Waarom liegen wij? - Meest courante leugens

Ouders, leerkrachten, sprookjes. Ze hebben het ons van jongs af ingelepeld. Liegen hoort niet, Eerlijk zijn is een deugd. Oneerlijk? Geen mens zal die eigenschap met plezier aan zichzelf toeschrijven. Maar intussen laten we onze kinderen wel geloven in sinterklaas, veinzen we dankbaarheid om lelijke cadeaus en verklikken we niet.

Het zit in onze natuur, mevrouw

De wetenschap heeft alvast een beetje troost voor ons inconsequente gedrag, Liegen, zo heet het, is een sociaal verschijnsel dat gewoon deel uitmaakt van de omgang met elkaar. Onderzoek wees uit dat kinderen al tussen hun derde en vijfde levensjaar beginnen met 'zo overtuigend mogelijk te liegen'.

In een bekend experiment vroegen onderzoekers aan kinderen om naar een muur te kijken. Intussen legden ze een stuk speelgoed achter de kleuters en verlieten ze de kamer. Daarbij gaven ze hen de opdracht om niet achterom te kijken. Bij hun terugkeer vroegen de onderzoekers aan de kleuters of ze zich daaraan gehouden hadden. Zowat de helft van de driejarige ukken gaf toe gegluurd te hebben, de andere helft beweerde van niet. Alleen verraadden de videobeelden dat ook zij hadden gekeken. Bij de vijfjarige had zelfs bijna iedereen gekeken én daar vervolgens over gelogen. Pittig detail: ouders die beelden van hun liegende spruit zagen, konden hoegenaamd niet vertellen of kleuterlief al dan niet de waarheid sprak.

Gelijkaardige 'gluur'-experimenten hebben die resultaten alleen maar bevestigd. Liegen likt in onze natuur te zitten. Het motief voor kleuterleugens ligt voor de hand: angst voor betrapt te worden en angst voor de straf. Psychologen gaan er nu van uit dat liegen bij onze sociale- en intellectuele ontwikkeling hoort. Het vraagt namelijk brains om een bewuste strategie te ontwikkelen waarmee je een straf kunt ontlopen. Je moet de waarheid herkennen, vaak met opzet een ander verhaal verzinnen én dat nog eens geloofwaardig zien te verkopen.

Jong geleerd, oud gedaan? Of blijven er op volwassen leeftijd eigenlijk ook geen goede redenen meer over om elegant - of flagrant - rond de waarheid te dansen? Misschien komt het antwoord wel als je een paar dagen de proef op de som neemt. Word je leven makkelijker, ingewikkelder, leuker of vermoeiender als je gewetensvol op je woorden gaat letten en zelfs geen leugentje om bestwil of beleefdheidsformule meer gaat fabuleren? En zul je bewuster of anders omgaan met leugens die je onderweg worden verteld?

Meeste courante leugens

• "Ik bel je nog wel"
• "Ben blij voor jou"
• "Je ziet er goed uit"
• "Dat was lekker"
• "Jammer dat je al weg moet"
• "Het duurt maar een minuutje"
• "Nee, ik heb geen kleingeld bij me"
• "Dat was niet zo bedoeld"
• "Dit heb ik nog nooit meegemaakt"
• "Het is niet erg dat je mijn verjaardag vergeten bent"
• "Normaal doe ik dit soort dingen niet"
• "Dat was de beste seks van mijn leven"
• "Zou ik ooit durven te liegen tegen jou"

Waarom liegen we

Geld: hoeveel verdienen we, hoeveel geven we uit, hoeveel schulden hebben we... het thema ligt nog gevoeliger dan seks, zelfs partners verzwijgen vaak voor elkaar hoeveel geld ze aan iets hebben uitgegeven.
Seks en relaties: met wie, hoe vaak, orgasme of niet, porno, geaardheid... er wordt stevig gegoocheld met cijfers en feiten. Uit schaamte, schuldgevoel, vrees voor onbegrip. Of omdat geheimen het soms ook spannender maken
Uiterlijk: we liegen bijna allemaal over onze leeftijd of ons gewicht, of over iemands looks, lijn.
Alcohol en co.: het waren maar 2,5 glazen in plaats van 5 toch.
Beroep: zelfs experts raden aan om in een CV je verantwoordelijkheden en vaardigheden zo gunstig mogelijk weer te geven. Zo wordt de drempel naar een verdraaid of gecamoufleerd professioneel verleden wel heel laag...
Meningen: onder druk van een groep willen we onze mening over kwesties wel eens bijsturen, om toch maar niet af te wijken.

Lees verder

• We kunnen nog 125 jaar oud worden - Ray Kurzweil
• Kind en opvoeding - Zoon of dochter komt weer thuis wonen
• De pil - Kan je keuze voor een man bepalen