat ene kind. Die werkelijkheid mag niet onderschat worden. De volwassenen rondom het kind willen niets liever dan dat het kind excelleert. Niet ieder kind heeft dat van nature in zich, dus ontstaan er conflicten. Vanwege de absolute en onvoorwaardelijke gehoorzaamheid aan de ouders, kunnen de kinderen niet los komen van hun ouders of ze terecht wijzen voor hun push-gedrag. Pas als ze naar de universiteit gaan, zijn ze fysiek weg van de ouders, maar niet mentaal. De meesten bellen dagelijks naar huis en sommigen zelfs twee of drie keer per dag. Studenten zien hier geen kwaad in. Ze geven in gesprekken aan een vergelijkbare relatie te willen met hun eigen kinderen. Iedere vakantie is de campus steevast uitgestorven (alle studenten wonen op de campus), want elke kans wordt aangegrepen om naar huis te gaan.

Invloed van de vooropleiding

Tijdens de lagere en middelbare school worden de kinderen gedrild. Er is geen ruimte voor vrij expressie. Op sommige scholen beginnen de lessen om zes uur ’s morgens. Pas om lunchtijd is er pauze, maar dan wel een lange siësta. In de middag gaat het door tot etenstijd. ’s Avonds moet er huiswerk gemaakt worden. Op vrijdagen is de school eerder uit, maar het hele weekend wacht er huiswerk. Leerlingen op de middelbare school hebben geen tijd voor hobby’s of vriendjes/vriendinnetjes. In sommige middelbare scholen is het aangaan van een relatie zelfs verboden. In feite staat de persoonlijke ontwikkeling gedurende deze jaren stil.

Denkwijze

Als de studenten dan de universiteit binnen komen, zijn ze erg naar binnen gericht. China is het beste land ter wereld, maar tegelijkertijd een land in ontwikkeling. Economische groei is het summum, maar er zijn nog steeds veel arme boeren. Westerse media met hun berichtgeving die beide kanten laat zien, is vals en biedt een vertekend beeld. De beschuldiging dat iets "fake news" bestaat in China al veel langer dan sinds het aantreden van President Trump. Alleen in de Chinese media hebben de studenten vertrouwen, ook al weten ze heel goed dat alles in handen is van de Partij. Ze zien daar geen probleem in. Met 22 tot 26 lesuren per week en avondklok om 23:00 uur voelen ze zich vrijer dan ooit.

Kritisch denken en plagiaat

Kritisch denken is de studenten in al die jaren niet aangeleerd. Ze mogen wel een eigen mening hebben, maar enkel een die past binnen het straatje wat in China voor normaal doorgaat. Als ze iets lezen, nemen ze dat klakkeloos aan, tenzij iemand ze wijst op de fouten of omissies. Omdat vragen stellen niet wordt aangemoedigd en fouten maken beschamend is, plegen de studenten massaal plagiaat. Ze kopiëren eenvoudigweg de visie van een “expert”. Binnen de Chinese cultuur is dat respect en eerbied hebben voor de kennis van hij of zij die er meer van weet. Het overnemen heeft niets te maken met gebrek aan intelligentie of aan taalvaardigheid. Chinese docenten moedigen deze praktijken aan.


Schrijfles bestaat dus niet uit schrijven, het bestaat uit in je hoofd stampen van goede zinnen. Studenten die goed kunnen stampen, krijgen topcijfers voor het vak, maar de vraag is of ze zelf iets op papier kunnen zetten. Sommigen wel, omdat ze van nature goed zijn in taal, maar de zwakkere leerlingen steken hier natuurlijk niets van op. Als ze op een later moment zelf iets moeten produceren, grijpen ze terug op de vertrouwde manier van kopiëren, vooral van internet. Chinese studenten die in het buitenland gaan studeren zijn dus niet op de hoogte van de westerse methoden. Dit kan hen niet kwalijk worden genomen: het is ze niet anders geleerd.

Kritisch denken en de media

Wie een standaardbericht leest uit een Chinese krant, ziet direct allerlei problemen. Waar komt de informatie vandaan? Waar is het bewijs voor de feiten en stellingen? Hoe gaat de overheid het probleem aanpakken? Chinese media geven vaak genoeg geen of weinig bewijs en de overheid voelt niet de drang om uit te leggen hoe ze hun doelen gan bereiken. Het verhaal wordt eenzijdig belicht zonder hoor en wederhoor.

Chinese studenten hebben niet geleerd om kritische vragen te stellen bij mediaberichten of andere uitingen. Als een bericht iets zegt, is dat de waarheid en die moet gevolgd worden. Andere zienswijzen worden niet besproken of getolereerd. Deze repressie begint bij de overheid, maar wordt via sociale druk in stand gehouden. Daarom krijg je massale oproer over het beeld wat in de westerse media geschetst wordt over Chinese zaken, zoals in Tibet. In China werd gefocust op het leed onder de Chinezen en werd geen informatie vrij gegeven over de acties van de politie. De Chinese berichten worden de absolute waarheid. De gedachte dat hun eigen overheid geweld beantwoordde met geweld en intimidatie komt gewoonweg niet in de mensen op. Westerse media die zoiets berichten, verzinnen dat of baseren zich op leugens van de gewelddadige en op afscheiding beluste Dalai Lama. Het is dus makkelijk voor de Chinese overheid om westerse berichtgeving af te schilderen als fake news. Via de media houdt de overheid een ijzeren greep op de bevolking. Kritisch denken wordt nergens gestimuleerd en mensen hebben dus geen vraagtekens bij de informatie die ze krijgen. Niet voor niets wordt propaganda in een Chinees woordenboek vertaald met “informatie verspreiden”.

Conclusie

De huidige generatie Chinese studenten is niet te vergelijken met die van 1989. Beijing University, waar de protesten begonnen, is de meest prestigieuze universiteit van het land en alleen de superslimmen komen daar binnen. Om die reden zijn zij dus zeer speciaal. De gewonere studenten in de rest van het land zijn minder goed in staat om buiten het standaard raamwerk te kijken. Verder had de generatie van 1989 de omslag meegemaakt naar een kapitalistischer systeem en wilden ze meer. De studenten van nu zijn opgegroeid met het huidige systeem en de verheerlijking ervan. Dit systeem heeft hun ouders rijk gemaakt en hen alles gebracht wat ze hebben. Dat zet je niet aan de kant voor vage waarden als vrijheid en democratie waarvan nog maar te bezien valt of ze werken.

Een opstand onder Chinese studenten en daarmee alle Chinezen is dus ver weg. Pas als kritisch denken en een vrije pers China bereiken, zullen mensen de oneerlijkheid van het huidige systeem zien. Tot die tijd blijven miljoenen Chinezen opgroeien met een sluimerende aversie voor het westen, een uniforme politieke mening en zeer nationalistische sentimenten.

Over de auteur

Ik heb van 2007 tot 2011 in China gewoond en gewerkt. Ik heb op drie verschillende plekken les gegeven aan volwassenen: Yong Kang (Zhejiang provincie), Guangzhou (Guangdong provincie) en Xiamen (Fujian provincie).