"Project X had voorkomen kunnen worden"

Project X Haren was een rel die ontstond na een uit de hand gelopen privéfeest. Een meisje uit Haren nodigde via Facebook een aantal vrienden uit, maar haar uitnodiging kon bekeken worden door alle Facebookgebruikers. Binnen een paar dagen stond de teller op ruim 25.000 aanwezigen. Op 21 september 2012 kwamen duizenden van hen bijeen om vervolgens een complete ravage achter te laten.

Waar komt Project X vandaan?

In Amerika kwam in 2012 de film Project X uit. In deze film nodigen drie vrienden ongeveer twintig vrienden uit om gezellig feest te vieren. De twintig uitgenodigde vrienden nemen op hun beurt introducés mee die op hun beurt ook weer mensen meenemen. Uiteindelijk wordt het een gigantisch uit de hand gelopen feest waarbij de gekste en gevaarlijkste dingen voorbij komen. Uiteindelijk gaat de groep jongeren door de woonwijk heen en laten een gigantische ravage en vernieling achter. De film was ongekend populair onder jongeren.

Verloop naar Project X Haren

7 september 2012

Het 15-jarige meisje maakt op 7 september 2012 een evenement aan op Facebook, namelijk haar verjaardag. Per ongeluk selecteert zij de optie om het evenement openbaar te maken. Hierdoor kan iedereen in Nederland aangeven om aanwezig te zijn. Een aantal mensen zien dit en geven aan aanwezig te zijn. Dezelfde personen nodigen weer een flink aantal mensen uit die op hun beurt ook weer mensen uitnodigen. Dezelfde dag wordt het evenement door het meisje verwijderd. Anderen maken het evenement opnieuw aan onder de naam Project X Haren

14 september 2012

Duizenden mensen geven aan aanwezig te zijn. Binnen een week wordt Project X Haren een begrip en social media staat er vol mee. Er wordt een trailer gemaakt, een liedje en heel internet staat vol met foto’s van de locatie. En rond deze dag werd de eerste fout gemaakt. Ondernemers zagen hun kans schoon en gaven aan afterparty’s te houden. Hiermee wordt de jeugd gestimuleerd in plaats van tegengehouden.

18 september 2012

Er vindt overleg plaats tussen de gemeente Haren en de politie. Zij maken samen een noodplan wanneer de situatie inderdaad uit de hand zou lopen. Toch denken ze er luchtig over. Zij zien het namelijk meer als impulsieve actie dan een serieus feest.
Het aantal aanwezigen op Facebook stijgt naar 9.000.

20 september 2012

Het aantal aanwezigen op Facebook stijg naar ruim 30.000.

21 september 2012

Burgemeester Rob Bats gaat in gesprek met de familie van het meisje. Er wordt besloten om de omgeving rondom het huis af te zetten en de familie vertrekt uit voorzorg naar een andere locatie.
De politie en gemeente Haren overleggen nog een keer het noodplan. Besloten wordt om buurtland Duitsland ook in te lichten over het evenement. Om 13.00 uur zijn er al meer dan 160.000 tweets gedaan op Twitter. Politie verspreidt via social media en tv om niet naar Haren te komen. Het station wordt afgesloten en toegang zal niet worden verleend.

Project X Haren

Aan het eind van de middag komen slechts een paar honderd mensen richting Haren. Het blijft rustig en aan het begin van de avond loopt Haren zelfs weer leeg. De politie lijkt gelijk te krijgen dat het inderdaad maar impulsiviteit was. Maar tussen 19.30 en 20.00 kregen zij te maken met duizenden jongeren die met de fiets, auto, lopend of openbaar vervoer Haren van alle kanten binnen kwamen.
In eerste instantie leek er niks aan de hand en de sfeer was gezellig. Dit sloeg helemaal om tegen 21.00 uur.

• 21.00 uur. Kleine groepen jongeren verspreidt over Haren zoeken de confrontatie met de politie op. Ze beginnen met gooien van stenen en vuurwerk.
• 21.05 uur. De kleine groepen worden al snel groter. Dit komt doordat in de ogen van de jeugd de politie als slecht, kwaadaardig en zielig wordt gezien. Er vinden op verschillende plekken grote rellen plaats die uit de hand beginnen te lopen.
• 21.20 uur. Meldingen van plunderingen in winkels en supermarkten komen binnen. Zo is de Albert Heijn volledig vernield. Ook een meubelzaak kreeg het zwaar te voortduren.
• 21.45 uur. Een 83-jarige man wordt in zijn huis overvallen en raakt zwaargewond.
• 21.50 uur. Korpsen uit Friesland, Drenthe, Noord-Oost Gelderland en Noord-Holland schieten ten hulp. Ook de ME wordt ingezet. Drie traumahelikopters staan paraat om uit te rukken.
• 22.10 uur. De ME weet verdere plunderingen en rellen te voorkomen.
• 22.30 uur. Bussen worden ingezet om mensen uit Haren weg te krijgen. Helaas overleefden slechts acht van deze bussen de avond.
• 23.00 uur. Haren loopt langzaam leeg en de rust keert weer terug.
• 23:45 uur. Haren is vrijwel helemaal leeg en ook de laatste relschoppers keren huiswaarts. Straten zijn bedekt met lagen puin, winkels zijn vernield en auto’s in brand gestoken.

Cijfers en feiten over 21 september 2012

• Op de avond zijn 34 mensen gearresteerd.
• Er kwamen 67 aangiftes van vernieling binnen.
• Ruim 200 relschoppers staan duidelijk op de foto of video met hun gezicht.
• 29 mensen raakten gewond.
• 33 auto’s zijn volledig uitgebrand.
• Ruim 1300 man aan politie en ME werd ingezet.
• 440.000 tweets zijn verzonden op Twitter.
• De rellen kregen wereldwijde aandacht. De VS, Zuid-Afrika, Japan, Duitsland, Polen, Finland en Engeland schonken grote aandacht aan de rellen in ons land.

Het had voorkomen kunnen worden

Er waren zoveel maatregelen die uitgevoerd hadden kunnen worden om dit evenement niet door te laten gaan. Denk bijvoorbeeld aan:

• Al het treinverkeer naar Haren stopzetten. In plaats van dat ging de NS extra treinen inzetten. Hierdoor werd het juist makkelijker om naar Haren te reizen.
• Station blokkeren. De politie verzamelde zich in het centrum van Haren om hier de relschoppers tegen te houden. Als ze dit hadden gedaan op het station waren ze Haren geeneens ingekomen.

Maar in plaats van maatregelen te nemen werd de jeugd juist aangemoedigd. Zo werd er op het journaal iedere dag veel aandacht besteed. Ook radiostations als 3FM en Q-music moedigde iedereen aan om naar Haren te gaan. Maar met welk doel? Dat wist niemand.

Onderzoek

Een langlopend onderzoek heeft voor de benodigde resultaten gezorgd. Hieruit bleek dat de politie inderdaad gefaald heeft en verantwoordelijk is voor de ravage die is achter gelaten. Enkele feiten die uit het onderzoek kwamen:

• Het noodplan dat werd gemaakt was niet afgestemd op het aantal mensen dat op het evenement afkwam.
• Het noodplan is nooit helemaal doorlopen met alle autoriteiten.
• De gemeente Haren heeft te weinig gedaan op het gebied van veiligheidspreventie.
• Bewoners werden niet voldoende geïnformeerd over de stand van zaken.

De totale kosten van het onderzoek was 400.000 euro. De schade van het feest in Haren liep op tot enkele miljoenen.

Op 13 maart 2013 nam de burgemeester van Haren ontslag naar aanleiding van de vernietigende rapporten van het onderzoek.