André Bazin: the ontology of the photographic image

In zijn artikel The Ontology of the Photographic Image beschrijft André Bazin de ontwikkeling van de fotografie en de cinema. Hij bediscussieert hierbij de relatie die tussen film en realiteit bestaat. Duidelijk is dat hij, als filmtheoreticus/criticus, niet geïnteresseerd is in de reguliere onderwerpen als we het hebben over filmtheorie. Zijn interesses gaan eerder uit naar het fotografische beeld zelf.

Het fotografische beeld

Met de titel The Ontology of the Photographic Image wil Bazin ons bewust maken van de natuurlijke aard van het fotografische beeld (ontology: een onderdeel van de metafysica die zich bezig houdt met de oorsprong en relaties van het ‘zijn’). Volgens Bazin is fotografie iets dat op zichzelf staat, totaal anders dan bij alle andere kunstvormen.

Allereerst stelt hij dat de oorsprong van de beeldende kunsten teruggevonden kan worden in het oude Egyptische ritueel van mummificeren. De laatste eeuwen is men echter op zoek gegaan naar een realistische weergave van de werkelijkheid. Men had de drang om van de spirituele werkelijkheid (esthetisch) naar een perfecte imitatie van de werkelijkheid (psychologisch) te gaan.

Realisme in de kunst

Een belangrijk moment voor de beeldende kunsten was dan ook de uitvinding van het perspectief in de 15e eeuw. Hierdoor gingen kunstenaars na verloop van tijd steeds vaker het accent leggen op de benadering van realisme. Men zat echter nog steeds met het probleem van subjectiviteit en objectiviteit, waarbij men stelde dat een werk dat door menselijk handelen vervaardigd is, eigenlijk onbetrouwbaar is. Het was een beeld dat de kunstenaar van de realiteit had, het was dus een subjectief werk. Bazin stelt dan dat fotografie een reproductie van een object maakt zonder directe menselijke invloeden, hetgeen dus geheel objectief is. Het fotografische beeld van een object is de perfecte representatie van dat beeld; het fotografische beeld ís het beeld, voorgoed bevrijdt van de beperkingen van tijd en ruimte.

Overgang naar cinema

Van de fotografie stapt Bazin vervolgens over naar de cinema, het logische gevolg van de fotografie. Hij gebruikt dezelfde begrippen die hij eerder toepaste op de fotografie om ze vervolgens toe te passen op film. Bazin stelt dat de mythe van de ‘Total Cinema’ (de totale reproductie van de werkelijkheid) al lang bestond. Het bestond al voor de eerste stappen in de ontwikkeling van de cinema, eind 19e eeuw, genomen werden. Bazin merkt hierbij op dat de uitvinding van de cinema langer duurde dan nodig was, aangezien alle elementen al aanwezig waren en dus alleen nog maar hoefden te worden samengevoegd. Men had vroeger al ideeën over cinema als een perfecte illusie van de wereld in geluid, kleur en reliëf. De visie van film zoals we dat nu kennen bestond dus al. De allereerste ontwikkelingen van de cinema aan het einde van de 19e eeuw werden na verloop van tijd dus eigenlijk alleen maar een realiteit van die oorspronkelijke mythe. Zelfs de allernieuwste ontwikkelingen dragen alleen maar bij aan de oorspronkelijke gedachte van de cinema, zoals men die vroeger had. Bazin stelt dan ook zelfs dat de cinema nog niet is uitgevonden.

Kort samengevat

André Bazin vindt dus dat de ontwikkeling van de fotografie de meest belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis van de beeldende kunst is, vandaar dat zijn interesses dan ook op dit gebied liggen.