Vijf jaar koning: Willem-Alexander met zeer veel taken

Het opvolgen door Willem-Alexander van Beatrix na de lange periode dat zij koningin was viel niet mee. Maar Willem-Alexander bleek de tijdgeest te snappen en kon stabiliteit brengen. Hij was op 30 april 2018 precies vijf jaar Koning der Nederlanden. Gedurende die periode heeft hij bewezen niet alleen een gewaardeerde lintjesknipper te zijn maar is het ook een man van de inhoud gebleken die bijvoorbeeld handelsmissies terdege voorbereidde. Hij bevorderde daarmee de economische diplomatie en door zijn aanwezigheid kwamen leidinggevenden van hoog aanzien van talrijke bedrijven op het allerhoogste niveau binnen.

Fans spreken over 'zo gewoon gebleven'

Bij het kiezen van een koningsnaam zou Willem-Alexander gezegd hebben dat Willem IV naast koe Bertha in de wei staat. Hij wilde daarom liever zijn eigen naam behouden en werd Koning Willem-Alexander zonder verdere toevoegingen. Het is met dit soort zaken dat de nieuwe koning al snel veel populariteit won. Fans komen daarom wel eens tot de uitspraak: 'Het leukste aan hem vind ik dat hij zo gewoon is gebleven'. Het lijkt ook dat de koning op zijn best is op het moment dat hij tijdens een vrijwilligersdag ploetert op een kinderboerderij. Maar op veel andere momenten blijkt dat hij helemaal niet zo gewoon is. Gewone Nederlanders zijn immers geen gastheer van internationale regeringsleiders.

Koning toegankelijk en toch afstand houden

De Britse zakenman, journalist en essayist Walter Bagehot (1826 – 1877) schreef ooit dat een staatshoofd zich afstandelijk moest opstellen. In de tijd dat Beatrix koningin was leek het alsof ze zich daar graag aan wilde houden. Maar koning Willem-Alexander houdt er een andere stijl op na. Beroemd is inmiddels de foto waarop Alexander in september 2017 een arm aanbood aan de doodzieke burgemeester van Amsterdam Eberhard van der Laan. Een eerder vergelijkbare situatie had zich al voorgedaan in 1995 tijdens een bezoek aan Auschwitz. Toen hij samen met Auschwitz-overlevende Riel van Duren onder het opschrift ‘Arbeit macht frei’ doorliep wankelde mevrouw Van Duren even waarna Willem-Alexander haar ondersteunde. Maar ook al is hij toegankelijk weet hij toch afstand te bewaren. De balans daarin is van groot belang. En in Nederland is het eigenlijk zo dat gewoon doen ook allure heeft.

Willem-Alexander vrijere emoties

Koning Willem-Alexander heeft menigmaal zijn emoties vrijer getoond dan zijn moeder prinses Beatrix in haar tijd als koningin deed. Rond koning Willem-Alexander duiken weleens visies op dat hij op korte termijn meer emoties heeft laten zien dan zijn moeder in vele jaren ooit deed. Een andere visie van columniste Aaf Brandt Corstius is dat het aangrijpender was om hem zijn emoties weg te zien slikken dan dat hij in tranen zou zijn uitgebarsten. Het ging hierbij over de ziekte van zijn vader en over zijn overleden broer Friso.

Voorkeur voor luxe

Zuinige fans willen nog wel eens klagen over de hang naar luxe waar de koning mee behept schijnt te zijn. Zo valt hij net als zijn opa destijds op peperdure auto’s die snel rijden. Ook is het koninklijke gezin erop betrapt dat ze in een boot rondvoeren die ruim zeven ton had gekost. Een vakantievilla waar hij belangstelling voor had is ook niet te vergelijken met een bungalow op een Center Parcs.

Protocol niet altijd heilig

Willem-Alexander lapt af en toe het protocol aan zijn laars. Terwijl er limousines met draaiende motor klaarstonden om hem samen met de Argentijnse president Mauricio Macri van de Amsterdamse Beurs van Berlage naar het paleis op de Dam te brengen stelde hij aan de president voor om te voet te gaan. Het was mooi weer en de benen strekken kwam goed uit voordat het uren durende staatsbanket zou aanvangen.

Veel taken de eerste vijf jaar

Koning Willem-Alexander heeft zich de eerste vijf jaar beziggehouden met zeer veel taken waaronder een aantal constitutioneel geregeld zijn. In het uitvoeren van zijn taken wordt hij ondersteund door het Kabinet van de Koning. Enkele van de belangrijkste taken zijn wetten ondertekenen, ministers beëdigen, samenbinden, contact met de minister-president en de troonrede voorlezen.

Wetten ondertekenen

Alle wetten die door de regering worden opgesteld moeten ondertekend worden door de koning. Pas dan is een wet geldig die in de regel moet voorkomen dat er onveiligheid en chaos ontstaat in het land. Jaarlijks worden door de koning wel vijfhonderd wetten ondertekend en ook nog eens driehonderd andere door de regering genomen besluiten. Overigens hoeft de koning het niet eens te zijn met de wetten die hij ondertekent. Naast het ondertekenen van wetten moet hij ook internationale verdragen bekrachtigen.

Ministers beëdigen

Ministers en staatssecretarissen moeten bij hun aanstelling worden beëdigd. Dat gebeurt in Nederland door de koning. Bij een beëdiging beloven de ministers en staatssecretarissen dat ze zich zullen inzetten voor het landsbelang. Daarna kunnen ze met hun werkzaamheden beginnen. Soms worden ook hoge ambtenaren door de koning beëdigd.

Samenbinden

Een belangrijke taak van de koning is samenbinden. In het binnenland gaat hij daarvoor dikwijls op bezoek bij bedrijven, scholen en ziekenhuizen en naar dorpen en steden. Ook reist hij veel naar het buitenland om contacten te leggen zoals naar de eilanden in het Caribisch deel van het Koninkrijk. Talrijke staatshoofden, regeringsleiders en hoogwaardigheidsbekleders worden ook door de koning in Nederland ontvangen.

Contact met minister-president

Nagenoeg elke maandagmiddag spreekt de koning met de minister-president over kwesties waarmee de regering zich bezighoudt. Naast de minister-president ontvangt de koning ook regelmatig andere bewindspersonen vanuit het recht om te worden geïnformeerd, aan te moedigen en te waarschuwen.

Troonrede voorlezen

Een jaarlijks terugkerende taak is om de troonrede voor te lezen. Dat gebeurt traditioneel elke derde dinsdag in september. Dat voorlezen vindt zijn oorsprong in de tijd dat de koning nog zelf regeerde. Nu wordt de troonrede opgesteld door de regering maar het voorlezen door de koning is gebleven.

Lees verder

• Koningshuis wel of niet te duur
• Koninklijk wapen, Rijkswapen en Klein Rijkswapen