Hoe voorkom je identiteitsdiefstal en identiteitsfraude?

Je kunt je nauwelijks voorstellen wat er door je heengaat als iemand zich schuldig maakt aan fraude met gebruikmaking van jouw naam, jouw gegevens. Als iemand zich als jou voordoet krijg je te maken met hetzelfde gevoel dat mensen krijgen na een inbraak, mishandeling of zelfs misbruik. En dan zijn er nog de juridische kanten waar je mee te maken krijgt. De impact van identiteitsdiefstal en identiteitsfraude is enorm. Waar hebben we het over en is er een manier om het te voorkomen?

Wat bedoelen we met identiteitsdiefstal en identiteitsfraude?

Als iemand zich voor een ander uitgeeft, bijvoorbeeld met behulp van ontvreemde informatie, foto’s en dergelijke, is er sprake van identiteitsdiefstal. Het is vanaf dat punt maar een klein stapje naar identiteitsfraude. In dat geval wordt er van de ontvreemde identiteit misbruik gemaakt. Dat kan bijvoorbeeld door mensen digitaal te pesten of door mensen op te lichten. Het is maar een dunne scheidslijn tussen identiteitsdiefstal en identiteitsfraude. Beide zijn strafbaar, maar als je veroordeeld wordt voor identiteitsfraude kun je rekenen op hogere straffen.

Wat gebeurt er bij identiteitsfraude?

De gevolgen van identiteitsfraude, dus als iemand zich bij negatieve activiteiten voor jou uitgeeft, kunnen een behoorlijk grote impact hebben op je persoonlijke leven. Denk hierbij maar aan:

• Iemand die zich succesvol voor jou kan uitgeven heeft de beschikking over je betaal- en spaarrekeningen.
• Men kan aankopen doen met jouw geld, of er worden uitgaven gedaan waarvoor wel de rekening, maar niet de goederen in jouw brievenbus belanden.
• Je krijgt verkeersboetes voor allerlei verkeersovertredingen.
• Je krijgt geen nieuwe lening meer, terwijl je nooit betalingsachterstanden hebt gehad.
• Je krijgt meldingen van verhuizingen waar je niets mee te maken had.
• Jij wordt erop aangekeken als er onder jouw naam gepest wordt. Dat heeft grote consequenties voor de verhoudingen op een vereniging, je werk, of in je familie- en vriendenkring.
• Je wordt verdacht van allerlei criminele activiteiten en komt daardoor bij politie en justitie nadrukkelijk onder de radar. Het kan zelfs tot veroordelingen leiden voor daden waar een ander onder jouw naam voor verantwoordelijk is.
• Je komt onder verscherpt toezicht bij de belastingdienst of de FIOD.
• Jouw bedrijfsgeheimen zijn niet meer veilig.
• Zakelijke contacten kunnen verloren gaan, men wil liever geen zaken doen met iemand met een criminele of verdachte achtergrond. Je kunt hierdoor zakelijk volledig aan de grond komen te zitten.

Bewaak het fort!

Als je je beweegt in maatschappelijke en sociale kringen dan is het onvermijdelijk dat er stukjes van jouw identiteit bekend raken. Het internet is voor kwaadwillenden een ruime en dankbare bron van allerlei informatie over jouw persoon, je werkomgeving en vaak ook over je sociale activiteiten. Maar er blijven altijd stukjes informatie, cruciale stukjes zelfs, die je privé kunt proberen te houden. Door passende maatregelen te nemen kun je identiteitsdiefstal of zelfs identiteitsfraude moeilijker en onwaarschijnlijker maken. Kijk maar eens naar het volgende lijstje om jouw persoonlijke fort, jouw eigen identiteit zoveel en zo goed mogelijk te bewaken.

• Paspoort en dergelijke
• Let op je brievenbus
• Valse telefoontjes
• Valse e-mailtjes
• Onnodige informatie bij aankoop
• Oud papier
• Oude computers en telefoons
• Social media

We gaan hieronder wat nader op bovengenoemde punten in.

Paspoort en dergelijke

Het vervalsen van identiteitsbewijzen, zoals paspoort of rijbewijs, is niet eenvoudig. Criminelen krijgen daarom graag de originelen in handen. Zorg dus dat je al dit soort documenten niet zomaar laat slingeren en dus veilig opbergt. Niet alleen thuis, maar ook als je op vakantie of op een zakenreis bent.

Let op je brievenbus

De jacht op originele documenten wordt gehouden tot in je brievenbus. Bankpasjes en allerlei brieven met belangrijke gegevens komen in je brievenbus terug en worden en door criminelen graag uitgevist. Zorg dus dat het niet mogelijk is om post uit je brievenbus op te hengelen. Zet op je buitenbus dus een deugdelijk slot, en breng op een brievenbus in of bij je voordeur een borstel op aan. Dat helpt trouwens niet alleen tegen hengelende boeven, maar houdt ook de kou buiten.

Valse telefoontjes

Via de telefoon word je soms benaderd, zogenaamd bijvoorbeeld door banken- en verzekeringsmaatschappijen. De bedoeling is dat je dan vertrouwelijke informatie prijsgeeft, zoals inlognamen en wachtwoorden. Trap hier niet in! Echte banken zullen je op deze manier niet benaderen. Twijfel je, hang dan op. Zoek de contactgegevens van de betreffende bank, bijvoorbeeld op de website, en bel zelf op. Meld het eerdere gesprek en vraag na of dat eerdere contact legitiem was.

Valse e-mailtjes

Je wordt niet alleen via de telefoon, maar vaak ook via e-mail benaderd. De mailtjes lijken dan echt van een internetprovider, bank of verzekeringsmaatschappij te komen. Soms lijken ze van een deurwaarder te komen of heb je een verkeersboete te betalen. In zo’n mailtje staat dan een link, waar je na aanklikken allemaal vertrouwelijke informatie op kwijt kunt of betalingen moet doen. Dit soort mailtjes kun je beter wissen. En ook hier, bij twijfel zoek je op de betreffende website naar een telefoonnummer en bel ze op. Gebruik nooit het telefoonnummer uit het mailtje, want ook dat kan een vals spoor zijn.

Onnodige informatie bij aankoop

Soms word je bij een online aankoop om een kopie van identiteitsgegevens gevraagd. Hoewel dat bij het afsluiten van sommige abonnementen soms nodig kan zijn is het in de meeste gevallen overbodig. Niet zomaar delen, dus.

Oud papier

Tussen je oude papieren kunnen best belangrijke gegevens zitten. Denk maar aan oude verzekeringsbewijzen of kopieën voor eigen gebruik die je van je identiteitspapieren had gemaakt. Je wil niet dat dit soort dingen in verkeerde handen komen, dus verscheur en/of versnipper dit soort zaken voor je ze weg doet.

Oude computers en telefoons

Een harde schijf van een computer of de interne opslag op een mobiele telefoon staan vaak vol met voor criminelen erg interessante gegevens. Denk maar aan wachtwoorden en andere inloggegevens. Of complete mailwisselingen met banken en overheidsinstanties. Zorg dat harde schijven volledig leeg zijn als je ze wegdoet. Er zijn speciale programma’s die de gegevens ook echt van de harde schijven afhalen en overschrijven met nullen of willekeurige tekens. Je kunt nog een stapje verder gaan en harde schijven fysiek vernietigen. Ook op oude telefoons is vaak nog van alles te vinden, maak ook deze echt leeg voor je ze weggooit of weggeeft.

Social media

Op social media heb je contact met allerlei vrienden en kennissen. De meesten daarvan zijn natuurlijk van goede wil. Maar je weet nooit wie er met een van je vrienden of familieleden op social media meekijkt. Zorg dat je in je instellingen hebt geregeld wie er wél of juist níet jouw posts mag zien. En natuurlijk deel je op social media nooit gegevens uit je identiteitsdocumenten en deel er zeker geen kopie van.

Er is toch sprake van identiteitsfraude. Wat moet je doen?

Misschien is het toch misgegaan en ben je geconfronteerd met identiteitsfraude. Onderneem dan zo snel mogelijk de volgende acties:

• Op de eerste plaats ga je meteen naar het politiebureau en doe je aangifte. Het is belangrijk om dit snel te doen, zodat je een bewijs hebt op welk moment de fraude is aangegeven. Mocht de crimineel doorgaan met zijn acties dan sta je met zo’n bewijs in ieder geval sterker. Neem bij je aangifte alles mee wat van belang kan zijn. Denk aan brieven, maar ook digitale bewijsstukken en e-mails. Het is even niet slim om dit soort dingen weg te gooien.
• Doe een melding bij het CMI, het Centraal Meldpunt Identiteitsfraude. Het CMI bekijkt jouw situatie en analyseert welke gevolgen er zijn. Van hen krijg je vervolgens adviezen over de te nemen vervolgstappen.
• Wijzig de inloggegevens van je social media, maar ook van overheidsinstanties, banken en verzekeringen. Zo voorkom je dat het misbruik door blijft gaan. Heeft de crimineel de gegevens al gewijzigd zodat jij zelf geen toegang meer hebt? Neem rechtstreeks contact op met de betreffende instantie en leg dit ook voor bij het CMI.
• Geef aan de betreffende instanties door dat je slachtoffer bent van identiteitsfraude en dat je hiervan aangifte hebt gedaan bij de politie.
• Zoek contact met slachtofferhulp.

Ingrijpend en frustrerend

Identiteitsfraude is een ingrijpende zaak, die tot veel frustratie bij jou en bij de mensen om je heen kan leiden en bovendien tot veel onbegrip. Het nemen van passende maatregelen om misbruik van jouw persoonlijke gegevens zoveel mogelijk te beperken is belangrijk. Even belangrijk is het zo snel mogelijk ondernemen van actie op het moment dat je geconfronteerd wordt met identiteitsfraude, of vermoedt dat hiervan sprake is.