Het ontstaan van Moederdag als internationale feestdag

Hoewel de oorsprong van Moederdag teruggaat tot de tijd van de oude Grieken en Romeinen, gaan er ook verhalen de ronde dat deze speciale dag voor alle moeders voor het eerst in Engeland werd getraceerd dan wel dat Moederdag het licht in de Verenigde Staten zag. Echter is Moederdag zoals het nu wordt gevierd een fenomeen van zo’n honderd jaar oud dat ontstond dankzij het harde en baanbrekende werk van vrouwen als Julia Ward Howe en Anna Marie Jarvis. In onze tijd wordt Moederdag gevierd in 46 landen, maar wel op verschillende data. Het is een enorm populaire aangelegenheid omdat miljoenen mensen over de hele wereld deze dag als een kans nemen om hun moeder te eren en haar te danken voor alle zorgen en liefde. Daarbij is Moederdag ook enorm gecommercialiseerd, waardoor het voor veel bedrijven in bepaalde branches inmiddels ook een grote bron van inkomsten geworden is.

Het Lentefeest van de Grieken en Romeinen

De allereerste viering van Moederdag gaat terug naar de tijd van de oude Grieken die jaarlijks een Lentefeest wijdden aan de moeder der godinnen. Op deze dag eerden zij Rhea, de vrouw van Cronus en de moeder van vele goden uit de Griekse mythologie.

Het Lentefeest van de oude Romeinen heette Hilaria en was gewijd aan hun moedergodin Cybele, waarvan de eerste plechtigheden ongeveer 250 jaar voor Christus begonnen. Drie dagen lang werden er offers gebracht in de tempel van Cybele en verder omvatte het feest parades, spelen en maskerades. Later werden er zelfs volgelingen van Cybele uit Rome verbannen.

Mothering Sunday in Engeland

De vroege christenen vierden een soort van Moederdag tijdens een groot feest op de vierde dag van de Vasten ter ere van de Maagd Maria, de moeder van Jezus Christus. Als reactie hierop breidde men dit in Engeland na verloop van tijd uit naar het eren van alle moeders; men noemde dit Mothering Sunday.

Het vieren van Mothering Sunday in Engeland op vierde zondag van de Vasten en dus vallend binnen de periode van 40 dagen voorafgaand aan Pasen, dateert uit 1600. Na een gebedsdienst in de kerk ter ere van de Maagd Maria, gaven de kinderen bloemen en geschenken, waarbij speciaal met fruit gevuld gebak: simnel, aan hun eigen moeders. Alle werknemers kregen vrij en werden door werkgevers aangemoedigd om hun moeders te bezoeken en te eren.

Enige tijd later volgden andere landen, waaronder het toenmalige Joegoslavië, deze traditie. In de 19de eeuw verdween Mothering Sunday, maar na de Tweede Wereldoorlog werd het opnieuw geïntroduceerd door Amerikaanse militairen, terwijl commerciële bedrijven het als een gelegenheid voor extra verkoop begonnen te zien.

De initiatiefneemster voor de officiële viering van Moederdag

Het idee voor de officiële viering van Moederdag werd in de Verenigde Staten voor het eerst voorgesteld door Julia Ward Howe in 1872. Julia Ward Howe was een activiste, schrijfster en dichtster die bekend werd als voorzitster van een aantal vrouwenverenigingen in New England, waarmee ze zich onder meer inzette voor het vrouwenkiesrecht. Daarnaast werd ze beroemd vanwege haar bekende burgeroorloglied “Battle Hym of the Republic”. Ze stelde voor om jaarlijks op 2 juni Moederdag te vieren en dit te wijden aan de vrede. Ze schreef hiertoe een hartstochtelijke oproep aan alle vrouwen, waarin ze verwees naar haar Moederdag pleidooi in Boston uit 1870. Het onvermoeibaar doorvechten van Julia Ward Howe heeft er uiteindelijk deels aan bijgedragen dat er enige jaren later officieel Moederdag werd gevierd, maar dan wel in de maand mei.

De oprichtster van de officiële viering van Moederdag

Uiteindelijk werd niet Julia Ward Howe, maar Anna Marie Jarvis in de Verenigde Staten erkend als oprichtster van de officiële viering van Moederdag.

Anna Marie Jarvis kreeg de inspiratie voor een officiële viering van Moederdag in 1905 na het overlijden van haar eigen moeder: Ann Marie Reeves Jarvis, een activiste en maatschappelijk werkster. Ze wenste een dag waarop alle moeders, zowel dood als levend, zouden worden geëerd voor alles wat ze betekenen en betekend hadden. De groeiende nalatige houding van veel volwassen Amerikanen naar hun moeders toe en haar eigen verlangen om haar moeder te eren, vergrootte haar ambitie om een officiële viering van Moederdag op te richten.

Anna begon in 1907 met het sturen van anjers – de lievelingsbloemen van haar moeder en Anna symboliseerde anjers dan ook met pure moederliefde – naar de kerk van Grafton, West Virginia om haar moeder te eren. Anna kreeg veel steun van lotgenoten en met velen van hen schreef ze voortdurend brieven aan mensen in machtsposities, om zo te lobbyen voor toestemming en een officiële verklaring voor het vieren van Moederdag. Haar harde werken heeft zijn vruchten afgeworpen, want vanaf 1911 wordt er in bijna elke Amerikaanse staat Moederdag gevierd en op 8 mei 1914 was het president Woodrow Wilson die een verdrag tekende waarin stond dat het vanaf dan op elke tweede zondag in mei officieel Moederdag is.

De huidige viering van Moederdag

Vandaag de dag wordt Moederdag gevierd in vele landen, waaronder de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, India, Denemarken, Finland, Italië, Turkije, Australië, Mexico, China, Japan, België en natuurlijk Nederland. Op deze dag nemen mensen de kans om hun moeder te eren en ze te danken voor al hun liefde en steun. Moederdag is sinds het ontstaan ervan een ontzettend populaire dag, wat onder andere resulteert in megadruk telefoonverkeer. Daarnaast wordt er massaal gehoor gegeven aan de traditie van het geven en sturen van bloemen, kaarten en andere cadeaus.

Op Moederdag 1950 werden door het Comité van Moeders in Conneticut Koningin Juliana en Koningin Frederika van Brunswijk uitgeroepen tot “Moeder van het Jaar”.

Inmiddels is Moederdag ook een enorm commerciële aangelegenheid geworden, waar bloemisten, kaartfabrikanten en andere verkopers in de cadeaubranche rond deze dag goed geld mee verdienen, al dan niet met behulp van gerichte reclamecampagnes. Helaas was Anna Marie Jarvis niet bepaald gecharmeerd van de commercialisering van Moederdag; het feit dat dit haar diep kwetste liet ze zelfs in haar doodsbericht in de New York Times opnemen. Desondanks zal ze altijd nog gezien worden als de stichtster van “Moederdag als internationale feestdag” en haar moeder zal altijd de “moeder van Moederdag” blijven…

Internationale data voor de viering van Moederdag

In veel landen wordt Moederdag gevierd zoals Anna Marie Jarvis het bedacht had: op de tweede zondag in mei. Dit is het geval op Anguilla en Aruba, in Australië, op de Bahama’s, in Bangladesh, op Barbados, In België en Belize, op Bermuda en Bonaire, in Brazilië, Brunei, Canada, Chili en Colombia, op Cuba, Curaçao en Cyprus, in Denemarken, Duitsland, Ecuador en Estland, op de Filippijnen, in Finland en Ghana, op Grenada, in Griekenland, Honduras, Hong Kong, IJsland, India en Italië, op Jamaica, in Japan, Kroatië, Letland en Maleisië, op Malta, in Nederland, Nieuw-Zeeland, Oostenrijk, Pakistan, Peru, Puerto Rico, Singapore en Slowakije, op Saint Lucia, in Suriname en Taiwan, op Trinidad en Tobago, in Tsjechië, Turkije, Uruguay, Venezuela, de Verenigde Staten, Zimbabwe, Zuid-Afrika en Zwitserland.

In andere landen gelden er afwijkende data voor Moederdag, wat in enkele landen ook wel Vrouwendag genoemd wordt. In Noorwegen is het Moederdag op de tweede zondag in februari, terwijl men het in Israël op de 30ste Sjewat – tussen 30 januari en 1 maart - en in Georgië op 3 maart viert.

Voor een aantal landen zoals Afghanistan, Albanië, Algerije, Armenië, Azerbeidzjan, Bosnië en Herzegovina, Bulgarije, China, Laos, Macedonië, Montenegro, Oekraïne, Roemenië, Rusland, Slovenië, Vietnam en Wit-Rusland geldt 8 maart als een internationale vrouwendag, terwijl Moederdag er niet officieel wordt gevierd.

In Ierland, Groot-Brittannië en Nigeria houdt men voor Moederdag nog de vierde zondag in de Vastentijd aan, terwijl men het in Bahrein, Egypte, Irak, Jemen Jordanië, Koeweit, Libanon, Palestina, Quatar, Saoedi-Arabië, Soedan, Syrië en de Verenigde Arabische Emiraten viert op 21 maart: de eerste dag van de lente.

Op 7 april wordt Moederdag in Armenië gevierd, op de eerste zondag in mei is het Moederdag in Hongarije, Litouwen, Portugal en Spanje en op 8 mei in Algerije. In Zuid-Korea en Albanië viert men het ook op 8 mei, maar dan onder de naam Ouderdag, terwijl het op 10 mei Moederdag is in El Salvador, Guatemala, Mexico en Oman.

In Polen viert men Moederdag op 26 mei, terwijl het op 27 mei in Bolivia en op 30 mei in Nicaragua wordt gevierd. De laatste zondag in mei is het Moederdag op de Dominicaanse Republiek en Haïti, in Frankrijk (behalve als het samenvalt met Pinksteren, dan verschuift het naar de eerste zondag in juni), Marokko en Zweden.

Op 12 augustus - en teven de geboortedag van koningin Sirikit Kitiyakara – is het Moederdag in Thailand, terwijl men het in Antwerpen en Costa Rica viert op 15 augustus, de dag van MariaTenhemelopneming. De tweede of derde zondag in oktober viert men Moederdag (Día de la Madre) in Argentinië, terwijl men dat de tweede zondag in oktober in Malawi en de laatste zondag in november nogmaals in Rusland doet. Aan het einde van het jaar is het op 8 december Moederdag in Panama en op 22 december in Indonesië.

In Iran en bij andere moslimgroepen - vooral Sjiieten - is de datum van Moederdag nogal omstreden, maar het valt in ieder geval op de geboortedatum van Fatima Zahra. Omdat de islamitische kalender verschilt van de Westerse kalender, vindt de viering van Moederdag – die ook Vrouwendag wordt genoemd - op de 20ste Jumada al-thani niet altijd op dezelfde datum plaats.