De duistere wereld genaamd stalking

Je kijkt op je telefoon en je hebt tientallen oproepen gemist. Je raakt gefrustreerd, uitgeput misschien zelfs, en je voelt je aangetast in je vrijheid of in je veiligheid. Gestalkt worden kan grote effecten hebben op je dagelijks leven. Te denken valt bijvoorbeeld aan het terughoudend zijn bij het aangaan van nieuwe relaties. Wat is nou eigenlijk stalken? En wat kun je hieraan doen?

Stalken - wat is het?

Stalken is het stelselmatig lastigvallen of zelfs bedreigen van iemand, waardoor hij/zij zich aangetast voelt in zijn/haar vrijheid en veiligheid. Het woord is overgenomen uit het Engelse 'to stalk', wat letterlijk besluipen betekent. Over het algemeen betreft stalking geen opzichzelfstaande strafbare feiten, zoals het versturen van emails of herhaaldelijk opbellen. Echter, kan het stalken wel leiden tot strafbare feiten zoals laster, mishandeling, bedreiging of smaad.

De stalker

Het doel van stalking is in het algemeen dat de stalker uit is op wraak, het slachtoffer angst wil aanjagen of simpelweg de controle wil houden en in het leven wil blijven van het slachtoffer. In 80% van de gevallen betreft het een man die een vrouw stalkt na een verbroken relatie. Ook is het mogelijk dat de man in kwestie een denkbeeldige relatie heeft met de vrouw, of zich voorhoudt dat de 'langste adem wint'. Over het algemeen genomen zijn stalkers emotioneel labiele personen.

De volgende typen stalkers kan men onderscheiden;

• De psychotische stalker. De stalker handelt vanuit zijn psychose waardoor hij oprecht gelooft in een denkbeeldige situatie die nadelig zou kunnen zijn voor het slachtoffer.
• De obsessieve stalker. De stalker gelooft heilig dat hij en het slachtoffer voor elkaar gemaakt zijn. Vaak denken zij bepaalde rechten te hebben en willen dit recht opeisen. Deze vorm van stalking is veel bekend bij beroemdheden.
• De wraakzuchtige stalker. De stalker is uit op wraak en het rechtzetten en/of bevredigen van zijn wraakgevoelens. Denk bijvoorbeeld aan afwijzing of een ontslag.
• De agressief criminele stalker. De stalker bereidt met het stalken een zwaarder misdrijf voor. Het stalken kan gezien worden als inleiding. Gevolgen van deze vorm van stalking kunnen bijvoorbeeld verkrachting of een lustmoord zijn.
• De politieke stalker streeft een doel of actie na. Een anti-bontcampagne met bijbehorende protesten is hier een goed voorbeeld van.

Manieren van stalken

• Gedreigd of bedreigd worden. Met of zonder geweld.
• Vernieling van je eigendom(men).
• Je reputatie wordt geschaad door roddels en/of leugens.
• Je wordt herhaaldelijk gebeld, gesmst of gemaild.
• Je wordt opgewacht, achtervolgd of bespied.

Wat kun je doen tegen stalking?

Wanneer je onophoudelijk en structureel wordt lastiggevallen zodat het effect heeft op je functioneren en welzijn, dan kun je contact opnemen met de politie. Zij kunnen je verhaal aanhoren en opnemen en je adviseren wat er verder gedaan zou kunnen worden. Wanneer het om strafbare feiten gaat, zoals geweld, kan er aangifte gedaan worden. Wanneer het (nog) geen strafbare feiten betreft, zoals onophoudelijk bellen, kun je alleen een melding maken bij de politie. De politie zal je hier ten allen tijden in adviseren.

Bel voor advies, maar niet levensbedreigende situatie, het nummer 0900-8844. Indien er levensbedreigende situaties ontstaan kun je het nummer 112 bellen.

Het slachtoffer

Het slachtoffer ondergaat in het algemeen meerdere stadia. In het beginstadium zal het slachtoffer de stalking wellicht niet serieus nemen of hopen dat het vanzelf over zal gaan. Veelal wordt de stalker op vriendelijke wijze verzocht het stalken op te geven, meestal met een averechts effect. In een later stadium zal het slachtoffer zich geïsoleerd, angstig of depressief voelen, of gevoelens van schaamte en leegte ervaren.

De negen stadia die een slachtoffer ondergaat

1. Onbewuste fase
2. Bewuste fase
3. Ernst van stalking dringt door
4. Defensieve fase
5. Offensieve fase
6. Uitputtingsfase
7. Omkeerfase
8. Controlefase
9. Herstelfase

Onbewuste fase

In deze fase wordt er door de stalker gewerkt aan de band met zijn slachtoffer, waardoor deze het in eerste instantie nog niet doorheeft. Doorgaans worden personen gekozen die goed van vertrouwen zijn of onzeker. Soms is er al wel een vermoeden, maar wordt dit gevoel nog niet voldoende onderbouwd, waardoor er nog geen actie wordt ondernomen.

Bewuste fase

Zoals de titel al voorspelt, heeft het slachtoffer in deze fase door dat er iets niet klopt en zal proberen op rationele wijze het gedrag van de stalker te stoppen. Een stalker denkt echter niet rationeel en zal over het algemeen niet voor rede vatbaar zijn.

Ernst van stalking dringt door

Het slachtoffer heeft inmiddels talloze vergeefse pogingen gedaan het stalken te stoppen, en ziet de ernst van haar situatie in. Vaak wordt er inmiddels ook gekeken naar welke hulp er ingeschakeld kan worden en worden de opties overwogen. Geen aangifte doen bij een ernstige vorm van stalking en/of bedreiging is bijna geen optie, aangezien de stalker anders geen halt wordt toegeroepen. Hij zal denken dat zijn gedrag geen consequenties heeft. Bereid je wel voor op een tegenreactie van de stalker na een eventuele aangifte en bespreek je situatie en je veiligheid eventueel met de politie.

Defensieve fase

In deze fase zal het slachtoffer zich vaak machteloos voelen of wantrouwig zijn. Er is grote behoefte aan veiligheid, al is het maar schijn, na een periode van intimidatie waarin het gevoel van veiligheid schade heeft opgelopen. Veelal is het slachtoffer bezig met bewijs verzamelen of het bewijs te analyseren, zodat zij de stalker een stap voor kan zijn.

Offensieve fase

Het slachtoffer gaat zelf bedenken hoe zij de situatie zou kunnen stoppen. Eventuele hulppogingen van vrienden/familie worden over het algemeen tegengehouden. De stalker heeft echter in deze fase enigszins het gevoel de controle te verliezen en kan hierdoor gewelddadiger worden. Het slachtoffer probeert terug te vechten, maar ligt met zichzelf in conclaaf over de manier waarop dit bewerkstelligt kan worden. Enerzijds willen zij dit op een nette manier afhandelen, anderzijds weten zij in de meeste gevallen dat dit niet mogelijk is.

Uitputtingsfase

Ook deze fase zegt genoeg. Zowel lichamelijk als geestelijk voelen de slachtoffers zich uitgeput. Lichamelijk door slaapgebrek, hoge bloeddruk en stress. Geestelijk door schuldgevoelens, schaamte en machteloosheid. Iedere stap die gezet wordt, of iedere tegenactie, wordt zorgvuldig overdacht. Is dit wel veilig? Kan ik dit wel doen? Wat zou de tegenreactie kunnen zijn? Dit alles samen, met te weinig begeleiding, zorgt voor algehele uitputting.

Omkeerfase

Het slachtoffer beseft zich in deze fase dat zij er alleen niet veel tegen kunnen doen en zoeken hulp met verschillende instanties die een luisterend oor bieden, een oplossing verzinnen of op zijn minst het gewilde begrip kunnen tonen.

Controlefase

Het stalken zal over het algemeen drastisch verminderen, doordat in de vorige fase duidelijk is geworden dat het slachtoffer sterker is geworden. Er kunnen aanklachten boven het hoofd van de stalker hangen, waardoor het risico te groot wordt voor deze persoon.

Herstelfase

De herstelfase is begonnen, de verwerking kan beginnen. Voor de meeste slachtoffers zal het nog enige tijd in beslag nemen, voordat het volledige gevoel van veiligheid en vertrouwen weer terug is. Het slachtoffer begint haar leven en het dagelijks ritme weer rustig op te pakken en zal langzaam herstellen.

Tot slot

Het slachtoffer kan ernstige schade oplopen tijdens en ook na de periode van stalking. Ben jij slachtoffer en heb je het gevoel dat je er niet meer zelf uit kunt komen? Op de site van slachtofferhulp kun je deelnemen in een forum met lotgenoten. Als de verschijnselen 4-6 weken aanhouden na de periode, of ben je erg neerslachtig en heb je suïcidale gevoelens, neem dan te allen tijde contact op met je huisarts voor verdere hulp.