1 april! De grootste grap

Iedereen heeft vast weleens iemand voor de gek gehouden op 1 april of misschien ben jezelf voor de gek gehouden. De aprilgrappen komen meestal voor onder mensen die elkaar goed kennen, zoals binnen de familie, onder klasgenoten, vrienden of soms collega´s. Maar ook de media weet wel raad met 1 april. Regelmatig wordt het grote publiek door de media voor de gek gehouden op 1 april. Waar komt 1 april eigenlijk vandaan?

Oorsprong van 1 april

Het elkaar voor de gek houden op 1 april kennen we niet alleen in Nederland. In veel andere landen op de wereld wordt hetzelfde gedaan, onder andere in grote delen van Europa, Amerika, Rusland, Australië en Noord-Afrika. De 1 april grap duikt voor de eerste keer op in een Franse bron uit 1508. De oudste bekende Nederlandse bron stamt uit 1561. Dus het fenomeen van de 1 aprilgrap was in ieder geval in de 16e eeuw al bekend. Maar omdat de 1 aprilgrap over grote delen van de wereld bekend is, gaat men er vanuit dat deze traditie al veel ouder is. Maar er bestaat grote twijfel waar het nu echt vandaan kwam. Is dat geen grote grap?!

De verschillende hypothesen over de oorsprong van 1 april

De meeste landen hebben hun eigen nationale gebeurtenissen die aangeduid worden als het begin van de traditie, maar de waarheid van deze gebeurtenissen wordt sterk in twijfel getrokken. Over de Nederlandse 1 aprilgrappen traditie zegt men vaak, dat deze teruggaat tot 1 april 1572 toen Den Briel werd ingenomen door de watergeuzen. Er zijn verder verklaringen gezocht in het wispelturige weer in april en in de Germaanse mythologie en in de Bijbel. Maar ook de aanwijzingen over het ontstaan van de traditie die hier te vinden zijn, zijn onzeker. Historisch onderzoek heeft onder andere gezocht naar de oorsprong in de grappenfeesten uit de klassieke oudheid. Zo werden er lachriten gehouden in Thessalië en organiseerden de Romeinen narrenfeesten, de zogenaamde Quirinalia. In het oude India werd het Holifeest gehouden en ook heeft men middeleeuwse narrenfeesten, waaronder carnaval, bestudeerd. Maar echte bewijzen die naar de oorsprong leiden van 1 april zijn er niet aangetroffen. Dus de oorsprong van de 1 aprilgrap is misschien wel de grootste grap.

Het Nationaal 1 aprilgenootschap

Eén van de bekendste nationale 1 aprilgrappen was de grap van de kunstenaar Edo van Tetterode in 1962. Hij meldde dat er een beeld van Paaseiland aangespoeld was bij Zandvoort. Hij werd geïnterviewd door de NCRV, waarbij hij zich voordeed als een deskundige die overgekomen was vanuit Scandinavië. Vele voorpagina´s van kranten rapporteren dit opmerkelijke nieuws. Er komt zelfs pers van het buitenland op af. Later biecht van Tetterode op dat het hier om een grap gaat. Hij was zelf de maker van het kunstwerk, de Loeres genaamd. De grap had hij samen met de NCRV in het leven geroepen. De onthulling van de grap werd gedaan in het televisieprogramma Brandpunt.

In 1963 richtte Edo van Tetterode het Nationaal 1- aprilgenootschap op. Jaarlijks reikte hij een bronzen Loeres uit voor de beste grap van het jaar. Dat hoefde niet per sé een 1 aprilgrap te zijn. Het doel van dit genootschap was om humor in brede zin te bevorderen. Na de dood van Edo van Tetterode in 1996 is het genootschap opgeheven.