Angst: vluchten, vechten of verstijven

Het ervaren van angst activeert een overlevingsmechanisme in ons lichaam. Men probeert deze angst te vermijden door te vluchten of ze juist aan te pakken door er tegen te vechten. In ergere gevallen kan het ook voorkomen dat ons lichaam niet meer bij machte is om op een bedreigende situatie te reageren, en dit zal er voor zorgen dat we zullen verstijven met heel ons lichaam. Onze hartslag gaat omlaag, spieren verstijven en we kijken met verstarde open ogen naar de dreiging zonder in staat te zijn hiervan weg te vluchten of deze te bestrijden. Interne angsten kunnen ontstaan zijn door emotionele ontwikkeling.

Vluchten van angst

In de praktijk gebeurt het bij mensen meestal dat ze de angst gaan vermijden of er van wegvluchten. Als je bijvoorbeeld bang bent van spinnen probeer je zoveel mogelijk uit de buurt te blijven ervan, net als je bijvoorbeeld bang bent voor water, je zoveel mogelijk afstand neemt van meren, zeeën en zwembaden.

Vechten tegen angst

In andere gevallen kan een angst er juist voor zorgen dat we deze bestrijden. Een voorbeeld hiervan is als je op een fuif iemand tegenkomt die bedreigend overkomt en je uit schrik voor dat hij jou iets zal aandoen zelf de eerste stap neemt om te beginnen vechten. In dit geval wordt angst geactiveerd uit het feit dat je even de controle zou kunnen verliezen over de situatie en je als dusdanig je aangetast voelt in je veiligheid. De dreiging dat je kan aangetast worden in je veiligheid is daarom een belangrijke trigger voor het ontstaan van angst. Een angst bestrijden of er tegen vechten kan ook minder letterlijk worden genomen: een voorbeeld hiervan is wanneer je uit angst voor water toch gaat proberen om te gaan zwemmen. Deze vormen zijn echter angsten die ontstaan door een rechtstreekse waarneming van buitenaf. Ook kan men interne opgebouwde angsten hebben door middel van je emotionele ontwikkeling.

Verstijven van angst bij mensen

Lichamelijke verschijnselen

Het ervaren van angst in een ergere vorm kan er ook voor zorgen dat we lichamelijk helemaal zullen bevriezen. Onze spieren spannen op, onze hartslag gaat omlaag en onze pupillen worden groter en we zullen even niet meer knipperen met de ogen. Vaak worden de armen strak naast het lichaam gehouden, maar het kan ook zijn dat we als reflex onze handen tegen ons gezicht klemmen. Deze verstijfde lichaamshouding die angst weerspiegelt, gaf Edvard Munch de inspiratie om hierover een schilderij te maken. Uiteindelijk zou hij meer dan 1000 schilderijen over angst maken en werd dit schilderij wereldberoemd.

Bij gevaarlijke situaties

In de praktijk komt verstijving veel voor wanneer mensen gevaarlijke situaties opzoeken, zoals bijvoorbeeld het lopen op een treinspoor er dan in de verte opeens een trein afkomt. Ook kan verstijving door onverwachte situaties optreden, stel bijvoorbeeld dat je getuige bent van een bomaanslag. In plaats van weg te rennen sta je aan de grond genageld. Het is daarom belangrijk dat je deze situaties zoals het lopen over een treinspoor nooit zelf gaat opzoeken. De kick die je door het opzoeken van gevaar probeert te ervaren kan zich heel gemakkelijk omzetten in verstijving en er voor zorgen dat je niet meer kan ontsnappen. Dit kan in ernstige gevallen je leven kosten. Opvallend is dat bij verstijving onze hersenen heel alert reageren en we de situatie zeer goed kunnen waarnemen. Toch lijken we op dat moment niets te kunnen doen om te ontsnappen aan het gevaar. Ook al is er vaak voldoende tijd om te kunnen ontsnappen, toch zullen we geblokkeerd zijn.

Verstijven van angst bij dieren

Verlamming

Ook dieren kunnen verstijven van angst. Iets wat veel in de praktijk voorkomt is dat het dier tijdens het oversteken van de weg en er een auto aankomt niet in machte is om snel over te lopen. Het gebeurt dan ook vaak dat een dier verlammend toekijkt hoe de auto dichter en dichter komt.

Verstijving als tactiek

Dieren gebruiken 'verstijving' ook bewust als manier om aan een jachtdier te ontsnappen. Door zich voor te doen als reeds gevangen prooi, proberen ze desinteresse op te wekken. Een dier kan na zijn 'bevriezing' extra alert wegrennen als het gevaar min of meer geweken is.

Interne angsten door emotionele ontwikkeling

Mensen die een lage zelfwaardering hebben zijn vatbaarder voor het hebben en ontwikkelen van angst. Zo is faalangst hiervan een bekend voorbeeld. Het is belangrijk om hierbij op te zoeken waardoor deze angst ontstaan is. Dit kan door middel van te kijken naar de negatieve gevoelens die uiteindelijk resulteren in de emotie angst. Je zoveel mogelijk bewust worden van je gevoelens is belangrijk om je emoties zoveel mogelijk onder controle te houden. De emotionele ontwikkeling van een persoon is hiervoor van cruciaal belang. Voor dit type angst worden er veel 'angstremmers' voorgeschreven zoals bijvoorbeeld Xanax en Diazepam.