Wonen in Zuidoost-Azië: De cultuurshock

Aziatische culturen verschillen sterk van westerse culturen, dus je zult bij aankomst ongetwijfeld een cultuurshock krijgen. Als je door Azië reist, zal dit minder zijn dan als je er gaat wonen. Je kunt de cultuurshock enigszins opvangen door voor vertrek boeken of websites te lezen over de plaatselijke cultuur, maar het kan alleen de schok verminderen. Aspecten als familie, wachtrijen, kritiek, schoonheid en seksuele vrijheid zijn anders. Met name gezichtsverlies is een belangrijk concept voor Aziaten.

• Familie
• Wachtrijen
• Kritiek leveren
• Schoonheidsideaal
• Seksuele vrijheid
• Gezichtsverlies

Familie

Aziaten hechten een grote waarde aan familiebanden. Men noemt zonder problemen iemand buiten de familie broer, zus, oom of tante om de speciale band met die persoon te onderstrepen. Binnen de familie leidt de vader het gezin en verzorgt de moeder de emotionele kant. Van de kinderen wordt gehoorzaamheid en respect verwacht. Dat laatste klinkt niet veel anders van onze cultuur, maar de invulling in Azië is sterker. Kinderen mogen nooit tegen hun ouders ingaan en worden geacht voor hun ouders te zorgen als ze oud zijn. Wie het oudste is binnen het gezin, heeft een hogere status. Dit werkt gedurende het hele leven door, waardoor de oudste broer ook speciaal blijft als hij oudste oom is.

Wachtrijen

Aziatische wachtrijen zijn heel bijzonder, want je ziet ze zelden. Tenzij mensen gedwongen worden door afscheidingen, zullen ze voordringen. Wie het eerst komt, wie het eerst maalt, is een onbekend gezegde. In het begin probeer je de mensen misschien nog tot orde te roepen, maar dat zorgt alleen maar voor meer frustratie bij jezelf. Go with the flow.

Kritiek leveren

Aziatische culturen zijn op het eerste oog heel vrij, maar wie even verder kijkt, ontdekt al snel de beperkingen. Kritiek op de leiding (van de school, van het land, etc.) wordt niet getolereerd. Kritiek betekent gezichtsverlies voor de ontvanger (zie ook "gezichtsverlies"). Verder zijn organisaties erg hiërarchisch ingericht: de knopen worden in de top doorgehakt en van daar af naar beneden gedirigeerd. Feedback van onder naar boven is geen onderdeel van de cultuur. Dit heeft alles te maken met het respect wat je op hoort te brengen voor ouderen of mensen in hogere posities dan jijzelf. Respect = gehoorzaamheid = volgzaamheid.

Schoonheidsideaal

Het Aziatische schoonheidsideaal komt zowel overeen met het westerse als wijkt ervan af.

De "overeenkomst" ligt in het streven naar een zo westers mogelijk uiterlijk. Aziatische sterren ondergaan operaties om de typische oogleden te veranderen, zodat de ogen groter worden. Ook populair is de neusbrugoperatie. Westerlingen hebben een stuk bot wat hun neus met het voorhoofd verbindt, Aziaten niet. Hun neus eindigt tussen de ogen, waarna een welving volgt naar het voorhoofd. Via operaties wordt dit verwesterd. Als laatste is er ook nog de focus op lengte; ze willen allemaal langer zijn.Waarom is enigszins onduidelijk, want de landen zijn helemaal niet ingericht op mensen van 1m75 of meer. Alle stoelen, tafels en bureaus zijn te klein en kleding kopen wordt ook moeilijk. Sommige mensen gaan zelfs zover dat ze een beenverlengende operatie ondergaan. Hierbij worden de benen gebroken en boven en onder met stalen pinnen doorboord. Gedurende enkele weken worden de pinnen langzaam uit elkaar getrokken, zodat het bot moet groeien om weer te helen. Dit is een zeer pijnlijke en kostbare operatie.

De meeste mensen zullen echter niet zover gaan om zich operatief te verlengen, maar wel is er nadruk op huidskleur. Iedereen wil zo wit mogelijk zijn. Het streven gaat hier de westerling voorbij, want de huid is pas echt mooi als die zo wit is als papier. Schoonheidsproducten worden verkocht met witmakende elementen. In het westen wil het blanke bevolkingsdeel juist een gebruinde huid hebben en kopen we bruiningscrèmes. We willen allemaal wat we niet hebben.

Seksuele vrijheid

De seksuele beperkingen zijn groter. Hand in hand lopen begint langzaamaan in zwang te raken, maar verdere intimiteit wordt niet geaccepteerd in de publieke ruimte. In Thailand worden naaktscènes in films weggeblokt, ook als het betrekkelijk onschuldig is. Dit werkt door tot de kledingkeuze. Met name de oudere generatie is erg conservatief en zal nooit rondlopen met ontblote schouders en knieën. De jeugd hecht hier minder waarde aan en draagt gerust strakke of meer verhullende kleding, maar naveltruitjes zullen ook zij niet dragen. Bedenk dat het in sommige landen (Laos bijvoorbeeld) verboden is om seksuele relaties aan te gaan met een inwoner van dat land, op straffe van een flinke boete. In China laten de dames vaak veel van hun benen zien, maar is een decolleté taboe.

Seksuele voorlichting is minimaal, omdat het een taboe-onderwerp is. Je kunt dus twintigjarigen tegenkomen die niet weten wat de pil of een condoom is. Als ze het wel weten, hebben ze hun informatie vaak van horen zeggen, via tv, vrienden of internet. Homoseksualiteit raakt ook hier steeds bekender en zit daarmee minder in het verdomhoekje. Dat betekent niet dat homo's 100% geaccepteerd worden of dat men niet ongemakkelijk wordt als je over dit onderwerp praat.

Gezichtsverlies

Aziaten zijn bang voor gezichtsverlies of eerverlies. Hiervoor zullen ze zelfs liegen. Als iemand een overduidelijk smoesje geeft waarom hij/zij niet aanwezig was, is dat een poging om geen gezichtsverlies te leiden. Als je diegene vervolgens op de leugen zou wijzen, maak je het alleen maar erger. Eerlijkheid is niet het hoogste goed in Azië. Je moet het zo zien: als ze de moeite nemen om voor je te liegen, dan betekent het veel voor ze. Gezichtsverlies kan al ontstaan doordat je met luide stem praat, kritiek levert of mensen op fouten wijst.