Einde en achtergronden van de apartheid in Zuid-Afrika

In Zuid-Afrika bestond tot 1994 een systeem wat apartheid wordt genoemd. Apartheid is een systeem waarbij de bevolkingsgroepen verschillende rechten hebben. In het Zuid-Afrika van voor 1994 betekende dit dat de blanken de macht hadden. De andere bevolkingsgroepen (zwarten, kleurlingen en Aziaten) hadden beperkte rechten. Het belangrijkste recht dat zij niet hadden was stemrecht. Kleurlingen en Aziaten hadden iets meer rechten dan zwarten, maar ook zij hadden zeker geen volledig burgerschap.

Achtergronden

In 1652 werd de Kaapkolonie gesticht, een Nederlandse kolonie. Die, zoals de naam al zegt, het gebied omvatte rond de Kaap (Kaap de Goede Hoop). Dit gebied ligt in het zuidwesten van het huidige Zuid-Afrika. Al snel emigreerden er veel Nederlanders, Belgen, en in mindere mate Duitsers en Fransen naar de Kaapkolonie om er een nieuw leven te beginnen. Veel kolonisten begonnen een bestaan als boer in bijna onbewoonde en onontgonnen steppe van zuidelijk Afrika. Deze mensen werden en worden Afrikaners of Boere genoemd en spraken Nederlands.

Deze taal is door de jaren heen door de invloeden van o.m. Engels, Duits, Frans, lokale- en Aziatische talen verbasterd en wordt nu Afrikaans genoemd, het wordt gezien als een dochtertaal van het Nederlands. Het grootste deel van de woordenschat zijn Nederlandse woorden, met een aantal woorden doorheen die afkomstig zijn uit bovengenoemde talen. Verder is de grammatica anders. Afrikaans en Nederlands zijn tot op de dag van vandaag onderling verstaanbaar.

Omdat Nederland begin 19e eeuw door Frankrijk bezet was, besloot Groot-Brittannië de Kaapkolonie te annexeren (afpakken). De belangrijkste reden was de strategische ligging van de kolonie. Engeland wilde voorkomen dat het gebied Frans zou worden. Engeland en Frankrijk waren in die tijd grote rivalen. In 1807 ging de Kaapkolonie definitief over in Engelse handen. Dit had tot gevolg dat veel Britten zich in de Kaapkolonie gingen vestigen.

De Afrikaners hadden niks op met het nieuwe gezag en de nieuwe Britse kolonisten en trokken verder de binnenlanden in. Dit wordt de grote trek genoemd. In de binnenlanden stichtten zij onafhankelijke republieken, de zogenaamde Boerenrepublieken (de bekendste zijn Oranje Vrijstaat, Transvaal en Natal). De voertaal was Nederlands en men was streng gelovig. In lijn met de geest van de tijd hadden de zwarten in zowel de republieken als de nieuwe Engelse Kaapkolonie niks te vertellen.

Conflict met Groot-Brittannië

In de niet aflatende Britse hebzucht naar meer grondgebied en bodemschatten komen de republieken in conflict met Groot-Brittannië, die de republieken wil annexeren. De Afrikaners zijn niet van plan zich bij de Britten aan te sluiten en de Eerste Boerenoorlog (1880-1881) breekt uit. De boeren winnen deze oorlog en Groot-Brittannië erkent de Boerenrepublieken. Omdat er steeds meer Britten naar de Boerenrepublieken trokken (vanwege de bodemschatten die daar ontdekt waren), maar de boeren hen niet met open armen ontvingen, en omdat Groot-Brittannië geïnteresseerd was in de rijkdommen van het gebied, verzon het een reden om weer een oorlog te beginnen. Deze oorlog wordt de Tweede Boerenoorlog (1899-1902) genoemd. Deze wordt uiteindelijk gewonnen door de Britten, maar pas na hardnekkig verzet van de boeren. Ook werden er veel vrouwen en kinderen van de boeren in erbarmelijke omstandigheden opgesloten in Britse concentratiekampen, waarbij een aanzienlijk aantal van hen de dood vond.

In 1902 wordt de oorlog beëindigd met de ‘Vrede van Vereeniging’. Hiermee komen de republieken onder Brits bestuur. De bevolking van zuidelijk Afrika bestond toen uit Afrikaners (Nederlandstalige kolonisten), Britten, zwarten, Aziaten (met name Indiërs), en kleuringen (mensen met een donkere huidskleur van verschillende afkomst). De Britse regering zag in dat effectief bestuur alleen mogelijk was als (wegens hun relatief grote aantal) de Afrikaners veel politieke rechten zouden krijgen. Ook zouden zij zich daardoor niet blijven verzetten tegen het Britse bestuur.

Zo kregen de Afrikaners de volgende rechten:

• Oranje Vrijstaat en Transvaal kregen zelfbestuur;
• De Britse regering betaalde een deel van de wederopbouw;
• Amnestie voor veel soldaten die aan de kant van de Afrikaners vochten;
• Nederlands wordt geaccepteerd als officiële taal (naast het Engels);
• Alleen stemrecht voor de blanken in de republieken (in de Kaapkolonie hadden de kleurlingen en Aziaten wel stemrecht). Kleurlingen en Aziaten krijgen stemrecht nádat zelfbestuur is verleend (bewust geen datum genoemd, de bedoeling was dus dat ze geen stemrecht zouden krijgen), de zwarten kregen –uiteraard- ook geen stemrecht.

Unie van Zuid-Afrika

In 1910 werd de Unie van Zuid-Afrika opgericht. De Unie van Zuid-Afrika werd een dominion (zelfregerend land) binnen het Britse Gemenebest. De Britse regering bleef alleen verantwoordelijk voor buitenlandse zaken en defensie. Ook bleef de Britse monarch staatshoofd. Voor de rest was de Unie van Zuid-Afrika baas in eigen huis.

De Afrikaners en de Britse Zuid-Afrikanen waren gelijkberechtigd en accepteerden elkaars taal, achtergrond en cultuur. Ze zagen in dat ze moesten samenwerken en -leven in het nieuwe Zuid-Afrika. Vooral de Afrikaners waren blij met zelfbestuur, omdat ze weinig meer met Groot-Brittannië te maken hadden. De regering bestond uit- en werd gekozen door deze beide blanke bevolkingsgroepen. Zwarten, Aziaten en kleurlingen hadden geen stemrecht. Dit was overigens een geaccepteerd verschijnsel in de koloniale tijd (bijna alle andere landen in Afrika waren destijds nog koloniën en ook in die landen had de inheemse bevolking niets te vertellen). Deze situatie duurde voort tot 1948, toen de Nationale Partij (Nasionale Party), hoewel toen nog Herenigde Nasionale Party geheten, de verkiezingen won. De Nationale Partij was een Afrikaner partij, maar naast de Afrikaners, stemden er ook veel Britse Zuid-Afrikanen op deze partij..

De blanke inwoners van Zuid-Afrika hadden namelijk wel oor naar de ideeën van de Nationale Partij, namelijk dat de macht in handen van de blanken bleef. Eenmaal aan de macht begonnen de ideeën van Nationale Partij vorm te krijgen, als eerste wapenfeit (in 1948) werd de kleurlingen en de Aziaten in de Kaapprovincie (voormalige Kaapkolonie) hun stemrecht afgenomen.
Verder werden de volgende wetten afgekondigd:

• De wet op verbod van gemengde huwelijken (1949) – Verbod op huwelijk met iemand van een ander ras.
• De ontuchtwet (1950) - verbod op seksuele relatie met iemand van een ander ras.
• De wet op bevolkingsregistratie (1950) - het registeren van ras was verplicht.
• De groepsgebiedenwet (27 april 1950) - werkverbod van andere rassen in stedelijke gebieden.
• De De wet op aparte gerieven (1953) - verbod op het gebruiken van dezelfde openbare voorzieningen.
• De De wet op Bantoe-onderwijs (1953) - zwarten werden onderwezen in het Afrikaans
• De wet op werkgelegenheden (1956) - betere banen waren gereserveerd voor blanken.
• De wet op bevordering van Bantoe-zelfregering (1958) - bevorderen van onafhankelijkheid van thuislanden.

Hendrik Verwoerd

De in Nederland geboren Hendrik Verwoerd (1901-1966) wordt wel de architect van de apartheid genoemd, omdat een groot deel van de apartheid door hem is vormgegeven. Het idee van de apartheid was volledige scheiding van de rassen in Zuid-Afrika. Alleen de blanken mochten stemmen. Andere rassen mochten geen gebruik maken van de voorzieningen die voor blanken gereserveerd waren. Hierbij valt te denken aan: parken, stranden, openbare toiletten, wegen, straatmeubilair, uitgaansgelegenheden, stadscentra, trappen. Ook kregen zij eigen wijken toegewezen (townships), die het liefst zo ver mogelijk van blanke wijken verwijderd waren.

Het ongeschoolde werk was gereserveerd voor de zwarte bevolking, hiervoor hadden zij wel een vergunning nodig om door blank gebied te reizen en er tijdelijk te wonen. Die vergunning moesten zij ten allen tijde bij zich dragen. Hierop werden ze regelmatig gecontroleerd door politieagenten en ambtenaren.

Het uiteindelijke doel was de Nationale Partij was om voor de niet-blanke bevolkingsgroepen zogenaamde thuislanden oftewel bantoestans te creëren, deze landen bevatten in totaal 13% van het grondgebied van Zuid-Afrika. Elke niet-blanke bevolkingsgroep kreeg een eigen land toegewezen, mensen die tot zo’n bevolkingsgroep behoorden moesten verplicht naar zo’n thuisland verhuizen en verloren daarmee de Zuid-Afrikaanse nationaliteit. Deze landen werden vervolgens door Zuid-Afrika onafhankelijk verklaard, echter de onafhankelijkheid werd verder door geen enkel ander land erkend. De thuislanden werden echter wel financieel ondersteund door Zuid-Afrika. Indien men werk had mocht men tijdelijk buiten het thuisland verblijven om daar te werken.

Waarom apartheid?

De blanke Zuid-Afrikanen (en dan met name de Afrikaners) gingen er vanuit dat de andere rassen ondergeschikt zijn aan het blanke ras. Vanaf eind jaren 50, toen veel voormalige koloniën onafhankelijk werden, zag men ook vanuit Zuid-Afrika dat veel landen direct na de onafhankelijkheid of in een burgeroorlog, of in een dictatuur terecht kwamen, of een anarchie werden. Daarom moest het bestuur blank blijven, en moesten de verschillende rassen zo goed mogelijk gescheiden van elkaar leven. Alleen zo kon Zuid-Afrika volgens de visie van de Afrikaners goed bestuurd worden.

Vergelijking met andere Afrikaanse landen

Ten tijde van de apartheid was Zuid-Afrika het enige land in Afrika dat hetzelfde welvaartsniveau had als de westerse wereld, dit gold echter alleen voor de blanken. Terwijl in de recent onafhankelijk geworden landen in Afrika de situatie er alleen maar op achteruit ging, hield Zuid-Afrika een hoog welvaartsniveau. Hoewel de andere rassen een minder welvaartsniveau hadden dan de blanken, was hun situatie nog altijd beter dan die van inwoners van andere Afrikaanse landen.

Problemen

Behalve Zuidwest-Afrika (het huidige Namibië, sinds 1915 namens de volkenbond door Zuid-Afrika als mandaatgebied beheerd) hoopte Zuid-Afrika ook dat Groot-Brittannië hun protectoraat Bechoeanaland (Botswana) aan Zuid-Afrika over zou dragen. Dit werd echter geweigerd omdat Groot-Brittannië het niet eens was met het apartheidssysteem in Zuid-Afrika. Op 31 mei 1961 werd Zuid-Afrika, wat nog steeds de status van dominion had, na een referendum (alleen voor blanken) onafhankelijk van Groot-Brittannië. De officiële naam Unie van Zuid-Afrika werd hierbij gewijzigd in Republiek van Zuid-Afrika. Conform de wens van de Engelstalige Zuid-Afrikanen blijft het land wel als republiek lid van het Britse Gemenebest en wordt er vastgehouden aan het parlementaire systeem naar Brits model. Echter al een jaar later verlaat Zuid-Afrika het Britse Gemenebest alweer omdat andere gemenebestleden klagen over het apartheidssysteem. Maar de Afrikaners waren blij dat ze nu helemaal van Groot-Brittannië af waren.

Binnenlandse gevolgen

Veel koloniën in Afrika waren inmiddels onafhankelijk of hadden dit in het vooruitzicht. De (met name) zwarte bevolking in Afrika stond voor het grootste gedeelte niet meer onder controle van het blanke Europese moederland. Echter in Zuid-Afrika had de zwarte bevolking nog steeds niets te vertellen. Ook was de internationale opinie gewijzigd. Eerst ging men er vanuit dat een kolonie zichzelf niet hoefde te besturen, maar het moederland nodig had. Vanaf de jaren 60 was deze visie ineens 180 graden gedraaid. De koloniën moesten onafhankelijk worden. Mede hierdoor begon de niet-blanke bevolking in Zuid-Afrika meer rechten op te eisen. Eerst gebeurde dit vreedzaam door middel van protesten en stakingen, later werden er aanslagen gepleegd. Het African National Congress ANC (de politieke groepering van de zwarten in Zuid-Afrika) werd daardoor verboden. Hun leider, Nelson Mandela, wordt gearresteerd en tot een levenslange gevangenisstraf veroordeeld.

Het systeem van de apartheid en de controle hierop was erg duur, er was een enorm ambtenaren- en politieapparaat voor nodig. Alleen blanken mochten politieagent of ambtenaar worden. Een ander probleem was dat er langzaam maar zeker een tekort aan geschoold personeel kwam. De hogere functies waren gereserveerd voor blanken, andere rassen moesten ongeschoold werk doen. Maar omdat het aantal blanken maar een klein gedeelte van de totale bevolking vormde, waren er te weinig mensen om alle banen te bezetten. Blanke immigranten uit andere landen werden dan ook met open armen ontvangen.

Blanke immigranten werden in Zuid-Afrika verwelkomd met een eigen woning, een gratis ticket van de (lucht)haven van aankomst naar de nieuwe woning, en een ruime uitkering. De immigrant bleef recht houden op deze uitkering totdat hij een baan had gevonden, om naar Zuid-Afrika te emigreren was het dus niet nodig al een baan te hebben.

In Nederland bestond jarenlang een emigratiesubsidie (deze was in de jaren 50 ingevoerd omdat de toenmalige regering de mening was toegedaan dat Nederland met 10 miljoen inwoners vol begon te raken). Mensen die Nederland wilden verlaten kregen van de overheid hun vlieg- of bootticket vergoed, alsmede een klein bedrag aan zakgeld. Toen Nederland zich steeds meer tegen Zuid-Afrika begon te keren, werd op een gegeven moment besloten de emigratie subsidie voor Zuid-Afrika stop te zetten. Zodra Zuid-Afrika hier lucht van kreeg, besloot dit land de betaling van deze subsidie over te nemen. Nederlanders die naar Zuid-Afrika emigreerden hoefden hier dus nog steeds geen cent voor te betalen.

Internationale gevolgen

Ook internationaal begon er veel kritiek te komen op Zuid-Afrika. Steeds meer landen kregen kritiek op Zuid-Afrika, naast Groot-Brittannië waren dit in eerste instantie de Britse Gemenebestlanden India en Canada.

Toch maakte dit weinig uit voor Zuid-Afrika, omdat het land omringd was door landen die onder blank bestuur stonden. Ten noorden van het door Zuid-Afrika beheerde Zuidwest-Afrika lag de Portugese kolonie Angola, en ten noordoosten van Zuid-Afrika lagen Rhodesië (Zimbabwe) en een andere Portugese kolonie, Mozambique. Zuid-Afrika werkte nauw samen met Portugal en Rhodesië. Deze landen waren namelijk ook geïsoleerd geraakt. Rhodesië omdat het eenzelfde soort apartheidssysteem voerde als Zuid-Afrika. Het land werd bestuurd door voormalige Britse kolonisten. Portugal was geïsoleerd omdat het een dictatuur was en zijn koloniën tot de hoogste prijs wilde behouden. Waar reeds het grootste gedeelte van Afrika onafhankelijk was (meestal een dictatuur of een door burgeroorlog verscheurde anarchie), bleef zuidelijk Afrika een machtsblok van de blanke regeringen.

In 1966 moet Zuid-Afrika van de Verenigde Naties het beheer over Zuidwest-Afrika beëindigen. Dit vanwege de apartheid en omdat de VN vond dat Zuid-Afrika geen formeel zeggenschap over Zuidwest-Afrika had. Zoals gewoonlijk negeert Zuid-Afrika de resolutie want men ziet Zuidwest-Afrika als integraal onderdeel van Zuid-Afrika. Verder erkent Zuid-Afrika de VN niet als opvolger van de volkenbond, namens wie Zuid-Afrika Zuidwest-Afrika bestuurde.

Vanaf 1975 begon Zuid-Afrika verder geïsoleerd te raken. In dat jaar werden namelijk Angola en Mozambique onafhankelijk. Deze landen, hoewel verzeild geraakt in een burgeroorlog, steunden de steeds gewelddadiger wordende ANC. In 1980 valt ook Rhodesië als bondgenoot weg dat een zwarte meederheidsregering krijgt.

Ondertussen krijgt Zuid-Afrika steeds meer kritiek van o.m Nederland en andere West-Europese landen. De Verenigde Staten houden goede banden met Zuid-Afrika, dit omdat beide landen tegen het communisme zijn en de VS koste wat kost willen voorkomen dat Angola en Mozambique in de Russische (communistische) invloedssfeer komen. Hierbij vinden ze in Zuid-Afrika een goede bondgenoot.

Problemen met buurlanden

Rebellen van de gewapende tak van het verboden ANC en van de Zuidwest-Afrikaanse onafhankelijkheidsbeweging SWAPO worden door het Zuid-Afrikaanse leger tot over de landsgrensen van Angola en Mozambique achternagezeten, waar zij hun bases hebben. Dit leidt tot problemen met deze buurlanden. Ze voelen zich bedreigd door Zuid-Afrika. Vooral in Angola is er veel strijd, die zich in het gehele zuiden van Angola afspeelt, dit wordt ook wel de Zuid-Afrikaanse Grensoorlog of Bosoorlog genoemd.

In Angola zijn, na de onafhankelijkheid, Cubaanse (dus communistische) troepen gestationeerd. De communistische MPLA wordt door de Sovjet-Unie (Rusland) en Cuba gesteund, deze strijdt met de UNITA die door Zuid-Afrika en de VS wordt gesteund. Doordat Zuid-Afrika militaire operaties uitvoert in Angola tegen de SWAPO, die daar hun bases hebben, wordt het veroordeeld door de VN-veiligheidsraad. Omdat Zuid-Afrika ook de UNITA steunde, kreeg het aan de stok met de MPLA en de Cubaanse troepen. De Cubaanse troepen dreigden in 1985 Zuidwest-Afrika binnen te vallen, om de eveneens communistisch getinte SWAPO aldaar aan de macht te helpen. Het anti-communistische Zuid-Afrika (wat inmiddels in het geheim kernwapens had ontwikkeld), zit niet te wachten op een onafhankelijk (en communistisch) Namibië als buurstaat. Als reactie op de plannen voor een Cubaanse invasie in Zuidwest-Afrika, dreigt Zuid-Afrika Luanda (de hoofdstad van Angola) met een kernbom te bombarderen. Dit zorgde ervoor dat beide landen gingen onderhandelen over gezamenlijke terugtrekking uit Angola. In 1989 werd de oorlog uiteindelijk beïndigd.

In de jaren 80 nam de internationale kritiek op Zuid-Afrika nog verder toe. Ook de VS begonnen Zuid-Afrika te veroordelen. Er werd een boycot tegen het land ingesteld. Er mochten geen wapens en bepaalde grondstoffen meer naar Zuid-Afrika geëxporteerd worden. Ook werden er geen Zuid-Afrikaanse producten meer geïmporteerd. Verder werden de culturele banden met Zuid-Afrika verbroken. Vooral Nederland was in de jaren 80 een felle tegenstander van het regime in Zuid-Afrika. Waar men 80 jaar eerder, tijdens de boerenoorlog, de Afrikaners steunden in hun strijd tegen de Britten, deed men er nu alles aan op de verwanten in Zuid-Afrika in een kwaad daglicht te stellen. Ook de media berichten immer negatief over Zuid-Afrika. Als reactie op de houding van Nederland werden in 1984 de officiële landstalen van Zuid-Afrika, Afrikaans, Nederlands en Engels gewijzigd in Afrikaans en Engels.

Zuid-Afrika werd ook verbannen uit veel internationale organisaties zoals het IOC en de FIFA. Het is herhaaldelijk veroordeeld door de VN-veiligheidsraad, met name door agressie tegen buurlanden en door het apartheidsregime.

Einde van de apartheid

Door de binnenlandse problemen (te weinig geschoolde werknemers, hoge kosten van het systeem, aanslagen van het ANC, protesten) werd het apartheidssysteem steeds verder versoepeld. De belangrijkste punten:

• De niet-blanke Zuid-Afrikanen hoefden niet meer verplicht hun werkvergunning bij zich te hebben;
• Naast de blanken krijgen ook de Aziaten enerzijds en de kleurlingen en zwarten anderzijds, eigen parlementen. De meeste macht blijft echter bij de blanken;
• De wet op verbod van gemengde huwelijken en de ontuchtwet worden ingetrokken;
• Kleurlingen en Aziaten krijgen meer politieke rechten en bewegingsvrijheid.

De regering weigert echter met het ANC te onderhandelen. De regering beschouwt het ANC als een terroristische organisatie die bovendien nog steeds verboden is. Met name de zwarten vinden de hervormingen niet ver genoeg gaan en de situatie in Zuid-Afrika wordt steeds grimmiger. Het is niet uitgesloten dat het land in een burgeroorlog terechtkomt.

In 1989 komt Frederik Willem de Klerk aan de macht. Hij wil van Zuid-Afrika een democratisch land maken met gelijke rechten voor iedereen. De meeste apartheidswetten worden afgeschaft en in 1990 verleend hij ANC-leider Nelson Mandela gratie. Het verbod op de ANC wordt opgeheven. In 1992 houdt de regering de Klerk een referendum, hier mogen alleen blanke kiesgerechtigden aan meedoen. De vraagstelling was:
Bent u het eens met de voortgang van het hervormingsproces wat de staatspresident is begonnen op 2 februari 1990, en wat zal leiden tot een nieuwe constitutie (grondwet) door middel van onderhandelingen?

Meer dan 2/3 van de kiesgerechtigden stemden voor. De vraagstelling van het referendum is enigszins misleidend. Met onderhandelingen wordt bedoeld: onderhandelingen met de andere bevolkingsgroepen. De indruk wordt gewekt dat Zuid-Afrika geleidelijk wordt omgevormd tot een democratie waarin iedereen gelijk is. Mede door druk van het ANC (toen nog als onderhandelingspartner) is er te snel aangestuurd op algemene verkiezingen. Hierdoor zijn andere opties of tussenoplossingen niet aan de orde gekomen, zoals een federaal Zuid-Afrika, of ingebouwde rechten voor de minderheden.

Na de apartheid

Na de overwinning van het ANC komt Nelson Mandela, inmiddels 76 jaar oud, aan de macht. Hij wil van Zuid-Afrika een land maken waarin iedereen samenleeft en gelijk is, ook roept hij de zwarten op geen rancune te tonen tegen de andere bevolkingsgroepen, maar een nieuwe start te maken. De nieuwe grondwet van Zuid-Afrika is dan ook de meest liberale ter wereld.

Na het aftreden van Nelson Mandele in 1999 keert het ANC zich steeds meer tegen de blanken en dan met name de Afrikaners. Het Afrikaans wordt ten onrechte gezien als de taal van de apartheid en wordt steeds verder gemarginaliseerd. Hoewel het volgens de grondwet één van de officiële talen is wordt het niet meer gebruikt door de overheid en verboden op scholen. TV-zenders gebruiken steeds minder Afrikaans. Ook worden er campagnes gevoerd om geen Afrikaans meer te spreken.

Verder is er het Black Economic Empowerment (BEE), officieel bedoeld om de niet-blanken te integreren in hogere functies, maar in de praktijk betekent het dat blanken ontslagen worden en geen werk meer kunnen krijgen. Grote bedrijven (in het bezit van blanken) moesten een meerderheidsaandeel afstaan aan niet-blanken.

Zuid-Afrika is nog steeds een grote voedselproducent en –exporteur. De meeste boerenbedrijven zijn van blanke boeren. Dit is één van de belangrijkste pijlers van de Zuid-Afrikaanse economie. Er gaan nu stemmen op om deze bedrijven te onteigenen zonder compensatie, waarna ze overgedragen worden aan zwarten, naar Zimbabwaans voorbeeld. Dit zal rampzalige gevolgen hebben voor de Zuid-Afrikaanse landbouw en economie. Omdat de meeste blanke boeren een pick-up hebben, verhoogt het ANC de belastingen op deze auto’s.

Na de apartheid is er inderdaad een kleine zwarte bovenklasse ontstaan, het overgrote deel van de zwarten is er echter alleen maar op achteruit gegaan na 1994, samen met een aanzienlijk deel van de blanken, kleurlingen en Aziaten. Er zijn nu zelfs zwarten die de Nationale Partij (de partij van de apartheid) terug willen, omdat ze het toen beter hadden.

Door het beleid van het ANC om ervaren en goed opgeleide blanken te vervangen door laag opgeleide zwarten zonder goede ervaring worden de bedrijven minder productief wat ten koste gaat van de economie. Veel goed opgeleide blanken verlaten het land om hun heil elders te zoeken.

Na de afschaffing van de apartheid is het aantal misdrijven explosief toegenomen, alsook het aantal HIV-besmettingen (één van de hoogste ter wereld). Zuid-Afrika zakt in rap tempo op de lijst van meest ontwikkelde landen en is één van de gevaarlijkste en gewelddadigste landen ter wereld geworden.

Boeren wonen vaak afgelegen op hun grote boerderijen, hier werken vaak ook meerdere zwarte arbeiders. Sinds 1994 worden boerderijen overvallen door zwarte bendes, of door de eigen werknemers. Vaak worden de boer en zijn gezin gemarteld, alvorens op een beestachtige manier vermoord te worden. Mensen worden in brand gestoken, met brandend plastic of kokende olie overgoten, opengesneden of bewerkt met schroevendraaiers. Vrouwen worden vaak eerst ook nog verkracht. Vreemd genoeg worden er bij dit soort overvallen vaak geen of weinig geld of waardevolle voorwerpen buitgemaakt. Dit noemt men ‘plaasmoorde’. Plaas betekend boerderij in het Afrikaans en komt voort uit het Nederlandse woord plaats. Ook worden blanken maar ook Aziaten in hun huis op soortgelijke manieren overvallen. Het ANC schaart de plaasmoorde onder ‘gewone misdaad’ hoewel verschillende internationale organisaties spreken van genocide (=volkerenmoord) en de politie doet niet zijn best om plaasmoorde op te lossen. Het ANC heeft een omgekeerde apartheid gecreëerd.

Kill the boer

De voormalige jeugdleider van het ANC, Julius Malema roept zijn volgelingen op de boeren te vermoorden door vaak ‘kill the boer’ te zingen. Hierdoor werd hij door het ANC en de president niet tot de orde geroepen, maar wel door de rechtbank veroordeeld. Echter het ANC steunde hem in zijn hoger beroep, Malema was het namelijk niet eens met zijn veroordeling.

Hypocrisie

Een aantal landen die Zuid-Afrika veroordeelden, hadden eigenlijk geen recht van spreken. In het zuiden van de VS werden negers tot diep in de jaren 60 bij wet gediscrimineerd. Dit land had in Zuid-Afrika een bondgenoot tegen het communisme, toen het communistische gevaar wegviel, begon de VS mee te doen aan de Sancties tegen Zuid-Afrika, wegens het apartheidssysteem.
Het systeem van de thuislanden werd internationaal verfoeid. Voor het gemak wordt er even aan voorbijgegaan dat men in de VS, Australië en in Canada in mindere mate de oorspronkelijke bewoners in afgelegen, kleine, bijna onbruikbare reservaten heeft gepropt. Australië (wat ook deelnam aan de sancties) heeft bovendien decennialang een beleid gevoerd om bevolking blank te houden, door gekleurde immigranten niet toe te laten, maar blanken wel. China houdt Tibet al sinds 1951 illegaal bezet, maar is er nooit ook maar op gewezen door de VN-veiligheidsraad. In Israël is een enigszins vergelijkbaar systeem als in Zuid-Afrika tijdens de apartheid, maar dit land krijgt alle steun van Europa en de VS. Hierbij moet ook opgemerkt worden dat de oorspronkelijke bevolking simpelweg is verdreven. Nederland was tegenstander van het apartheidsregime, maar doet niets tegen het racistische beleid van het ANC en de plaasmoorde, evenals andere westerse landen. Ondanks herhaaldelijke roep om hulp van de Afrikaners. Toen Zuid-Afrika o.m Nederland steunde in zijn koloniale houding in Nederlands-Indië, was er ook al apartheid, maar later, toen Nederland Zuid-Afrika niet meer nodig had, werd Nederland ineens tegenstander van het apartheidsregime.
Zoals eerder genoemd werd het apartheidssysteem als niet gewenst gezien door de westerse landen. Terwijl het eigenlijk hetzelfde systeem was als het koloniale systeem wat de West-Europese landen (de initiatiefnemers van de sancties) voerden in hun "voormalige koloniën, slechts enkele jaren daarvoor. Daarnaast kreeg Zuid-Afrika wel kritiek, ook van andere, net onafhankelijke landen, in Afrika. Maar dat waren juist weer meestal landen die autoritair bestuurd werden, en waar de (ook zwarte) bevolking nog veel minder rechten en vaak slechtere leefomstandigheden hadden dan de zwarte bevolking van Zuid-Afrika. Maar deze landen bleven vrij van kritiek.

Relatie tussen Nederland en Zuid-Afrika

Nadat de Kaapkolonie voor Nederland verloren was gegaan, zijn er lange tijd goede banden blijven bestaan tussen Nederland en de Afrikaners. Afrikaners zijn zoals eerder beschreven voor het grootste gedeelte van Nederlandse afkomst, die een Nederlandse taal spreken, en een zelfde geloof aanhangen als de Nederlanders, het Protestantse geloof (Nederduits Gereformeerde Kerk aldaar geheten).

Nederland voelde sterk verwantschap met de Afrikaners, de Boeren republieken, en later de staat Zuid-Afrika. Ten tijde van de Boeren republieken waren hier al veel Nederlanders tijdelijk werkzaam, met name in de bouw en het aanleggen van infrastructuur. Tijdens de Boerenoorlogen (Oranje Vrijstaat en Zuid-Afrikaanse Republiek versus Engeland) steunde Nederland de Afrikaners, hoewel slechts informeel (om de Engelsen niet in de wielen te rijden). De steun werd breed gedragen door de Nederlandse bevolking, Nederland stuurde geld naar de Afrikaners en er gingen zelfs mensen naar de Boeren republieken om mee te vechten tegen te Engelsen. Toen de Engelsen de Tweede Boerenoorlog uiteindelijk gewonnen hadden, liet Koningin Wilhelmina (ook zeer pro Afrikaners) president Paul Kruger van de Zuid-Afrikaanse Republiek met een Nederlands oorlogsschip ophalen. Kruger werd als een held gezien toen hij in Nederland aankwam. In deze periode zijn er veel straten en wijken naar o.m. Paul Kruger en de Afrikaners in het algemeen vernoemd, zoals Transvaalbuurt, Afrikaanderwijk, Paul Krugerstraat, Cronjestraat etc.

Na de Tweede Wereldoorlog (de Afrikaners hadden door middel van hun Nationale Partij veel macht in Zuid-Afrika) werden de economische banden tussen Nederland en Zuid-Afrika weer sterker. Er kwam meer economische samenwerking en Nederland zag graag mensen naar Zuid-Afrika emigreren, Nederland was dichtbevolkt en Zuid-Afrika had behoefte aan blanke immigranten, helemaal als ze Nederlands waren.

In 1953 sluiten beide landen een cultureel verdrag, om de historische banden en het verwantschap tussen beide landen te bekrachtigen. Er komen ook steeds vaker Zuid-Afrikanen naar Nederland, met verschillende redenen (familiebezoek, werkbezoek, wetenschappelijke samenwerking, vakantie), andersom is dit ook het geval.

Dat Zuid-Afrika (inmiddels een welvarend land) zich verbonden voelt met Nederland blijkt onder andere uit het feit dat Zuid-Afrika Nederland (dat nog in de wederopbouw-periode verkeerde) als één van de eerste landen te hulp schoot na de watersnoodramp in 1953, door een cheque en hulpgoederen aan te bieden. Een jaar later, in 1954, werd Prins Bernhard door Zuid-Afrika uitgenodigd om het land een bezoek te brengen, hij kreeg een geweldige ontvangst van de Zuid-Afrikaanse regering en werd toegejuigd door een enthousiaste menigte van Afrikaners en geëmigreerde Nederlanders. Ook was het Nederlands tot 1984 één van de drie officiële talen in Zuid-Afrika (naast het Afrikaans en Engels). Ook waren de vlaggen van van de Boeren republieken en de vlag van Zuid-Afrika (tot 1994) altijd gebaseerd op de Nederlandse vlag.

Echter vanaf eind jaren 70 / begin jaren 80 was de visie van de Nederlandse regering en de media 180 graden gedraaid. Het culturele verdrag werd in 1982 eenzijdig opgezegd door Nederland. De regering begon zich steeds meer uit te spreken voor sancties tegen Zuid-Afrika, producten uit dit land werden geboycot. Zuid-Afrikaners kregen geen visum meer voor Nederland. Ook steunde de Nederlandse regering de inmiddels gewelddadige ANC openlijk.

Misvattingen

Afrikaans wordt als ‘taal van de apartheid gezien’, het is echter gewoon de taal die veel blanke Zuid-Afrikanen, Aziaten, kleurlingen en zwarten spreken. De taal wordt in Zuid-Afrika ook gebruikt als lingua franca.

Nadat veel landen in Afrika onafhankelijk werden, ging de toestand van de gewone burger er vaak alleen maar op achteruit. Deze landen werden vaak dictaturen, anarchieën, of er woedden jarenlange burgeroorlogen. Zuid-Afrika had deze problemen niet, en ontwikkelde zich, ook de zwarte bevolking profiteerde hiervan. Iedere zwarte had onderwijs, zei het beperkt, en huisvesting, en de meeste zwarten hadden werk. In de andere Afrikaanse landen was dit lang niet altijd het geval.

Er wordt vaak beweerd dat de blanken het gebied van de inlandse bevolking hebben afgepakt, dit is ook de reden waarom men de boerderijen wil onteigenen. Echter toen de eerste blanken kwamen in 1652, was het gebied dat nu Zuid-Afrika is, grotendeels onbewoond. De meeste zwarten die er nu wonen, zijn er pas LATER heengetrokken dan de blanken.

Het apartheidsregime hield vast aan de macht omdat zij er vanuit gingen dat Zuid-Afrika anders van een ontwikkeld land zou terugvallen naar een derde wereld land. Een goed (recentelijker) voorbeeld hiervan is noorderbuur Zimbabwe, toen de blanken in 1980 de macht overdroegen, was Zimbabwe één van de rijkste landen van Afrika, en tevens één van de grootste voedselexporteurs ter wereld. Het werd ook wel ‘de graanschuur van Afrika’ genoemd. Nadat de zwarten aan de macht zijn gekomen, is het één van de armste landen van Afrika, liggen de onteigende boerderijen braak, en heerst er hongersnood. De blanken zijn het land uitgejaagd, en veel zwarten zijn inmiddels het land ook ontvlucht. Als je een Zimbabwaanse Dollar opneemt en hem in de beurs stopt, is ie al minder waard geworden. Zo gek gaat het in Zuid-Afrika nog niet, maar het land is hard op weg een derde wereld land te worden.

Nabeschouwing

Het apartheidssysteem van Zuid-Afrika is zo bijzonder omdat de regering allerlei wetten maakte die rassenscheiding moesten waarborgen, en wel op een zeer gedetailleerde manier. Het systeem is echter veel ouder. In de koloniale tijd waren de Europese landen de baas in de koloniën, de oorspronkelijke bewoners hadden niks te vertellen en werden als niet-ontwikkeld beschouwd, en dat moesten ze ook blijven. In Zuid-Afrika is dit systeem overgenomen toen het land als de Unie van Zuid-Afrika een zelfregerend dominion werd in het Britse Gemenebest.

In de jaren 60 waren of werden bijna alle koloniën onafhankelijk, nu heerste ineens de opvatting dat de bevolking van de koloniën zelfbestuur moest krijgen. De hoofdreden is de tweede wereldoorlog, deze heeft de kwetsbaarheid van de koloniserende landen aan het licht gebracht. Deze landen (met name Groot-Brittannië, Frankrijk en Nederland) zagen in dat ze hun koloniale rijken niet meer bijeen konden houden. Voorheen gold de opvatting dat de ‘niet ontwikkelde’ lokale bevolking zichzelf toch niet kon besturen, en door het moederland bestuurd moest worden. Van het één op het andere moment was er ineens de opvatting dat deze landen zichzelf prima konden besturen (welke overigens niet helemaal juist was). Landen die de oude opvatting aanhingen (Portugal, (in mindere mate) Spanje, Zuid-Afrika en Rhodesië) werden in één keer gezien als landen die totaal verkeerd bezig waren, en op alle manieren tegengewerkt, tenzij ze nuttig waren voor één of ander doel, want het doel heilig altijd de middelen, voor zo lang het duurt. Het ironische is dat de apartheid officieel is afgeschaft in Zuid-Afrika, maar Zuid-Afrika daar dagelijks een hoge prijs voor betaalt voor de apartheid die daarvoor in de plaats is gekomen.

Als de overgang naar een open democratie zorgvuldiger was gebeurd, dus rekening houdend met de posities van de minderheden en de situatie van Zuid-Afrika, waren er veel problemen die nu spelen, er niet geweest.