Sluipschutter of scherpschutter: wat is het verschil?

Een sluipschutter (Amerikaans: sniper) is een uiterst gevorderde opgeleide soldaat of militair. Hij is getraind in eliminatieopdrachten, observeren van vijanden en activiteiten in vijandelijk gebied, voor verkenningstochten en nog vele andere taken. De meeste mensen denken bij een sluipschutter alleen aan het elimineren op grote afstand, maar het is dus veel meer. Daarnaast bestaat er ook een hoop onduidelijkheid over het verschil tussen een sluipschutter en een scherpschutter. Daar zit veel verschil in, maar er is in ieder geval één overeenkomst tussen beide schutters: zij voeren hun taken sluw, stil en rustig uit. Een enkele misstap kan het verschil tussen leven of dood van de schutters zelf betekenen, maar ook die van onschuldige burgers.

Inhoud

• Verschil tussen sluipschutter en scherpschutter
• Sluipschutter: hoe word je het?
• Sluipschutter: angst en terrorisme
• Het geweer van een sluipschutter
• Uitrusting van een sluipschutter en spotter
• Het schot
• Records van (beroemde) sluipschutters
• Scherpschutter
• Scherpschutter in Nederland: hoe word je het?
• Scherpschutter in Nederland: inzet komt nauwelijks voor
• Uitrusting scherpschutter

Verschil tussen sluipschutter en scherpschutter

Zoals aangegeven hebben beide in ieder geval één overeenkomst en lijken qua beroep ook veel op elkaar. Er zijn echter een paar belangrijke verschillen.

Militair versus arrestatieteam

Een sluipschutter is een soldaat of militair terwijl een scherpschutter ook bij een arrestatieteam werkzaam kan zijn.

Takenpakket

Een sluipschutter heeft een breder takenpakket dan een scherpschutter. Een scherpschutter wordt namelijk alleen gebruikt voor observatie en eliminatie.

Meerdere schoten versus één schot

Een sluipschutter heeft eliminatieopdrachten waarbij soms meerdere schoten mogen of moeten worden gelost. Een scherpschutter wordt ingezet voor opdrachten waarbij vaak één kogel afgevuurd mag worden. Denk hierbij aan gijzelingssituaties. Raakt de kogel de vijand niet dan worden er vaak onschuldige burgers gedood als reactie van de vijand.

Oorlogsgebied versus bewoond gebied

Een sluipschutter is actief in vijandelijk gebied en daarmee oorlogsgebieden. Een scherpschutter krijg veel vaker te maken met situaties waarbij burgers een belangrijke rol spelen en is daarmee het vaakst actief in bewoond gebied.

Autonoom versus heteronoom

Een sluipschutter werkt samen met een spotter en zij voeren opdrachten autonoom uit. Een scherpschutter werkt meestal in een team van acht tot tien man en mag pas actie uitvoeren na akkoord van zijn meerdere (heteronoom).

Lange afstand versus 'korte' afstand

Een sluipschutter elimineert zogenoemde ‘targets’ tot een afstand van 2400 meter, terwijl scherpschutters normaliter een range hebben van zeshonderd meter.

Het verschil lijkt hedendaags niet meer duidelijk te zijn. Termen als sluipschutter, scherpschutter, sniper, sharpshooter, sluipmoordenaar en militair worden soms allemaal gebruikt voor beide soorten schutters. Ook films dragen bij aan deze verwarring. De film Shooter uit 2007 met Mark Wahlberg is daar een goed voorbeeld van. Zo is Wahlberg in bepaalde scenes te zien als individu waardoor hij zowel geen sluipschutter is als scherpschutter maar puur een moordenaar met een sluipschuttersgeweer. In de film wordt hij echter neergezet als scherpschutter. In de film zijn ook scènes waarbij hij met een spotter samenwerkt. In dat geval speelt Wahlberg de rol van een sluipschutter. De film, net zoals American Sniper, geeft wel goed aan hoe complex een schot is. Andere films laten deze complexiteit nauwelijks of helemaal niet zien, waardoor het lijkt alsof het lossen van een schot op afstand makkelijk is.

Sluipschutter: hoe word je het?

Zoals aangegeven heeft een sluipschutter een breder takenpakket dan een scherpschutter. Taken zijn:

• Elimineren van vijanden tot een afstand van 2400 meter. Veel eliminatieopdrachten betreffen het doden van één of meerdere leidinggevende van het vijandelijke team. Hierdoor wordt de vijand zwakker door gebrek aan goede leiding en coördinatie.
• Het beschadigen of verwoesten van vijandelijk materieel. Denk hierbij aan trucks, helikopters, lichtbronnen of communicatiematerieel;
• Het leiden en coördineren van artillerie;
• Observeren van vijand of activiteiten in vijandelijk gebied. Hiervoor wordt de sluipschutter opgeleid door meerdere camouflagetechnieken te leren;
• Navigeren van andere strijdtroepen.

Sluipschutter worden in Nederland kan bij de Koninklijke Landmacht, Koninklijke Marine, Korps Mariniers en Korps Commando Troepen. Het werkt echter niet als een gewone sollicitatie waarbij iemand een cv verstuurt en uitgenodigd wordt voor een gesprek. Er gaan jaren training aan vooraf. Een sluipschutter worden gaat als volgt:

Solliciteren

Solliciteren bij de algemene opleidingen van het Korps Commando Troepen.

Eerste gesprek

Als na een ongeveer een jaar blijkt dat degene (zeer) goed om kan gaan met precisiewapens en dan vooral op lange afstanden, wordt hij of zij gevraagd voor een gesprek. In dit gesprek wordt de interesse in zijn of haar capaciteiten vanuit Korps Commando Troepen geuit. Er zal gevraagd worden om deel te nemen aan een aantal testen en wekenlange cursussen. Degene kan dit aanbod accepteren of weigeren.

Testen en cursussen

Wat volgt na acceptie zijn psychologische testen en cursussen met betrekking tot lange afstand schoten. Ook worden er trainingen gedaan waarbij degene urenlang stil moet liggen of zitten of zonder enig geluid te maken een circuit af moet leggen.

Tweede gesprek

Zodra al deze testen, cursussen en trainingen met positief resultaat zijn voltooid, wordt er opnieuw een gesprek gevoerd. In dit gesprek zal een opleiding sluipschutter worden aangeboden die ongeveer anderhalf tot twee jaar duurt. Degene kan wederom accepteren of weigeren.

Opleiding sluipschutter

Zodra het aanbod geaccepteerd wordt, begint de opleiding meteen. De opleiding richt zich of effectief communiceren, lange afstand schoten en observeren en herkennen van gevaren. Dit zijn slechts een paar punten uit de opleiding. Er zullen oefenscenario’s voorkomen waarin degene een object moet raken die stil staat, beweegt of het vuur opent. Ook wordt er gewerkt aan lichamelijke conditie.

Voltooiing van opleiding

Als de cursus na twee jaar is voltooid, wordt degene aanbevolen bij meerdere instanties als sluipschutter. Degene moet dan geluk hebben om gekozen te worden. Als de kandidaat gevraagd wordt bij een instantie kan hij aan het werk als sluipschutter. Dit kan alleen als de instantie zelf geen extra eisen stelt. De Koninklijke Landmacht stelt bijvoorbeeld strengere eisen aan lichamelijke conditie dan Korps Commando Troepen.

Na zes jaar

Uiteindelijk, met veel geluk, kan iemand na een jaar of zes eindelijk aan de slag als sluipschutter. Dan nog kan het een jaar duren voordat er een missie komt waarvoor de sluipschutter daadwerkelijk wordt ingezet.

Sluipschutter: angst en terrorisme

Een sluipschutter wordt gezien als een sluwe moordenaar die ongezien plots toeslaat. Omdat een sluipschutter vanaf vaak grote afstand zijn werk uitvoert en daardoor niet snel wordt opgemerkt, is de angst voor sluipschutters groot. De vijand kan vaak niks beginnen tegen een sluipschutter en is in bijna alle gevallen dodelijk.

De term sluipschutter (en scherpschutter overigens ook!) hebben de laatste decennia een slechte naam gekregen. Veel aanslagen door individuen worden uitgevoerd met een sluipschuttersgeweer. Denk hierbij aan Washington D.C. in 2002. Daar schoot een sluipschutter tien mensen dood. Een recentere aanslag in Dallas resulteerde in de dood van vijf agenten als gevolg van een sluipschutter die het vuur opende tijdens een protest. De combinatie van het gebruik van een sluipschuttersgeweer en de technieken van een sluipschutter en het feit dat de aanslagplegers moordenaars zijn heeft geleidt tot de term sluipmoordenaar.

Het geweer van een sluipschutter

Het geweer van een sluipschutter is van hemzelf, maar bij zeer lange observatieopdrachten wisselen de spotter en sluipschutter van taak. De spotter mag niet de instellingen van het geweer veranderen. Hij zal dus moeten leren omgaan met de instellingen van de sluipschutter.

Een sluipschutter schiet met een precisiegeweer. Een precisiegeweer is uitgerust met een richtkijker met mogelijkheden tot vergroting. Het bereik van een precisiegeweer, ook wel sluipschuttersgeweer of scherpschuttersgeweer genoemd, kan oplopen tot 2400 meter. Bekende en meest gebruikte merken zijn Remington en Barret. In Nederland maken sluipschutters gebruik van een HK417 of de Accuracy International AW(s)M.

Uitrusting van een sluipschutter en spotter

Een sluipschutter heeft meestal een zogenoemde MOPP-uitrusting. Deze afkorting staat voor mission orientated protective posture en biedt bescherming tegen allerlei scenario’s. De uitrusting van een sluipschutter en spotter verschilt echter per land en per instelling. Wel zijn er tussen Nederlandse instanties een aantal overeenkomsten:

• Sluipschuttersgeweer HK417 of Accuracy International AW(s)M;
• Automatisch wapen. Deze is van de spotter en is meestal voorzien van een extra vizier;
• Pistool. Zowel de sluipschutter als spotter hebben deze;
• Rookgranaten wit. In geval van hevig vuur of als de schutter en spotter worden ontdekt, kunnen rookgranaten ervoor zorgen dat zij weg kunnen komen;
• Rookgranaten in kleur. Deze worden veelal gebruikt voor communicatie. Zo kan een rode kleur betekenen dat het niet veilig is voor een helikopter om te landen;
• Explosieven of mijnen. Deze worden gebruikt rondom het gebied waar de sluipschutter en spotter zich bevinden. Omdat zij constant voor zich kijken, weten zij niet wat er achter hen aan de hand is. Een mijn of explosief kan hen dan bescherming bieden;
• Verrekijker. De officiële term hiervoor is spotting scope;
• Rangefinder. Hiermee wordt de afstand bepaald tot het doelwit;
• Gasmasker. Voor situaties waarbij chemische stoffen vrij komen;
• GPS-ontvanger. Hiermee kunnen de schutter en spotter gps-coördinaten ontvangen en versturen.

Het schot

In films worden schoten altijd met het grootste gemak gelost. Een sluipschutter gaat klaarstaan of liggen, richt even en schiet. In het echt is het raken van een doelwit op grote afstand vele malen lastiger en vergt een hoop inzicht, geduld en oefening. Een stilstaand doelwit wordt doorgaans als makkelijker ervaren. De schutter hoeft immers geen rekening te houden met de snelheid van het doelwit. Bij een bewegend doelwit moet hier wel rekening mee worden gehouden. Het feit dat bij sommige opdrachten er maar een beperkte tijd is om een schot te lossen, moet er snel gehandeld worden.

Een bewegend doelwit elimineren kan alleen in nauwe samenwerking met de spotter. Dit gaat als volgt:

1. De spotter berekent door middel van een rangefinder de afstand tot het doelwit en geeft hier om de zoveel seconden een update over. Ook geeft hij de snelheid van het doelwit door en de windrichting;
2. De sluipschutter stelt in enkele secondes zijn geweer in op de goede waardes. Ook berekent hij snel hoe lang een kogel er over zou doen om het doelwit te bereiken;
3. Vervolgens berekend de schutter samen met de spotter, wederom in enkele secondes, hoeveel meter het doelwit aflegt in de tijd dat de kogel nodig heeft om het doelwit te bereiken. Dit is uiteindelijk de afstand die hij moet richten voor het doelwit zelf.

Een voorbeeld van een hierboven genoemd scenario

• Afstand tot doelwit: 1500 meter
• Snelheid van kogel: 800 meter per seconde
• Tijd tot doelwit kogel: 1500/800 = 1,87 seconde
• Snelheid van doelwit: 2,4 meter per seconde
• Afstand vanaf doelwit tijdens richten: 2,4*1,87 = 4.48 meter

In dit geval zou de sluipschutter 4,48 meter voor het daadwerkelijke doelwit moeten richten om het doelwit te raken. Een verschil van tien centimeter is al het verschil tussen raken of missen. Richt de schutter namelijk op een afstand van 4,38 meter, dan doet de kogel er 1,83 seconde over. Bij een doelwit op een afstand van 1465 meter (45 meter verschil!) zou dat precies goed zijn; bij een afstand van 1500 meter absoluut niet.

Records van (beroemde) sluipschutters

Craig Harrison schoot in 2009 twee Talibanstrijders met één automatisch machinegeweer neer met een Accuracy International AW(s)M geweer. De twee strijders bevonden zich op een afstand van 2475 meter en daarmee heeft Harrison het record van langste overbrugde afstand tussen schutter en doelwit waarbij het doelwit uitgeschakeld werd. Daarnaast is het verhaal zelf een heldenverhaal op zich. De twee talibanstrijders namen namelijk de officier van Harrison onder vuur en een paar andere teamgenoten. Door de twee schoten wist Harrison zijn team en officier te redden. De twee kogels waren iets meer dan 2,6 seconden onderweg. Hij moest meer dan twee meter hoger dan de doelwitten zelf mikken. Hij vuurde een derde kogel af op het machinegeweer zelf, waardoor deze uitgeschakeld werd.

De waarschijnlijk meest bekende sluipschutter was Chris Kyle. Kyle was een zogenoemde Navy SEAL in Amerika en heeft 150 doelwitten efficiënt uitgeschakeld. Hij kreeg bekendheid toen hij zijn boek American Sniper uitbracht in 2009. Een paar maanden daarna werd hij in Texas doodgeschoten door een psychotische ex-marinier. Kyle is de jongste Navy SEAL ooit die in een zeer korte carrière (tien jaar) zoveel doelwitten heeft weten te elimineren. Een film over het leven van Chris Kyle kwam in 2014 uit: American Sniper.

En wie denkt dat sluipschutter een beroep is voor mannen heeft het fout. Ljoedmila Pavlitsjenko heeft met 309 uitgeschakelde doelwitten tot op heden nog steeds de titel succesvolste vrouwelijke sluipschutter ooit. De succesvolste mannelijke sluipschutter ooit is Simo Häyhä, een Finse soldaat. Hij wist in zijn carrière 505 Russische doelwitten te elimineren als sluipschutter. Häyhä stond in Rusland bekend als De Witte Dood. Deze naam sloeg op het feit dat Häyhä zichzelf bijna altijd camoufleerde in het wit in de sneeuw.

Scherpschutter

Zoals aangegeven bestaan er een hoop verschillen tussen een scherpschutter en een sluipschutter. Een scherpschutter is getraind om zeer precies te schieten op lange afstanden. Een scherpschutter werkt in teamverband en mag pas een schot lossen zodra zijn meerdere hier opdracht toe geeft.

Scherpschutter in Nederland: hoe word je het?

Een scherpschutter worden werkt eigenlijk hetzelfde als het worden van een sluipschutter. Er zijn geen vacatures voor. Er moet eerst een algemene functie worden aangenomen bij het Arrestatieteam of het leger. Blijkt éénmaal dat degene goed om kan gaan met precisiegeweren dan beginnen de trainingen en cursussen. Deze zijn echter veel korter en minder zwaar dan voor een sluipschutter. Een opleiding die alle scherpschutters moeten volgen is die aan het POIG in Ossendrecht. PIOG staat voor Politie Instituut voor Openbare Orde en Gevaarbeheersing. Daar wordt degene in vijftien dagen opgeleid en krijgt aan het einde een certificaat BBE: Bijzondere Bijstandseenheid Politie. Tijdens de training worden scenario’s nagebootst, mentale trainingen gegeven en natuurlijk oefeningen op lange afstandsschoten in allerlei omstandigheden.

Na het voltooien van deze cursus volgen er nog opleidingen van de instantie zelf. Het Arrestatieteam geeft bijvoorbeeld een eigen cursus van vijf dagen na deze opleiding. Ook stellen de Koninklijke Landmacht, Koninklijke Marine of Korps Mariniers eigen eisen aan een vervolgtraining of opleiding.

Scherpschutter in Nederland: inzet komt nauwelijks voor

Scherpschutter in Nederland is een bijzonder beroep, maar een weinig voorkomende. De inzet van scherpschutters van het Arrestatieteam is namelijk alleen in gevallen waarbij burgers in gevaar zijn. Denk aan ontvoering, gijzeling of een terroristische aanslag. Aangezien alle drie de gevallen de laatste jaren weinig tot niet zijn voorgekomen in Nederland is de inzet van een scherpschutter met als doel elimineren van een doelwit gering. Daarnaast moeten er allerlei instanties, zoals het Ministerie van Veiligheid en Justitie, een akkoord geven voor de inzet van een scherpschutter. Een scherpschutter is daarmee het laatste inzetmiddel van het Arrestatieteam.

Voor observatietaken worden scherpschutters wel veelvuldig ingezet. Denk hierbij aan evenementen waarbij de koninklijke familie aanwezig is (Herdenking op de Dam, Koningsdag, etc.). Bij de Koninklijke Landmacht, Koninklijke Marine of Korps Mariniers worden scherpschutters vaker ingezet. veelal buitenlandse missies.

Uitrusting scherpschutter

In Nederland is een scherpschutter uitgerust met een Mauser SR93 (precisiewapen) en een Walter P5, een handwapen. Daarnaast draagt een scherpschutter een bivakmuts en een kogelwerend vest. Het scherpschuttersgeweer dragen ze in een grote koffer. Sommige schutters hebben een mat bij zich om het geweer beter neer te leggen of voor een zachtere, comfortabelere ligging te zorgen.